Öğrenme Güçlüğü ve Zeka
Öğrenme ile ilgili her güçlük zeka sorunu olduğu anlamına gelmez. Öğrenme ve algılama sorunu; çocuğun doğumu ile başlamaktadır. Eğitim süreci içinde kazanılmamaktadır.Yaşam boyu devam edebilmektedir. Dil gelişimi ve kullanımı; konuşma; okuma-yazma; matematik becerilerini etkileyen bir sorun olduğu için; kişinin eğitimini; mesleğini; günlük aktivitelerini etkilemektedir.
Bir çocuğun zekâsı normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen dinleme; düşünme; anlama; kendini ifade etme; okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekâsına oranla düşük başarı göstermesi "özel öğrenme güçlüğü" olarak tanımlanmaktadır.
Özel öğrenme güçlüğü toplumda sıklığı %1-15 arasında değişmektedir. Özel öğrenme güçlüğü olan çocukların anne-babalarında benzer sorunlar olma ihtimali normal ortalamadan 5-12 kat fazladır. İkizlerde bir çocukta varsa diğerinde de olma ihtimali diğer çocuklara göre daha yüksektir. Erkeklerde kızlara oranla daha sık görülmektedir. Solaklarda normal ortalamadan daha sık gözlenebilmektedir. Rahatsızlığın hiperaktivite ile birlikteliği de sık yaşanmaktadır.
Okul Öncesi Görülen Belirtiler
Okul Dönemine İlişkin belirtiler
Akademik Başarı: Okul başarısı yaşıtlarına ve zekasına oranla düşüktür. Bazı derslerde başarısı normal ya da normalüstü iken bazı derslerde (okuma gerektiren sözel ağırlıklı dersler) düşüktür.
Okuma Becerisi: Okuma hız ve niteliği açısından yaşıtlarından geridir. Harf-ses uyumu gelişmemiştir. Bazı harflerin seslerini öğrenemez harfin şekli ile sesini birleştiremez.
Yazma Becerisi: Yaşıtlarına oranla el yazısı okunaksız ve çirkindir; sınıf düzeyine göre yazı yazması yavaştır; yazarken bazı harf ve sayıları; kelimeleri ters yazar; yazarken bazı harfleri karıştırır "b-d; m-n" gibi. Heceleri atlar ya da harf/hece ekler; sınıf düzeyine göre yazılı imla ve noktalama hataları yapar. Küçük-büyük harf; noktalama; hece bölme hataları yapar. Yazarken kelimeler arasına hiç boşluk bırakmaz ya da bir kelimeyi iki-üç parçaya bölerek yazar.
Organize Olma Becerisi: Odası; çantası; eşyaları ve giysileri dağınıktır. Defter ve kitaplarını kötü kullanır ve yırtar; yazarken gereksiz satır atlar; boşluk bırakır; sayfanın belirli bir kısmını kullanmaz; zamanını ayarlamakta güçlük çeker; düşüncelerini organize edemez.
Oryantasyon Becerileri: Sağı-solu karıştırır; yönünü bulmakta zorlanır; doğu-batı; kuzey-güney kavramlarını karıştırır. Alt-üst; ön-arka kavramlarını karıştırır; zamana ilişkin kavramları (dün-bugün önce-sonra gibi) karıştırır. Gün ay; yıl; mevsim kavramlarını karıştırır. Saati öğrenmekte zorlanırlar.
Sözel İfade Becerisi: Duygu ve düşüncelerini sözel olarak ifade etmekte zorlanır. Serbest konuşurken düzgün cümleler kuramaz; heyecanlanır; takılır; şaşırır; sınıfta sözel katılımı azdır; bazı harflerin seslerini doğru olarak telaffuz edemez.
Özel öğrenme güçlüğünün çözümüne yönelik olarak; problem olan alanlara yönelik özel eğitim desteği verilmesi gereklidir. Çocuğun hangi alanlarda güçlüğü varsa buna yönelik okuma yazma; oryantasyon (intibak); algılama vs. eğitimi planlanır. Bunun yanında ailenin tutumları konusunda bir danışmandan destek alınması çocuğun güçlüklerini ailece yenme konusunda kolaylık sağlayacaktır.
Bir çocuğun zekâsı normal ya da normalin üstünde olmasına rağmen dinleme; düşünme; anlama; kendini ifade etme; okuma-yazma veya matematik becerilerinde yaşıtlarına ve zekâsına oranla düşük başarı göstermesi "özel öğrenme güçlüğü" olarak tanımlanmaktadır.
Özel öğrenme güçlüğü toplumda sıklığı %1-15 arasında değişmektedir. Özel öğrenme güçlüğü olan çocukların anne-babalarında benzer sorunlar olma ihtimali normal ortalamadan 5-12 kat fazladır. İkizlerde bir çocukta varsa diğerinde de olma ihtimali diğer çocuklara göre daha yüksektir. Erkeklerde kızlara oranla daha sık görülmektedir. Solaklarda normal ortalamadan daha sık gözlenebilmektedir. Rahatsızlığın hiperaktivite ile birlikteliği de sık yaşanmaktadır.
Okul Öncesi Görülen Belirtiler
- Dil gelişiminde gecikmeler; konuşma bozukluğu (yanlış telaffuz; kelime dağarcığının yavaş gelişmesi... vb.)
- Yetersiz motor gelişim (öz bakım becerilerinde güçlük; sakarlık; çizim becerilerinde sorun)
- Bazı kavramları öğrenmede güçlükler (sayıları; alfabeyi; saati ve haftanın günlerini öğrenmede güçlük)
Okul Dönemine İlişkin belirtiler
Akademik Başarı: Okul başarısı yaşıtlarına ve zekasına oranla düşüktür. Bazı derslerde başarısı normal ya da normalüstü iken bazı derslerde (okuma gerektiren sözel ağırlıklı dersler) düşüktür.
Okuma Becerisi: Okuma hız ve niteliği açısından yaşıtlarından geridir. Harf-ses uyumu gelişmemiştir. Bazı harflerin seslerini öğrenemez harfin şekli ile sesini birleştiremez.
Yazma Becerisi: Yaşıtlarına oranla el yazısı okunaksız ve çirkindir; sınıf düzeyine göre yazı yazması yavaştır; yazarken bazı harf ve sayıları; kelimeleri ters yazar; yazarken bazı harfleri karıştırır "b-d; m-n" gibi. Heceleri atlar ya da harf/hece ekler; sınıf düzeyine göre yazılı imla ve noktalama hataları yapar. Küçük-büyük harf; noktalama; hece bölme hataları yapar. Yazarken kelimeler arasına hiç boşluk bırakmaz ya da bir kelimeyi iki-üç parçaya bölerek yazar.
Organize Olma Becerisi: Odası; çantası; eşyaları ve giysileri dağınıktır. Defter ve kitaplarını kötü kullanır ve yırtar; yazarken gereksiz satır atlar; boşluk bırakır; sayfanın belirli bir kısmını kullanmaz; zamanını ayarlamakta güçlük çeker; düşüncelerini organize edemez.
Oryantasyon Becerileri: Sağı-solu karıştırır; yönünü bulmakta zorlanır; doğu-batı; kuzey-güney kavramlarını karıştırır. Alt-üst; ön-arka kavramlarını karıştırır; zamana ilişkin kavramları (dün-bugün önce-sonra gibi) karıştırır. Gün ay; yıl; mevsim kavramlarını karıştırır. Saati öğrenmekte zorlanırlar.
Sözel İfade Becerisi: Duygu ve düşüncelerini sözel olarak ifade etmekte zorlanır. Serbest konuşurken düzgün cümleler kuramaz; heyecanlanır; takılır; şaşırır; sınıfta sözel katılımı azdır; bazı harflerin seslerini doğru olarak telaffuz edemez.
Özel öğrenme güçlüğünün çözümüne yönelik olarak; problem olan alanlara yönelik özel eğitim desteği verilmesi gereklidir. Çocuğun hangi alanlarda güçlüğü varsa buna yönelik okuma yazma; oryantasyon (intibak); algılama vs. eğitimi planlanır. Bunun yanında ailenin tutumları konusunda bir danışmandan destek alınması çocuğun güçlüklerini ailece yenme konusunda kolaylık sağlayacaktır.