Sınav Stresi(Kaygısı) ve Başetme Yolları
SINAV STRESİ (KAYGISI) VE BAŞETME YOLLARI
Sınav kaygısı; sınav öncesinde öğrenilen bilginin; sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıdır. Çoğumuz sınavdan önce ve sınav sırasında gerginlik ve heyecan hissederiz. Bu beklenilen bir duygudur; sınava hazırlanmak için motive olmamızı; sınav sırasında sınavı başarmaya yönelik isteğimizin olmasını sağlar. Ancak; sınav kaygısı aşırı düzeylere ulaştığı zaman olumsuz belirtilere ve sonuçlara yol açabilir. Çünkü kaygı; bilişsel; duygusal; fizyolojik belirtiler içeren ve bireyin performansını düşüren bir durumdur. Bireyin fizyolojik; bilişsel ve duygusal dengesini bozar. Rahatsız edici ve huzursuzluk vericidir; bilgi düzeyine güveni azaltır; karar verme sürecini felce uğratır; sınava hazırlanmayı ve bilginin verimli olarak kullanılmasını engeller. Fakat; yeni duruma uyum yapılabilmesi için de bir işaret/fırsattır.
Sınav kaygısı yoğun biçimde öğrenciler tarafından yaşanılmaktaysa da aileler ve öğretmenleri bu sürecin dışında tutmak hem süreci anlamayı hem de başa çıkmayı zorlaştıracaktır.
Öğrencinin sınava yüklediği anlamlar; sınavla ilgili kafasında oluşturduğu imaj sınav olmanın ötesine geçince kaygı kendisini göstermeye; öğrencinin sınavla ilgili düşünce ve tutumları kendi kontrolünden çıkarak kendisini esir etmeye başlar. Böylece kişinin mücadele edeceği bir sorun olan sınav kaygısı yaratılmış olur. Öğrenci yoğun kaygının etkisine girmeye başladıkça; kalp atışlarında hızlanma ve artış / çarpıntı; hızlı nefes alıp verme; nefes daralması; terleme; ağız kuruluğu; midede kasılma; bulantı hissi; karın ağrısı; ateş basması; baş ağrısı; baş dönmesi hissi; bayılacak gibi olma; uyuşma; karıncalanma hissi; ellerde titreme; gibi fiziksel belirtiler; huzursuzluk; sinirlilik; endişe; korku; konsantrasyon kaybı; düşüncelerin bloke olması; unutkanlık; dikkatsizlik; kendine güvende azalma; kendisini yetersiz; değersiz görme gibi duygusal ve bilişsel belirtiler; ilginin dağılması ve ders dışı faaliyetlere yoğunlaşması; tırnak yeme; sosyal geri çekilme ve/veya çok fazla sosyal etkinlikle zaman harcayarak derse zaman ayıramama; uykusuzluk; iştah değişikliği; sigara; alkol tüketiminde artış gibi davranışsal belirtiler kendini gösterebilir.
Sınav kaygısı gerçek dışı beklenti ve yorumlar içerdiğinden yanıltıcıdır. Öğrenciyi farkında olmadan kendi davranışını kontrol edemez hale getirir. Sınav kaygısı ile baş etmek öğrenilebilir bir beceridir; herkes bu beceriyi kazanabilir. Sınav kaygısıyla baş etmede öğrenciler; aileler ve öğretmenler arasındaki iletişim ve işbirliği önemlidir
Sınav kaygısıyla başa çıkma yolları şöyle özetlenebilir:
Sınav kaygısıyla baş etmede aileler neler yapmalı?
Aile için sınavın ne anlam ifade ettiği (ne anlama geldiği) ve ailenin sınav konusundaki tutum ve yaklaşımları öğrencinin yaşayacağı kaygıya katkıda bulunan faktörler arasındadır. Aileler kendi kaygılarını farkında olmadan öğrenciye taşıyabilirler. Ailedeki bazı tutum ve davranışlar (sınav konusunun çok sık gündeme gelmesi; evde sınavla ilgili olağan olmayan bir durum yaratılması; gibi); öğretmenlerin bazı yaklaşım ve telkinleri kaygıyı oluşturmaya ya da arttırmaya katkıda bulunur. Öyle ki; sonuçta sınav sadece bilgilerin test edildiği bir durum olmaktan çıkmakta kişinin kendisini kanıtlaması için bir aracı haline gelmektedir. Sadece kendi isteklerinin yerine getirilmesine yarayan bir mekanizma olmaktan çıkarak ailenin ve çevrenin beklentilerinin gerçekleşeceği bir olgu olmaya başlamaktadır.
Anne babalara öneriler
Sınav kaygısı; sınav öncesinde öğrenilen bilginin; sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasına engel olan ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıdır. Çoğumuz sınavdan önce ve sınav sırasında gerginlik ve heyecan hissederiz. Bu beklenilen bir duygudur; sınava hazırlanmak için motive olmamızı; sınav sırasında sınavı başarmaya yönelik isteğimizin olmasını sağlar. Ancak; sınav kaygısı aşırı düzeylere ulaştığı zaman olumsuz belirtilere ve sonuçlara yol açabilir. Çünkü kaygı; bilişsel; duygusal; fizyolojik belirtiler içeren ve bireyin performansını düşüren bir durumdur. Bireyin fizyolojik; bilişsel ve duygusal dengesini bozar. Rahatsız edici ve huzursuzluk vericidir; bilgi düzeyine güveni azaltır; karar verme sürecini felce uğratır; sınava hazırlanmayı ve bilginin verimli olarak kullanılmasını engeller. Fakat; yeni duruma uyum yapılabilmesi için de bir işaret/fırsattır.
Sınav kaygısı yoğun biçimde öğrenciler tarafından yaşanılmaktaysa da aileler ve öğretmenleri bu sürecin dışında tutmak hem süreci anlamayı hem de başa çıkmayı zorlaştıracaktır.
Öğrencinin sınava yüklediği anlamlar; sınavla ilgili kafasında oluşturduğu imaj sınav olmanın ötesine geçince kaygı kendisini göstermeye; öğrencinin sınavla ilgili düşünce ve tutumları kendi kontrolünden çıkarak kendisini esir etmeye başlar. Böylece kişinin mücadele edeceği bir sorun olan sınav kaygısı yaratılmış olur. Öğrenci yoğun kaygının etkisine girmeye başladıkça; kalp atışlarında hızlanma ve artış / çarpıntı; hızlı nefes alıp verme; nefes daralması; terleme; ağız kuruluğu; midede kasılma; bulantı hissi; karın ağrısı; ateş basması; baş ağrısı; baş dönmesi hissi; bayılacak gibi olma; uyuşma; karıncalanma hissi; ellerde titreme; gibi fiziksel belirtiler; huzursuzluk; sinirlilik; endişe; korku; konsantrasyon kaybı; düşüncelerin bloke olması; unutkanlık; dikkatsizlik; kendine güvende azalma; kendisini yetersiz; değersiz görme gibi duygusal ve bilişsel belirtiler; ilginin dağılması ve ders dışı faaliyetlere yoğunlaşması; tırnak yeme; sosyal geri çekilme ve/veya çok fazla sosyal etkinlikle zaman harcayarak derse zaman ayıramama; uykusuzluk; iştah değişikliği; sigara; alkol tüketiminde artış gibi davranışsal belirtiler kendini gösterebilir.
Sınav kaygısı gerçek dışı beklenti ve yorumlar içerdiğinden yanıltıcıdır. Öğrenciyi farkında olmadan kendi davranışını kontrol edemez hale getirir. Sınav kaygısı ile baş etmek öğrenilebilir bir beceridir; herkes bu beceriyi kazanabilir. Sınav kaygısıyla baş etmede öğrenciler; aileler ve öğretmenler arasındaki iletişim ve işbirliği önemlidir
Sınav kaygısıyla başa çıkma yolları şöyle özetlenebilir:
- Sınava zamanında hazırlanmak
- Sınavdan önce dinlenmiş ve iyi uyumuş olmak
- İyi ve doğru beslenmek
- Düşünce ve inançları sorgulamak (gerçekçi olmayan düşünme alışkanlıklarını farklı bir gözle yeniden değerlendirmek)
- Nefes alma egzersizleri
- Gevşeme egzersizleri; ve
- En önemlisi; kaygıyı bastırmaya değil; onu kabul etmeye; tanımaya ve onunla baş edebilmeye çalışmak
Sınav kaygısıyla baş etmede aileler neler yapmalı?
Aile için sınavın ne anlam ifade ettiği (ne anlama geldiği) ve ailenin sınav konusundaki tutum ve yaklaşımları öğrencinin yaşayacağı kaygıya katkıda bulunan faktörler arasındadır. Aileler kendi kaygılarını farkında olmadan öğrenciye taşıyabilirler. Ailedeki bazı tutum ve davranışlar (sınav konusunun çok sık gündeme gelmesi; evde sınavla ilgili olağan olmayan bir durum yaratılması; gibi); öğretmenlerin bazı yaklaşım ve telkinleri kaygıyı oluşturmaya ya da arttırmaya katkıda bulunur. Öyle ki; sonuçta sınav sadece bilgilerin test edildiği bir durum olmaktan çıkmakta kişinin kendisini kanıtlaması için bir aracı haline gelmektedir. Sadece kendi isteklerinin yerine getirilmesine yarayan bir mekanizma olmaktan çıkarak ailenin ve çevrenin beklentilerinin gerçekleşeceği bir olgu olmaya başlamaktadır.
Anne babalara öneriler
- Ailenin kendini sınırlaması
- Sorumluluğu çocuğa bırakması
- Sınavla ilgi dikkatli konuşulması
- Ona dikkate alındığının hissettirilmesi
- Onun hakkında gerçekçi olunması
- Çocuğun başkalarıyla kıyaslanmaması
- Yaşadığı kaygıları ve duygularının paylaşılması
- Evde olağanüstü bir ortam ve durum varmış gibi davranılmaması