Neden bazı insanlar çok yemek yemesine rağmen kilo almazken; bazı insanlar çok az yemek yer fakat kilo artışına engel olamaz? Çok sık karşılaşılan bu tür şikayetlere çözüm bulmak için yapmamız gereken ilk şey günlük kalori ihtiyacımızı öğrenmek ve buna bağlı olarak beslenmemizi planlamaktır.
Her insanın dinlenme metabolizma hızı birbirinden farklıdır ve birçok etkene bağlı olarak değişiklik gösterir. Kilo kontrolünde her birey; metabolizma faktöründen dolayı farklı değerlendirilmelidir. Bazı bireyler çok yemek yemesine rağmen kilo almaz; bazıları ise aksine çok az yemesine rağmen kilo almaktan şikayet ederler. Bu durumda göz önünde bulundurulması gereken ilk faktör metabolizma hızıdır.
Metabolizma hızı; insan vücudunun işlevlerini sürdürebilmesi için dinlenik durumda harcadığı günlük enerji miktarıdır. Metabolizma hızının bilinmesi; günlük kalori ihtiyacını belirlemede çok önemlidir. Günlük kalori ihtiyacı; metabolizma hızına günlük yaşamsal aktivitelerimizdeki enerji harcamalarımız eklenerek belirlenir. Metabolizma hızı; yaş; cinsiyet; aktivite durumu; beslenme şekli; hormonal durumlar ve genetik özelliklere bağlı olarak değişiklik gösterir.
Eğer metabolizmanız hızlı ise şanslısınız; tükettiğiniz besinler kolayca enerjiye dönüşür ve hızlı bir şekilde yakılır. Aksine metabolizmanız yavaş çalışıyorsa besinlerin enerjiye dönüşümü zorlaşır ve alınan fazla enerji yağ olarak vücutta birikir.
Yaş ilerledikçe metabolizma hızı yavaşlar.
Yaşın ilerlemesiyle metabolizma hızı; fiziksel aktivitenin azalması; kas yüzdesinin azalarak yağ yüzdesinin artması; menopoz gibi etkenlere bağlı olarak azalır. Kas kütlesinin daha çok enerjiye ihtiyaç duymasından dolayı kas yüzdesi yüksek olan vücudun yaktığı enerji daha fazladır. Yaşa bağlı olarak azalan fiziksel aktivite ve buna bağlı olarak kas kütlesinin azalması; metabolizma hızında yavaşlamaya neden olur. Gençken aldığımız günlük enerji miktarı 40’lı yaşlardan sonra bize fazla gelerek yağ kütlesinin artmasına neden olur. Metabolizmanın yavaşlamasında yaşa bağlı olarak fiziksel aktivitenin azalmasının yanı sıra; yine yaşa bağlı olarak görülen menopoz; vücut su yüzdesinin azalması gibi faktörlerde etkilidir.
Metabolizmayı hızlandırmak için;
· Günde 6 öğün şeklinde beslenmek önemlidir. Bunun nedeni vücudu uzun süre aç bırakmadan; az az sık beslenmeyi sağlamaktır. Vücudumuz aç kaldığı süre içinde metabolizma hızımız yavaşlar. Günlük beslenmemizde ana öğünlerin yanı sıra ara öğünlerimizin olmasının sebebi hem uzun süre açlıkları önlemek hem de uzun süre açlıktan dolayı alınacak fazla enerjiye engel olmaktır.
· Metabolizmamız sabah yaptığımız kahvaltı öğünü ile çalışmaya başlar. Geç yapılan kahvaltıyla metabolizmamız geç çalışmaya başlayacağı gibi aynı zamanda yavaş olarak çalışacaktır.
Yaptığımız düzenli egzersiz ile hem fazladan enerji yakmış hem de kas kütlemizi arttırarak metabolizma hızımızı arttırmış oluruz.
· Özellikle bahar aylarına girdiğimiz; havaların yavaş yavaş ısınmaya başladığı bu günlerde günlük su tüketimimize özen göstermeliyiz. Kadınlarda yaklaşık 2 litre; erkeklerde ise yaklaşık 2;5 litre olacak şekilde günlük su ihtiyacı karşılanmalıdır.
· Vücudumuza aldığımız protein; daha çok enerjiye ihtiyaç duyacağı için metabolizma hızlandırıcı etki gösterir. Ayrıca vücut kas kütlemizi korumak ve arttırmak için de protein alımına dikkat etmeliyiz. Hayvansal kaynaklı proteinleri (süt ve süt ürünleri; yumurta; tavuk; balık vb.) diyetimizden eksik etmememiz gerekmektedir.
· Eğer diyet yapıyorsak uzman desteği alarak bilinçli bir şekilde yapmalıyız. Bilinçsiz yapılan düşük kalorili diyetler birden kilo kaybına neden olur ama metabolizmanın yavaşlamasına ve buna bağlı olarak verilen kiloların birden alınmasına neden olur.