Psikolojik İlk Yardım
Psikolojik İlk Yardım Nedir?
Psikolojik ilk yardım travma olarak kabul edilebilecek herhangi bir olayın ardından ya da sonrasında bu olayı yaşayan ya da bu olaydan etkilenen çocuk; ergen; yetişkin ve ailelere yönelik bir destek hizmetidir.
Travma Nedir?
Kişinin gerçek bir ölüm ya da ölüm tehdidi; ağır yaralanma; kendisinin veya bir başkasının fizik bütünlüğüne karşı bir tehdit olayını yaşamış; böyle bir olaya tanık olmuş ya da böyle bir olayla karşı karşıya gelmiş olması
Bu olay karşısında aşırı korku; çaresizlik ya da dehşete düşme tepkileri vermiş olması gerekir.
Psikolojik İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Psikolojik yardım için illa bir başvuru beklenmemeli; mümkün olan her an kurum gezilip gözlem yapılmalıdır. Gözlem esnasında üzgün; gergin; öfkeli; kaygılı; aşırı düşünceli; yalnız kişilere özellikle dikkat edilmelidir. Bu kişilere rahatsız etmeden; nazikçe ve sakince yaklaşarak iletişim kurmaya çalışılmalıdır. Bu tür insanlara yaklaşırken hemen yardım konusuna girmemeli; öncelikle göz teması veya ortak konular üzerinden bir yakınlık ve sıcaklık sağlanmalıdır. Sunulan yardımın kabulü için zaman tanınmalı; hemen beklenti içine girilmemelidir. Şayet yardım kabul edilmezse saygı duyulmalı; istediği zaman nereden yardım alabileceği konusunda bilgilendirilmelidir.
Psikolojik İlk Yardımın Amacı Nedir?
Psikolojik ilk yardımın amacı travma ile karşı karşıya kalan kişinin çaresizlik; umutsuzluk ve karmaşa yerine sükûnet; umut; güven hissetmesi; iletişimini koparmaması ve öz yeterliliğini sürdürmekten vazgeçmemesini sağlamaktır. Hiç şüphesiz psikolojik ilk yardım bir tedavi değildir. Dolayısıyla travma esnasında ve sonrasında yaşanan/ortaya çıkan travmayı tekrar yaşama; ağlama nöbetleri geçirme; yaşadığı olumsuz duygulardan tamamen kurtulma gibi sorunları tedavi amacı taşımaz.
Psikolojik İlk Yardım En Temelde Bireylere;
- Kendilerine iyi gelecek davranışları yapmalarını
- Kendilerine zarar verecek davranışlardan kaçınmalarını sağlamaktır.
Travmaya Verilen Tepkiler
Çocuklarda Fiziksel Tepkiler
- Baş ağrısı
- Karın ağrısı
- Mide bulantısı
- Yeme problemleri
- Konuşma zorlukları
- Deride döküntüler
Yetişkinlerde Fiziksel Tepkiler
- Uyku problemleri
- Mide-barsak problemleri
- Mide bulantısı
- Kalp atışının artması
- Kan basıncının artması
- Kan şekerinin artması
- Devam eden stresle bağışıklık sisteminin zayıflaması
Güvenlik: Fiziksel güvenlik hissini tekrar kazandırmaya ve fiziksel stres tepkilerini azaltmaya yönelik çalışmaya yoğunlaşılmalıdır.
Çocuklarda Duygusal Tepkiler
- Kaygı ve kırılganlık
- Tekrarlama korkusu
- Yalnız bırakılma korkusu
- Güvenlik hissinin kaybolması
- Depresyon
- Öfke
- Suçluluk
Yetişkinlerde Duygusal Tepkiler
- Korku ve kaygı
- Üzüntü ve depresyon
- Öfke ve huzursuzluk
- İçe çekilme
- Sevilen faaliyetlerden keyif alamama ve katılmama
- Gelecek konusunda umutsuzluk ve boşluk hissetme
İşlevsellik: Psikolojik işlevselliği; duygudurum kontrolünü yeniden sağlamaya odaklanmak gereklidir.
Çocuklarda Davranışsal Tepkiler
- Çocuksu ve regresif davranışlar (bilinçli olmayabilir)
- Uyku problemleri
o Uykuya dalamama
o Gece yarısı uyanma
o Karanlıktan korkma
o Travmatik olayın gece tekrar olacağı korkusu
Yetişkinlerde Davranışsal Tepkiler
- Aile problemleri (fiziksel; duygusal istismar)
- Uyuşturucu madde kullanımı
- Aileye aşırı korumacı yaklaşım
- Devamlı meşgul olmaya çalışma
- Diğer insanlardan kendini izole etme
- Her zaman teyakkuzda olma; kolayca endişelenme
- Geçmiş hatıralarını tazeleyecek mekanlardan; insanlardan ve faaliyetlerden uzak durma
Hareket: İyi hissedeceği aktiviteler yapmak ve günlük rutin faaliyetlere bir an önce dönmek gereklidir.
Çocuklarda Bilişsel Tepkiler
- Kafa karışıklığı; hafıza kaybı; oryantasyon sorunları
- Dikkati toplamada zorlanma
- Sınıfta davranışsal problemler
- Kabus ya da gece terörü
Yetişkinlerde Bilişsel Tepkiler
- Dikkati toplamada zorlanma
- Hatırlamada zorlanma
- Rahatsız edici hatıralar
- Tekrarlayan rüyalar veya kabuslar
- Flashbackler
- İletişim kurmada zorlanma
- Karışık yönergeleri takip etmede zorlanma
Ergenler gelişim dönemlerine göre hem çocuk hem de yetişkinler gibi fiziksel; duygusal tepkiler verebilirler.
Psikolojik ilk yardımı yaparken;
Her zaman;
- Yaşanan veya yaşanabilecek zorluklar ve problemler hakkında bilgi ve birikim sahibi olunmalıdır.
- Yardıma ihtiyacı olan kişi/grup hakkında bilgi sahibi olunmalıdır
o Çocuk ve Ergen Hakkındaki Gelişimsel Genel Bilgiler
o Çocuk ve Ergen Hakkındaki Özel Bilgiler
- Problemle ilgili şayet gerekiyorsa kime ve nasıl yönlendirme yapılacağı hakkında önceden araştırma yapılmalıdır.
- Psikolojik yardım için illa bir ofis; masa; sandalye veya başvuru beklenmemelidir. Her yer kullanılabilmeli; yardımı yapan kişi içinde bulunduğu grubun yaptığı diğer faaliyetlerden kendini geri çekmemeli; verebileceği diğer destekleri vermelidir.
- Risk altında grubun farkında olunmalıdır. Bunlar ailede; okulda veya bireysel ilişkilerinde problem yaşayan çocuklar; yakın zamanda bir kayıp yaşamış ya da boşanmaya şahit olmuş çocuklar; herhangi bir engele ya da kalıcı sınırlılık yaşayan çocuklar olabilir.
- Yanlış bilgilendirilme ve buna bağlı olumsuz duygudurum ve tepkiler var mı kontrol edilmeli ve doğru bilgiler vermelidir.
- Kültürel ve düşünsel farklılık ve değerlere karşı hassas olunmalıdır.
Çocuk ve ergenlerle çalışırken;
- Onun göz hizasına gelecek şekilde oturmak ya da eğilerek iletişim kurulmalıdır
- Duygularını; kaygılarını veya sorularını kelimelere dökebilmesine yardım edilmeli; bunun için temel duygular kullanılmalıdır. Çocuğun gelişimine ya da o anki duygu durumuna uygun olmayan karışık; soyut ve anlaşılması zor ifadeler kullanılmamalıdır.
- Mümkün olduğunca somut; sade ve anlaşılabilir bir dil tercih edilmelidir.
- Ergenlerle konuşurken bir çocukla değil yetişkinle konuşur gibi konuşmaya dikkat edilmelidir.
- Her zaman illa konuşmaya çalışılmamalıdır. Bazen sadece fiziksel varlık; sükûnet ve destek göstermek konuşmaktan daha faydalı olabilir.
- Küçük yaştaki çocuklarla çalışırken aile de çalışmanın içerisine katılmalı; bazı uygulamalar aile ile beraber yapılmalı ve mutlaka ev ortamında düzenlemelere gidilmelidir.
Psikolojik ilk yardımı yapan kişi;
- Sakin; nazik; organize ve yardım etmeye açık olmalıdır.
- İnsanların kolaylıkla ulaşıp yardım alabilmesi için her zaman görünür ve uygun olmalıdır.
- Gizliliğe önem vermeli ve verdiği önemi bilinir kılmalıdır.
- Yapması gereken ve yapabileceklerinin dışına taşmamalıdır.
- Alanı dışına taşan ya da daha fazla uzmanlık gerektiren konularda uygun yönlendirmeyi yapmalıdır. Bunun için mutlaka ilgili uzmanlarla önceden bilgi sahibi olmalıdır.
- Kendi duygusal ve fiziksel tepkilerinin farkında olmalı ve bunları kontrol edebilmelidir.
- Beden dilini iyi kullanmalı; göz kontağı; fiziksel mesafe; yüz ifadeleri/mimikler konusunda dikkatli olmalıdır.
- duyguların ifadesine yardım etmeli; bunun için ifadeleri tekrarlamalı; analiz ve nasihatten uzak durmalıdır.
Genel Kriz durumunda
Görünür olun
Diğer faaliyetlerinizi iptal edin
Odanız görünür bir yerde değilse taşıyın ya da odanıza yönlendiren işaretler koyun
Bireysel ve grup terapisi imkanları sunun
Krizden etkilenen çocukların anne-babalarıyla irtibata geçip durum hakkında bilgilendirin ve göstermeleri gereken doğru davranışlar konusunda yönlendirin.
Gerekirse krizden etkilenen sınıfları ziyaret edip derslere katılın
Öğretmenlerle görüşün. Krizden etkilendilerse destek sağlayın; etkilenmedilerse ihtiyaç halinde bilgi verin ve yönlendirme yapın.
Kriz durumu ve krizden etkilenen öğrencilerle ilgili rapor hazırlayın.
Doğru tepki konusunda örnek olun.
Duygusal anlamda gitgellerin yaşanmasına tahammüllü olun.
Özel Kriz Durumunda
Herhangi bir olaydan dolayı karşıdaki kişi kendini kaybetmiş görünüyorsa; çok hızlı bir şekilde konuşuyor; anlamsız şeyler söylüyor; aralıksız ağlıyorsa aşağıdakileri yapmak faydalı olabilir:
- Kararlı ve kendinizden emin bir şekilde size bakmasını ve sizi dinlemesini söyleyin.
- Kim olduğunu; nerede olduğunu ve neler olduğunu bilip bilmediğini tespit edin.
- Etrafı tanımlamasını isteyin ve nerede olduğunuzu sorun.
- Ne olduğunu kısa özetleyin.
- Sakinleştirmek için aşağıdakileri yapmasını isteyin:
o Rahat bir pozisyonda oturun.
o Derin derin nefes alıp verin.
o Etrafınıza bakın ve sizi rahatsız etmeyen gördüğünüz 5 şeyi isim isim söyleyin: masa görüyorum; ayakkabı görüyorum; sandalye görüyorum”
o Derin derin nefes alıp verin.
o Etrafınızda duyduğunuz 5 şeyi isim isim söyleyin: nefes aldığımı duyuyorum; bilgisayarın sesini duyuyorum; dışarıda konuşan birini duyuyorum”
o Derin derin nefes alıp verin.
o Hissettiğiniz 5 şeyi söyleyin: ayaklarımı ayakkabıda hissediyorum; dudaklarımı sıktığımı farkediyorum”
o Derin derin nefes alıp verin.
- Şayet bunlar da sakinleştirmek için işe yaramazsa hemen bir ruh sağlığı uzmanından destek almak ve psikiyatrik ilaç kullanmak gerekebilir.
Kriz Durumlarında Danışmanın Rolü
- Görünür olun
- Diğer faaliyetlerinizi iptal edin
- Odanız görünür bir yerde değilse taşıyın ya da odanıza yönlendiren işaretler koyun
- Bireysel ve grup terapisi imkanları sunun
- Krizden etkilenen çocukların anne-babalarıyla irtibata geçip durum hakkında bilgilendirin ve göstermeleri gereken doğru davranışlar konusunda yönlendirin.
- Gerekirse krizden etkilenen sınıfları ziyaret edip derslere katılın
- Öğretmenlerle görüşün. Krizden etkilendilerse destek sağlayın; etkilenmedilerse ihtiyaç halinde bilgi verin ve yönlendirme yapın.
- Kriz durumu ve krizden etkilenen öğrencilerle ilgili rapor hazırlayın.
- Doğru tepki konusunda örnek olun.
- Duygusal anlamda gitgellerin yaşanmasına tahammüllü olun.
Dikkat !
İnsanlar yardım almaktan kaçınırlar. Çünkü;
Neye ihtiyaçlarını olduğunu bilmiyorlardır
Diğer insanlara yük olmak istemiyorlardır
Kendilerini üzen olayı yaşamak ve düşünmek istemiyorlardır
Mahcup ve zayıf hissediyorlardır
İşe yarayacağından şüphe duyuyorlardır
Diğer insanların anlamayacağını düşünüyorlardır
Diğer insanların kendisini yargılayacağını ya da onları hayal kırıklığına uğratacağını düşünüyorlardır
Kontrollerini kaybetmekten korkuyorlardır
Nereden nasıl yardım alacaklarını bilmiyorlardır
Yardım yaparken
İlgi ve dikkatinizi belli edin
Kişisel tepkilere ve mücadele yollarına saygı gösterin
Probleme dönük beklenen tepkileri ve sağlıklı mücadele yollarını konuşun
Konuşmanızın bölünmeyeceği zamanlar ve mekanlar seçin
Bu tür problemlerin çözümünün zaman alacağını anlatın
Önyargı ve beklentilerden kendinizi kurtarın
Tepkileriyle olumlu başa çıkma konusunda beyin fırtınası yapın
İhtiyaç duydukça konuşmak veya beraber zaman geçirmek için gelebileceğini söyleyin
Desteğinizi sekteye uğratır;
İyi olacağını ve boşvermesini/takmamasını söylemekte acele etmek
Karşınınızdakinin hikayesini dinlemeden kendi tecrübelerinizi ve düşüncelerinizi anlatmak
Karşınızdakinin endişelerini dinlemeden tavsiyeler vermeye başlamak
Karşınızdaki kendini rahatsız eden şeylerden konuşurken onu susturmak
Daha kötüsü olmadığı için şanslı olduğunu söylemek
Not: Bu çalışma 03 Nisan 2011 tarihinde Fatih Üniversitesi tarafından organize edilen 3. Eğitimde Psikolojik Hizmetler Sempozyumu'nda sunulmuştur.
Psikolojik ilk yardım travma olarak kabul edilebilecek herhangi bir olayın ardından ya da sonrasında bu olayı yaşayan ya da bu olaydan etkilenen çocuk; ergen; yetişkin ve ailelere yönelik bir destek hizmetidir.
Travma Nedir?
Kişinin gerçek bir ölüm ya da ölüm tehdidi; ağır yaralanma; kendisinin veya bir başkasının fizik bütünlüğüne karşı bir tehdit olayını yaşamış; böyle bir olaya tanık olmuş ya da böyle bir olayla karşı karşıya gelmiş olması
Bu olay karşısında aşırı korku; çaresizlik ya da dehşete düşme tepkileri vermiş olması gerekir.
Psikolojik İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Psikolojik yardım için illa bir başvuru beklenmemeli; mümkün olan her an kurum gezilip gözlem yapılmalıdır. Gözlem esnasında üzgün; gergin; öfkeli; kaygılı; aşırı düşünceli; yalnız kişilere özellikle dikkat edilmelidir. Bu kişilere rahatsız etmeden; nazikçe ve sakince yaklaşarak iletişim kurmaya çalışılmalıdır. Bu tür insanlara yaklaşırken hemen yardım konusuna girmemeli; öncelikle göz teması veya ortak konular üzerinden bir yakınlık ve sıcaklık sağlanmalıdır. Sunulan yardımın kabulü için zaman tanınmalı; hemen beklenti içine girilmemelidir. Şayet yardım kabul edilmezse saygı duyulmalı; istediği zaman nereden yardım alabileceği konusunda bilgilendirilmelidir.
Psikolojik İlk Yardımın Amacı Nedir?
Psikolojik ilk yardımın amacı travma ile karşı karşıya kalan kişinin çaresizlik; umutsuzluk ve karmaşa yerine sükûnet; umut; güven hissetmesi; iletişimini koparmaması ve öz yeterliliğini sürdürmekten vazgeçmemesini sağlamaktır. Hiç şüphesiz psikolojik ilk yardım bir tedavi değildir. Dolayısıyla travma esnasında ve sonrasında yaşanan/ortaya çıkan travmayı tekrar yaşama; ağlama nöbetleri geçirme; yaşadığı olumsuz duygulardan tamamen kurtulma gibi sorunları tedavi amacı taşımaz.
Psikolojik İlk Yardım En Temelde Bireylere;
- Kendilerine iyi gelecek davranışları yapmalarını
- Kendilerine zarar verecek davranışlardan kaçınmalarını sağlamaktır.
Travmaya Verilen Tepkiler
Çocuklarda Fiziksel Tepkiler
- Baş ağrısı
- Karın ağrısı
- Mide bulantısı
- Yeme problemleri
- Konuşma zorlukları
- Deride döküntüler
Yetişkinlerde Fiziksel Tepkiler
- Uyku problemleri
- Mide-barsak problemleri
- Mide bulantısı
- Kalp atışının artması
- Kan basıncının artması
- Kan şekerinin artması
- Devam eden stresle bağışıklık sisteminin zayıflaması
Güvenlik: Fiziksel güvenlik hissini tekrar kazandırmaya ve fiziksel stres tepkilerini azaltmaya yönelik çalışmaya yoğunlaşılmalıdır.
Çocuklarda Duygusal Tepkiler
- Kaygı ve kırılganlık
- Tekrarlama korkusu
- Yalnız bırakılma korkusu
- Güvenlik hissinin kaybolması
- Depresyon
- Öfke
- Suçluluk
Yetişkinlerde Duygusal Tepkiler
- Korku ve kaygı
- Üzüntü ve depresyon
- Öfke ve huzursuzluk
- İçe çekilme
- Sevilen faaliyetlerden keyif alamama ve katılmama
- Gelecek konusunda umutsuzluk ve boşluk hissetme
İşlevsellik: Psikolojik işlevselliği; duygudurum kontrolünü yeniden sağlamaya odaklanmak gereklidir.
Çocuklarda Davranışsal Tepkiler
- Çocuksu ve regresif davranışlar (bilinçli olmayabilir)
- Uyku problemleri
o Uykuya dalamama
o Gece yarısı uyanma
o Karanlıktan korkma
o Travmatik olayın gece tekrar olacağı korkusu
Yetişkinlerde Davranışsal Tepkiler
- Aile problemleri (fiziksel; duygusal istismar)
- Uyuşturucu madde kullanımı
- Aileye aşırı korumacı yaklaşım
- Devamlı meşgul olmaya çalışma
- Diğer insanlardan kendini izole etme
- Her zaman teyakkuzda olma; kolayca endişelenme
- Geçmiş hatıralarını tazeleyecek mekanlardan; insanlardan ve faaliyetlerden uzak durma
Hareket: İyi hissedeceği aktiviteler yapmak ve günlük rutin faaliyetlere bir an önce dönmek gereklidir.
Çocuklarda Bilişsel Tepkiler
- Kafa karışıklığı; hafıza kaybı; oryantasyon sorunları
- Dikkati toplamada zorlanma
- Sınıfta davranışsal problemler
- Kabus ya da gece terörü
Yetişkinlerde Bilişsel Tepkiler
- Dikkati toplamada zorlanma
- Hatırlamada zorlanma
- Rahatsız edici hatıralar
- Tekrarlayan rüyalar veya kabuslar
- Flashbackler
- İletişim kurmada zorlanma
- Karışık yönergeleri takip etmede zorlanma
Ergenler gelişim dönemlerine göre hem çocuk hem de yetişkinler gibi fiziksel; duygusal tepkiler verebilirler.
Psikolojik ilk yardımı yaparken;
Her zaman;
- Yaşanan veya yaşanabilecek zorluklar ve problemler hakkında bilgi ve birikim sahibi olunmalıdır.
- Yardıma ihtiyacı olan kişi/grup hakkında bilgi sahibi olunmalıdır
o Çocuk ve Ergen Hakkındaki Gelişimsel Genel Bilgiler
o Çocuk ve Ergen Hakkındaki Özel Bilgiler
- Problemle ilgili şayet gerekiyorsa kime ve nasıl yönlendirme yapılacağı hakkında önceden araştırma yapılmalıdır.
- Psikolojik yardım için illa bir ofis; masa; sandalye veya başvuru beklenmemelidir. Her yer kullanılabilmeli; yardımı yapan kişi içinde bulunduğu grubun yaptığı diğer faaliyetlerden kendini geri çekmemeli; verebileceği diğer destekleri vermelidir.
- Risk altında grubun farkında olunmalıdır. Bunlar ailede; okulda veya bireysel ilişkilerinde problem yaşayan çocuklar; yakın zamanda bir kayıp yaşamış ya da boşanmaya şahit olmuş çocuklar; herhangi bir engele ya da kalıcı sınırlılık yaşayan çocuklar olabilir.
- Yanlış bilgilendirilme ve buna bağlı olumsuz duygudurum ve tepkiler var mı kontrol edilmeli ve doğru bilgiler vermelidir.
- Kültürel ve düşünsel farklılık ve değerlere karşı hassas olunmalıdır.
Çocuk ve ergenlerle çalışırken;
- Onun göz hizasına gelecek şekilde oturmak ya da eğilerek iletişim kurulmalıdır
- Duygularını; kaygılarını veya sorularını kelimelere dökebilmesine yardım edilmeli; bunun için temel duygular kullanılmalıdır. Çocuğun gelişimine ya da o anki duygu durumuna uygun olmayan karışık; soyut ve anlaşılması zor ifadeler kullanılmamalıdır.
- Mümkün olduğunca somut; sade ve anlaşılabilir bir dil tercih edilmelidir.
- Ergenlerle konuşurken bir çocukla değil yetişkinle konuşur gibi konuşmaya dikkat edilmelidir.
- Her zaman illa konuşmaya çalışılmamalıdır. Bazen sadece fiziksel varlık; sükûnet ve destek göstermek konuşmaktan daha faydalı olabilir.
- Küçük yaştaki çocuklarla çalışırken aile de çalışmanın içerisine katılmalı; bazı uygulamalar aile ile beraber yapılmalı ve mutlaka ev ortamında düzenlemelere gidilmelidir.
Psikolojik ilk yardımı yapan kişi;
- Sakin; nazik; organize ve yardım etmeye açık olmalıdır.
- İnsanların kolaylıkla ulaşıp yardım alabilmesi için her zaman görünür ve uygun olmalıdır.
- Gizliliğe önem vermeli ve verdiği önemi bilinir kılmalıdır.
- Yapması gereken ve yapabileceklerinin dışına taşmamalıdır.
- Alanı dışına taşan ya da daha fazla uzmanlık gerektiren konularda uygun yönlendirmeyi yapmalıdır. Bunun için mutlaka ilgili uzmanlarla önceden bilgi sahibi olmalıdır.
- Kendi duygusal ve fiziksel tepkilerinin farkında olmalı ve bunları kontrol edebilmelidir.
- Beden dilini iyi kullanmalı; göz kontağı; fiziksel mesafe; yüz ifadeleri/mimikler konusunda dikkatli olmalıdır.
- duyguların ifadesine yardım etmeli; bunun için ifadeleri tekrarlamalı; analiz ve nasihatten uzak durmalıdır.
Genel Kriz durumunda
Görünür olun
Diğer faaliyetlerinizi iptal edin
Odanız görünür bir yerde değilse taşıyın ya da odanıza yönlendiren işaretler koyun
Bireysel ve grup terapisi imkanları sunun
Krizden etkilenen çocukların anne-babalarıyla irtibata geçip durum hakkında bilgilendirin ve göstermeleri gereken doğru davranışlar konusunda yönlendirin.
Gerekirse krizden etkilenen sınıfları ziyaret edip derslere katılın
Öğretmenlerle görüşün. Krizden etkilendilerse destek sağlayın; etkilenmedilerse ihtiyaç halinde bilgi verin ve yönlendirme yapın.
Kriz durumu ve krizden etkilenen öğrencilerle ilgili rapor hazırlayın.
Doğru tepki konusunda örnek olun.
Duygusal anlamda gitgellerin yaşanmasına tahammüllü olun.
Özel Kriz Durumunda
Herhangi bir olaydan dolayı karşıdaki kişi kendini kaybetmiş görünüyorsa; çok hızlı bir şekilde konuşuyor; anlamsız şeyler söylüyor; aralıksız ağlıyorsa aşağıdakileri yapmak faydalı olabilir:
- Kararlı ve kendinizden emin bir şekilde size bakmasını ve sizi dinlemesini söyleyin.
- Kim olduğunu; nerede olduğunu ve neler olduğunu bilip bilmediğini tespit edin.
- Etrafı tanımlamasını isteyin ve nerede olduğunuzu sorun.
- Ne olduğunu kısa özetleyin.
- Sakinleştirmek için aşağıdakileri yapmasını isteyin:
o Rahat bir pozisyonda oturun.
o Derin derin nefes alıp verin.
o Etrafınıza bakın ve sizi rahatsız etmeyen gördüğünüz 5 şeyi isim isim söyleyin: masa görüyorum; ayakkabı görüyorum; sandalye görüyorum”
o Derin derin nefes alıp verin.
o Etrafınızda duyduğunuz 5 şeyi isim isim söyleyin: nefes aldığımı duyuyorum; bilgisayarın sesini duyuyorum; dışarıda konuşan birini duyuyorum”
o Derin derin nefes alıp verin.
o Hissettiğiniz 5 şeyi söyleyin: ayaklarımı ayakkabıda hissediyorum; dudaklarımı sıktığımı farkediyorum”
o Derin derin nefes alıp verin.
- Şayet bunlar da sakinleştirmek için işe yaramazsa hemen bir ruh sağlığı uzmanından destek almak ve psikiyatrik ilaç kullanmak gerekebilir.
Kriz Durumlarında Danışmanın Rolü
- Görünür olun
- Diğer faaliyetlerinizi iptal edin
- Odanız görünür bir yerde değilse taşıyın ya da odanıza yönlendiren işaretler koyun
- Bireysel ve grup terapisi imkanları sunun
- Krizden etkilenen çocukların anne-babalarıyla irtibata geçip durum hakkında bilgilendirin ve göstermeleri gereken doğru davranışlar konusunda yönlendirin.
- Gerekirse krizden etkilenen sınıfları ziyaret edip derslere katılın
- Öğretmenlerle görüşün. Krizden etkilendilerse destek sağlayın; etkilenmedilerse ihtiyaç halinde bilgi verin ve yönlendirme yapın.
- Kriz durumu ve krizden etkilenen öğrencilerle ilgili rapor hazırlayın.
- Doğru tepki konusunda örnek olun.
- Duygusal anlamda gitgellerin yaşanmasına tahammüllü olun.
Dikkat !
İnsanlar yardım almaktan kaçınırlar. Çünkü;
Neye ihtiyaçlarını olduğunu bilmiyorlardır
Diğer insanlara yük olmak istemiyorlardır
Kendilerini üzen olayı yaşamak ve düşünmek istemiyorlardır
Mahcup ve zayıf hissediyorlardır
İşe yarayacağından şüphe duyuyorlardır
Diğer insanların anlamayacağını düşünüyorlardır
Diğer insanların kendisini yargılayacağını ya da onları hayal kırıklığına uğratacağını düşünüyorlardır
Kontrollerini kaybetmekten korkuyorlardır
Nereden nasıl yardım alacaklarını bilmiyorlardır
Yardım yaparken
İlgi ve dikkatinizi belli edin
Kişisel tepkilere ve mücadele yollarına saygı gösterin
Probleme dönük beklenen tepkileri ve sağlıklı mücadele yollarını konuşun
Konuşmanızın bölünmeyeceği zamanlar ve mekanlar seçin
Bu tür problemlerin çözümünün zaman alacağını anlatın
Önyargı ve beklentilerden kendinizi kurtarın
Tepkileriyle olumlu başa çıkma konusunda beyin fırtınası yapın
İhtiyaç duydukça konuşmak veya beraber zaman geçirmek için gelebileceğini söyleyin
Desteğinizi sekteye uğratır;
İyi olacağını ve boşvermesini/takmamasını söylemekte acele etmek
Karşınınızdakinin hikayesini dinlemeden kendi tecrübelerinizi ve düşüncelerinizi anlatmak
Karşınızdakinin endişelerini dinlemeden tavsiyeler vermeye başlamak
Karşınızdaki kendini rahatsız eden şeylerden konuşurken onu susturmak
Daha kötüsü olmadığı için şanslı olduğunu söylemek
Not: Bu çalışma 03 Nisan 2011 tarihinde Fatih Üniversitesi tarafından organize edilen 3. Eğitimde Psikolojik Hizmetler Sempozyumu'nda sunulmuştur.