Disiplin-Yasak-Ödül-Ceza-Otorite
Başlıktaki kavramlara hemen hemen hergün rastlıyoruz. Bu kavramlar; birbirlerinin yerine kullanılıyor. Ödül dışındakiler; çocuklar için zor kavramlar olarak görülüyor. Ebeveynlere ise daha kolay gelebiliyor; uygulanış açısından... Burada tabii ki yanlış uygulanması nedeniyle hep kızgın; bağıran; çocukla birlikte bağrışan modeller gözümün önüne geliyor. Hep; çocuklara istediğimizi yaptırabilmek için bu çabaları sarfediyoruz. Anne- baba olarak yaklaşımımız; onların iyiliği...
Ebeveynlerin çocukları için kötü şeyler düşünmeleri hiç aklıma gelmiyor. Ara sıra da olsa; olumsuz örneklere raslayabiliyoruz. Bunlar da genel olanı değiştirmez. Ceza ile ödül birbirlerinin karşıtı kavramlar. Yapılan olumsuz davranıştan sonra; ceza hemen aklımıza geliveriyor. İyi; beğendiğimiz davranışlarda da ödül bizlere yabancı görünmüyor. Ancak; ceza daha çok kullanılan; bilindik bir sözcük. Ödül ise; daha çok karne zamanlarında gündeme gelen kavram. Genelde de en gözde ödül; bisiklet oluyor. Ekonomik durumla ilişkili olsa da aile ne yapıp yapıp; iyi bir karneden sonra bisikleti ihmal etmiyor.
Çocuklar için artık başka teknolojik hediyeler de gündemde. Ödül denince aklımıza hemen büyük ödüller geliyor. Bir öpücük; bir başını sevme; aferin deme; övgü gösterme; güzel sözcüklerle destekleme gibi küçük ama etkili ödüller unutulmuş durumda. Ödüller; mutlaka maddi olmalı gibi bir yaklaşım var; ailelerde.
Ödül; davranışın zamanı çok geçmeden verilmeli ya da uygulanmalı. Ödül; çocuğun yaşına uygun olmalı; davranışıyla yakışır olmalı; ödülün verilişi de dikkatli olmalı. Ödül; her olumlu davranış sonunda uygulanırsa; önemini yitirebilir. Artık bir sürprizi; özelliği kalmaz. Çocukta her onay gören davranışta bir ödül beklentisi oluşur.
Disiplin; belli kavramları; davranışları; eğitimi kazandırabilmek için olması gereken tutarlılık ve davranış biçimidir. Disiplin olmadan herhangi bir öğreti gerçekleştirmek mümkün görünmemektedir. Disiplin; kararlılıktır. Çocuğa uygulanan kararlılıkla eğitimi rahatlıkla ve çocuğa güç gelmeden kazandırabiliriz. Bunun dışında olan çabalar; etkili ve verimli olamaz.
Otorite denince aklımıza; en sert yaptırım biçimi geliyor. Eğitim üzerinden düşünecek olursak; baskılayıcı; egemenlik altına alıcı; emredici ifadelerin kullanıldığı bir sistem ... Otorite; belli bir dalda uzmanlığı olan kişi; kurum vb.dir
Bu anlamda düşünüldüğünde; otorite olan dan iyi bir şekilde yararlanma söz konusu olabilir. Söz geçiriciliği; alanında uzmanlığını kullanması ile ilgili olmalıdır. Ailede; çocuğa verilen eğitimde; baskılayıcı; emredici olunmamasına dikkat edilmelidir.
Yasak kavramı ile ilgili olarak; çocuğumuzun önüne yasakları koyarak set çekici bir tavır içinde olmamalı; ancak; belli kurallar dahilinde çocuk; yapmaması gerekeni bilmelidir. Burada çocuğa otokontrol kazandırılmalıdır. Çocukla konuşarak neyin ne zaman yapılacağı ya da yapılmasının uygun olmayacağı belirlenmelidir. Fazla yasak koyucu tavır; çocukta birtakım problemlerin çıkmasına; asi kişilik gelişimine; içine kapanık; özgüven kazanamamış kişilik geliştirmesine neden olur.
Tüm bunlar uygulanırken; kararında olmak; çocuğa uygunluğunu saptamak; süresini belirlemek; yaşına ve bireysel özelliklerine dikkat ederek karar vermek önemlidir. Ebeveynler; ailenin yapısal özelliklerine de dikkat ederek; bilinçlenmeli; gerekirse uzman desteği alarak; çocuklarının kişiliğini geleceğe güvenle taşımalıdırlar. Çocukların benliklerinde iz bırakacak ve unutulmayacak yaşantılar çocukluktaki yaşantılardır. Bu yaşantılar; onun geleceğini ve yetişkinliğini şekillendirir.
Öznur Simav
Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı
Çocuk-Aile-İletişim Danışmanı
Ebeveynlerin çocukları için kötü şeyler düşünmeleri hiç aklıma gelmiyor. Ara sıra da olsa; olumsuz örneklere raslayabiliyoruz. Bunlar da genel olanı değiştirmez. Ceza ile ödül birbirlerinin karşıtı kavramlar. Yapılan olumsuz davranıştan sonra; ceza hemen aklımıza geliveriyor. İyi; beğendiğimiz davranışlarda da ödül bizlere yabancı görünmüyor. Ancak; ceza daha çok kullanılan; bilindik bir sözcük. Ödül ise; daha çok karne zamanlarında gündeme gelen kavram. Genelde de en gözde ödül; bisiklet oluyor. Ekonomik durumla ilişkili olsa da aile ne yapıp yapıp; iyi bir karneden sonra bisikleti ihmal etmiyor.
Çocuklar için artık başka teknolojik hediyeler de gündemde. Ödül denince aklımıza hemen büyük ödüller geliyor. Bir öpücük; bir başını sevme; aferin deme; övgü gösterme; güzel sözcüklerle destekleme gibi küçük ama etkili ödüller unutulmuş durumda. Ödüller; mutlaka maddi olmalı gibi bir yaklaşım var; ailelerde.
Ödül; davranışın zamanı çok geçmeden verilmeli ya da uygulanmalı. Ödül; çocuğun yaşına uygun olmalı; davranışıyla yakışır olmalı; ödülün verilişi de dikkatli olmalı. Ödül; her olumlu davranış sonunda uygulanırsa; önemini yitirebilir. Artık bir sürprizi; özelliği kalmaz. Çocukta her onay gören davranışta bir ödül beklentisi oluşur.
Disiplin; belli kavramları; davranışları; eğitimi kazandırabilmek için olması gereken tutarlılık ve davranış biçimidir. Disiplin olmadan herhangi bir öğreti gerçekleştirmek mümkün görünmemektedir. Disiplin; kararlılıktır. Çocuğa uygulanan kararlılıkla eğitimi rahatlıkla ve çocuğa güç gelmeden kazandırabiliriz. Bunun dışında olan çabalar; etkili ve verimli olamaz.
Otorite denince aklımıza; en sert yaptırım biçimi geliyor. Eğitim üzerinden düşünecek olursak; baskılayıcı; egemenlik altına alıcı; emredici ifadelerin kullanıldığı bir sistem ... Otorite; belli bir dalda uzmanlığı olan kişi; kurum vb.dir
Bu anlamda düşünüldüğünde; otorite olan dan iyi bir şekilde yararlanma söz konusu olabilir. Söz geçiriciliği; alanında uzmanlığını kullanması ile ilgili olmalıdır. Ailede; çocuğa verilen eğitimde; baskılayıcı; emredici olunmamasına dikkat edilmelidir.
Yasak kavramı ile ilgili olarak; çocuğumuzun önüne yasakları koyarak set çekici bir tavır içinde olmamalı; ancak; belli kurallar dahilinde çocuk; yapmaması gerekeni bilmelidir. Burada çocuğa otokontrol kazandırılmalıdır. Çocukla konuşarak neyin ne zaman yapılacağı ya da yapılmasının uygun olmayacağı belirlenmelidir. Fazla yasak koyucu tavır; çocukta birtakım problemlerin çıkmasına; asi kişilik gelişimine; içine kapanık; özgüven kazanamamış kişilik geliştirmesine neden olur.
Tüm bunlar uygulanırken; kararında olmak; çocuğa uygunluğunu saptamak; süresini belirlemek; yaşına ve bireysel özelliklerine dikkat ederek karar vermek önemlidir. Ebeveynler; ailenin yapısal özelliklerine de dikkat ederek; bilinçlenmeli; gerekirse uzman desteği alarak; çocuklarının kişiliğini geleceğe güvenle taşımalıdırlar. Çocukların benliklerinde iz bırakacak ve unutulmayacak yaşantılar çocukluktaki yaşantılardır. Bu yaşantılar; onun geleceğini ve yetişkinliğini şekillendirir.
Öznur Simav
Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Uzmanı
Çocuk-Aile-İletişim Danışmanı