İlişkilerde Güç Oyunları ve Kontrol Hissi
Sağlıksız ilişkinin en çok rastlanan özelliği bireyin eşi üzerinde hatalı bir kontrol hissi duymasını sağlayan güç oyunlarıdır. Bu tür ilişkilerde kontrol etme iki kişi arasındaki etkileşimin önemli bir yüzüdür. İlişkide olduğu kişiyi kontrol etmeye çalışan patnerler genellikle ilişki içinde kendilerini güvende hissetmeyen taraftırlar. Bu güvensizlik duygularıyla başedebilmek için birey; gücü elinde bulundurmaya çabalar; çünkü bu bireyler kontrole sahip olanların istedikleri herşeye kavuşacaklarını öğrenmişlerdir. Böylece ilişkide istenen rüyaların gerçekleşmesini sağlayacak; eşin kaybedilmesi/olası ayrılığı engelleyecek; yalnızlık terkedilme korkuları azalacaktır. Ancak burada önemli noktalardan biri de kontrol eden tarafın kendini kontrol eden biri gibi görmemesidir. Aslında o basitçe ilişkisi için çabalayan aşıktır. Ancak genellikle neyi kontrol etmek istediğini bile bilmez.Ama ne talihsizliktir ki kontrol davranışları partnerin uzaklaşmasına neden olur. Aslında ilişkiyi kontrol etmeye çalışan eş terkedilmemek için çabalarken bu gerçekle yüz yüze kalır. Kontrol eden ki bunlara kontrolcüler diyebiliriz; kısaca:
Kontrolcüler güçsüz olmaktan korkarlar ve kendilerini güçlü hissedebilmek için birilerini kontrol altında bulundururlar. Aslında burada kişisel güç bir başkasının eline verilmiştir. Ve ancak o kişiyi kontrolü altında bulundurduğu sürece gücünü ve güvenliğini sağlamış olur.
Bilinçaltımızı ve bastırılmış korkularımızı maskelediği için bu oyunlardan kurtulmak kolay değildir. Çünkü kontrolünü kaybetmek kendini kaybetmektir. Kendilerini kaybetmemek için de bu güçten vazgeçmek istemezler. Bu davranışlar hatalı inanışlardan kaynaklanmaktadır ve kontrolcüler bunu göremezler ya da görmek istemezler. Bunu görmemek için de dikkatleri sürekli olarak başkalarının üzerine odaklanmıştır. Böylece hem yanlış inançlarını test etmek zorunda kalmazlar hem de kendi korkuları; güvenszilikleri ve şüpheleriyle uğraşmaktan kaçınmış olurlar.
Kontrolcüler nadiren bu davranış kalıplarıdan kurtulmak için yardım isterler. Genellikle yardımı eşleri ayrılmakla tehdit ettiğinde kabul ederler. Buradaki amaçları bile eşlerinin üzerinde kaybolan kontrollerini ger kazanmaktır. Ancak unutmayalım ki bir ilişkide kontrol eden varsa kontrol edilen de vardır ve kontrol eden kadar kontrol edilenin de bu ilişkiden sağladığı faydalar vardır. Kontrol edilen iş de karşısındaki ile işbirliği yaparak diğer kişiyi yakınında tutmaya çabalar ki böylece kontrol edilen de kendine dair olumsuz duyguları ile yüzleşmekten kurtulur. Eşleri motive eden güvensizliklerinin ne olduğu anlaşılmadıkça taraflar bu oyunu oynamayı sürdüreceklerdir.
Yazıyı sonlandırmadan önce şunuda belirtmek isterim ki güç oyularında bazen sınır aşılabilir ve partnerler için tehlikeli duruma gelebilir. Fiziksel ve ruhsal şiddete kadar uzanabilir. Bu nedenle ilişkinizde güç oyunlarının oynandığını düşünüyorsanız bir profesyonelden yardım almanızı tavsiye ederim.
Psikolog Nilüfer YALINÇETİN
- İyi bir imaj çizebilmek; karşısındakine mükemmel olduğunu gösterebilmek için epey uğraş içine girer. Bu yalan; aldatma ve derinlemesine yakınlığa izin vermeyen yüzeyselliği de beraberinde getirir ve diğerlerinin dış görünüşünün arkasındaki gerçek kişiyi görmelerini engeller.
- Çevresindekilerden beklenti ve talepleri çoktur. Eşine yıpratıcı öğütler ve tavsiyeler verir ve sürekli eleştirilerde bulunur. Buradaki amaç karşıdakinin bunlar direnemeyip yetersizliğini kabul etmesini sağlamaktır.
- Kontrolcü; partnerinin kendine güvenini azaltır. Kendine güveni azalan partner birey olarak tek başına etkinliklerini sürdürmede zorlanmaya başlar ve sorun çözme yeteneği azalır. Böylece hem kontrol eden eş hemde kontrol edilen eş bu müdahaleleri haklı nedenlere bağlayabilirler
- Kontrol eden eş; partneri diğer sosyal etkileşimlere girdiğinde bundan rahatsız olur ve bu etkileşimleri koparmasını sağlamaya çalışır. Başarılı olmasını engellemeye çalışır.
- Partnerini özgür bırakmaktan kaçınır. Partnerinin ilişkide kalmasını sağlamak için genellikle onun kendini suçlu hissetmesini sağlamaya çalışır.
- Partnerini yargılar; lakaplar takar; suçlar; onu değersizleştirir; tehdit eder ve emreder.
- Serttir; esirgeyicidir ve haklı olduğundan emindir. Bu haklılık duygusu ile sürekli karşısındakini sözle veya hareketle taciz eder.
- Kontrolcü bütün bu davranışlarının herbirini savunur ve değişmek istemez.
Kontrolcüler güçsüz olmaktan korkarlar ve kendilerini güçlü hissedebilmek için birilerini kontrol altında bulundururlar. Aslında burada kişisel güç bir başkasının eline verilmiştir. Ve ancak o kişiyi kontrolü altında bulundurduğu sürece gücünü ve güvenliğini sağlamış olur.
Bilinçaltımızı ve bastırılmış korkularımızı maskelediği için bu oyunlardan kurtulmak kolay değildir. Çünkü kontrolünü kaybetmek kendini kaybetmektir. Kendilerini kaybetmemek için de bu güçten vazgeçmek istemezler. Bu davranışlar hatalı inanışlardan kaynaklanmaktadır ve kontrolcüler bunu göremezler ya da görmek istemezler. Bunu görmemek için de dikkatleri sürekli olarak başkalarının üzerine odaklanmıştır. Böylece hem yanlış inançlarını test etmek zorunda kalmazlar hem de kendi korkuları; güvenszilikleri ve şüpheleriyle uğraşmaktan kaçınmış olurlar.
Kontrolcüler nadiren bu davranış kalıplarıdan kurtulmak için yardım isterler. Genellikle yardımı eşleri ayrılmakla tehdit ettiğinde kabul ederler. Buradaki amaçları bile eşlerinin üzerinde kaybolan kontrollerini ger kazanmaktır. Ancak unutmayalım ki bir ilişkide kontrol eden varsa kontrol edilen de vardır ve kontrol eden kadar kontrol edilenin de bu ilişkiden sağladığı faydalar vardır. Kontrol edilen iş de karşısındaki ile işbirliği yaparak diğer kişiyi yakınında tutmaya çabalar ki böylece kontrol edilen de kendine dair olumsuz duyguları ile yüzleşmekten kurtulur. Eşleri motive eden güvensizliklerinin ne olduğu anlaşılmadıkça taraflar bu oyunu oynamayı sürdüreceklerdir.
Yazıyı sonlandırmadan önce şunuda belirtmek isterim ki güç oyularında bazen sınır aşılabilir ve partnerler için tehlikeli duruma gelebilir. Fiziksel ve ruhsal şiddete kadar uzanabilir. Bu nedenle ilişkinizde güç oyunlarının oynandığını düşünüyorsanız bir profesyonelden yardım almanızı tavsiye ederim.
Psikolog Nilüfer YALINÇETİN