İlköğretime Hazır Olmak Ne Demek?
İlköğretime hazır olmak ne demek?
İLKÖGRETİME BAŞLARKEN ...
Okula başlama; zihinsel; bedensel; duygusal ve sosyal açıdan bir "hazırlıklı oluşu"
gerektirir. Artık 6 yaş çocuğu gerçek yaşama girmeye hazır gibidir. O; öğrenme alanında
çalışmaya ve gerekli becerileri kazanmaya hazırdır. Çocuğun yaşının gelmesi; harfleri
yazabiliyor olması ya da saymayı bilmesi okula hazır olmak için yeterli değildir. Birçok
alanda çocuğun bilgi ve becerilere erişmiş olması gerekir. Fakat bu bilgi ve becerileri yerine getirebilmesi için hazır olup olmadığını anlamamız için öncelikle o yaşa ait gelişim dönemi özelliklerini bilmeliyiz. Bunun için ise; gelişimin neyi içerdiğini bilmek önemlidir;
Gelişimin 6 temel İlkesi:
1.Gelişim; dinamik bir olgudur.
2.Gelişim; genetik ve çevresel değişkenlerin karşılıklı etkileşimlerinin ürünüdür.
3. Gelişim; giderek artan bir özelleşme sürecidir.
4. Gelişimde denge vardır.
5. Gelişim; ard arda görülen; düzenli bir süreçtir.
6. Gelişim; bireysel farklılık gösterir.
Gelişim süreci;
Psikomotor Gelişim;
* Bilişsel (Zihinsel) Gelişim;
* Dil Gelişimi;
* Duygusal ve Sosyal Gelişimi içerir.
5 Yaş Çocuğunun Gelişim Özellikleri;
Psikomotor Gelişim:
* Denge kurar
* Kalemi doğru kullanmaya başlar
* El işi çalışmaları yapar
* Çizgileri düzelmeye başlar
* Resimleri anlamlı hale gelir
* Şekilleri öğrenir
* Harfleri öğrenmeye başlar
* Özbakım becerileri gelişir
Dil Gelişimi:
* Konuşma isteği artar
* Uzun cümleler kurar
* Soru sorar
* Dil bilgisi gelişir
* Nedeni; niçini araştırır
Duygusal Sosyal Gelişim:
* Deneme arzusu artar
* Oyun kurmada artış olur
* Etkinlikler içeriği zorlaşır
* Kendini kanıtlama ön plandadır
* Aile içi ve dışı etkileşim artar
* Sorumluluk alır
* Düzenli ve temiz olması gerektiğini kavrar ancak yine de sürekli olarak anımsatılmalıdır
* Arkadaşlıkları artar.
NELER YAPILABİLİR?
• Sorulara cevap verilmeli
• Sebep-sonuç ilişkisi kurdurmalı
• İnce motor gelişimi ve el göz koordinasyonu geliştirici etkinlikler yapılmalı
• Özbakımını kendi gidermeli.
6 Yaş Çocuğunun Gelişim Özellikleri:
Psikomotor Gelişim:
* Denge artar
* Karmaşık şekilleri çizmeye başlar
* El işi çalışmalarında başarı artar
* Çizgiler daha komplikedir
* Şekilleri tanıma kolaylaşır
* Harfler öğrenilir
* Özbakım becerilerini tamamen kendi yapar
Bilişsel Gelişim:
* Nesneleri rahatlıkla tanır
* Soyut düşünme başlar
* Yön algısı gelişir
* Parayı öğrenir
Dil Gelişimi:
* Konuşma oldukça düzgündür
* Sözcük kullanımı doğrudur
* Cümle yapıları düzgündür
* Tekil ve çoğul ifadeler kullanmaya başlar
* Sözcük dağarcığı artar
Duygusal Sosyal Gelişim:
* Deneme arzusu artar
* Oyunlar komplikedir
* Etkinlikler karmaşıklaşır
* Kendini kanıtlama ön plandadır
* Aile içi ve dışı etkileşim artmaya devam eder
* Sorumluluk artar
NELER YAPILABİLİR?
• Ders çalışma alışkanlığı kazandırılmaya çalışılır
• Beklentileri yerine getirilir
• Okuma saatleri yapılabilir
• Etkinlikleri yoğunlaştırılabilir.
Peki bu bilgi ve becerileri geliştirmek için okullarda neler yapılıyor?
Öncelikle sene boyunca sınıf öğretmenleri ve okul psikoloğu çocukları doğal
ortamlarında yani sınıflarında gözlemleyip bu gözlemlerini yapılan gelişim testleri ile
harmanlıyorlar.
Gelişim testleri ihtiyaca yönelik gruba yönelik ve bireysel yapılabilmektedir. Grup
testleri genellikle problem çözme becerileri hayal gücü etkinlikleri ve yaratıcılıkla
ilgilidir. Bireysel testler ile ise; çocuğun hangi alanda desteğe ihtiyacı olduğu
belirlenip uygun olan gelişim testini uygulanır. Bu testler ilköğretime sağlam temeller
atmanın adımlarını da oluşturmaktadır.
Yapılan bireysel gelişim testlerine örnekler verecek olursak: eğer çocuk harflerin
ve sayıların yönlerini karıştırıyorsa "mekansal algı"ya yönelik testler uygulanabilir.
EI-göz koordinasyonunu; kavram bilgisini; şekil-zemin ilişkisini; şeklin ve mekan
konumunun algılamasını; şeklin mekanla ilişkisini ölçme becerilerini görmek istediğimiz
çocuklara "frostig görsel idrak gelişme" testi uygulanabilir.
Günlük yaşamdaki kurallara daha iyi uyum sağlaması gerektiğini düşündüğümüz
çocuklara "sosyal beceriler eğitimi" verilebilir. Bu eğitim içerisinde çocuklar sıra
bekleme; eşyaları paylaşma; işbirliği yapma; özür dileme; dinleme etkinliği bitirme;
teşekkür etme; sözel yönergelere uyma gibi becerileri kazanmaktadırlar.
. Duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade edemeyen çocuklara "beier cümletamamlama testi" yapılabilir. Bu testte çocuklardan yarım bırakılmış duygu vedüşünce içeren cümleleri tamamlamaları istenmektedir.
Kelime haznelerini geliştirmek ve nesneleri tanımlama becerilerini güçlendirmek
istediğimiz çocuklara "peabody resim kelime testi" uygulanabilir. Bu testte
çocuklardan; söylenen kelimeyi gösterilen dört farklı resim arasından bulması istenir.
Bütün bu gelişim testleri ve gözlemlerimizin yanı sıra ilköğretime geçiş sırasında
çocuklara "okul olgunluğu testi" uygulanması sağlıklı olacaktır. Bunun sonucunda ise çocuğun ilköğretime hazır olup olmadığı; nasıl bir öğretmen tarzının ve okulun çocuğa uygun
olduğu; ilköğretime geçtiğinde nasıl bir çalışma sistemini takip etmesinin kendisi için
faydalı olacağı bilgileri birebir yapılan görüşmelerle ailelere aktarılır.
Okula başlamadan önce gerçekleştirmesini beklediğimiz özellikler:
• Kendini ifade edebilecek ve iletişim kurabilecek düzeyde anadilini kullanabilme
• Vaşına uygun kavram bilgisine sahip olma
• Dikkatini verme ve sürdürebilme becerisi
• Benzerlik ve farklılıkları ayırt edebilme
• EI becerileri ve genel koordinasyonunun yeterli olması
• Kendi adına düşünebilme ve karar verebilme
• Sorun çözme becerisine sahip olma
• Kendine karşı gerçekçi bir güven duygusu içinde olma
• Olumlu bir benlik değerini geliştirmiş olma; kendini sevme
• Gerçekçi bir çevre algısına sahip olma (örneğin çevreyi düşmanca algılamama)
• Özbakım becerilerinin gelişmiş olması
• İstek ve ihtiyaçlarını uygun bir yer ve zamana kadar erteleyebilme
• Anlık ve tepkisel davranmak yerine duygu ve düşüncelerini muhakeme becerisini de
kullanarak ifade edebilme
• Sosyal kurallara uyabilme
• Vaşına uygun sorumluluklar alabilme
Siz de çocuğunuzun okula hazır olup olmadığını bazı gelişim özelliklerinden takip
edebilirsiniz:
· Bazı harfleri kopya eder mi ?
· Basit bir adam ve ev resmi çizer mi ?
· Model gösterildiğinde kare; artı ve çarpı işaretlerini çizebilir mi ?
· Renkleri bilir mi ?
· Sayıları ezberleyebilir mi ?
· Makas kullanabilir mi ?
· Yardımsız basamak inip; çıkabilir mi ?
· Sayıları ezberleyebilir mi?
· Makas kullanabilir mi?
· Yardımsız basamak inip çıkabilir mi?
· Parmak ucuna basarak koşabilir mi?
· Tek ayağınla sıçrayabilir mı?
· Düzgün ve tam cümleler kurabilir mi?
· Geçmiş; şimdiki ve gelecek zamanları doğru olarak kullanabilir mi?
· Ev adresini bilebilir mi?
· Kaç yaşında olduğunu söyleyebilir mi?
· Kendi giyinebilir mi?
· Ayakkabılarını bağlayabilir mi?
· Tuvaleti kendi başına uygun şekilde kullanabiliyor mu?
· Sırasını beklemeyi ve paylaşmayı bilebiliyor mu?
· Verilen kurallara uyabiliyor mu?
· Grup oyunları oynayabiliyor mu?
· Duygularını ifade edebiliyor mu?
· Gerektiğinde kendini koruyabiliyor mu?
· Gereksinim duyduğu şeyi isteyebiliyor mu?
Çocuğun okula hazır olup olmadığı konusunda aceleci davranmak yerine 0-6 yaş arasındaki bütün gelişimlerinin temellerini sağlam bir şekilde oluşturmak çocuğunuza sağlıklı bir gelecek hazırlamak anlamına gelmektedir. Bu gelecek ise; biz uzmanların ve siz ebeveynlerin duyarlı yaklaşımları ile gerçekleşebilir.
İLKÖGRETİME BAŞLARKEN ...
Okula başlama; zihinsel; bedensel; duygusal ve sosyal açıdan bir "hazırlıklı oluşu"
gerektirir. Artık 6 yaş çocuğu gerçek yaşama girmeye hazır gibidir. O; öğrenme alanında
çalışmaya ve gerekli becerileri kazanmaya hazırdır. Çocuğun yaşının gelmesi; harfleri
yazabiliyor olması ya da saymayı bilmesi okula hazır olmak için yeterli değildir. Birçok
alanda çocuğun bilgi ve becerilere erişmiş olması gerekir. Fakat bu bilgi ve becerileri yerine getirebilmesi için hazır olup olmadığını anlamamız için öncelikle o yaşa ait gelişim dönemi özelliklerini bilmeliyiz. Bunun için ise; gelişimin neyi içerdiğini bilmek önemlidir;
Gelişimin 6 temel İlkesi:
1.Gelişim; dinamik bir olgudur.
2.Gelişim; genetik ve çevresel değişkenlerin karşılıklı etkileşimlerinin ürünüdür.
3. Gelişim; giderek artan bir özelleşme sürecidir.
4. Gelişimde denge vardır.
5. Gelişim; ard arda görülen; düzenli bir süreçtir.
6. Gelişim; bireysel farklılık gösterir.
Gelişim süreci;
Psikomotor Gelişim;
* Bilişsel (Zihinsel) Gelişim;
* Dil Gelişimi;
* Duygusal ve Sosyal Gelişimi içerir.
5 Yaş Çocuğunun Gelişim Özellikleri;
Psikomotor Gelişim:
* Denge kurar
* Kalemi doğru kullanmaya başlar
* El işi çalışmaları yapar
* Çizgileri düzelmeye başlar
* Resimleri anlamlı hale gelir
* Şekilleri öğrenir
* Harfleri öğrenmeye başlar
* Özbakım becerileri gelişir
Dil Gelişimi:
* Konuşma isteği artar
* Uzun cümleler kurar
* Soru sorar
* Dil bilgisi gelişir
* Nedeni; niçini araştırır
Duygusal Sosyal Gelişim:
* Deneme arzusu artar
* Oyun kurmada artış olur
* Etkinlikler içeriği zorlaşır
* Kendini kanıtlama ön plandadır
* Aile içi ve dışı etkileşim artar
* Sorumluluk alır
* Düzenli ve temiz olması gerektiğini kavrar ancak yine de sürekli olarak anımsatılmalıdır
* Arkadaşlıkları artar.
NELER YAPILABİLİR?
• Sorulara cevap verilmeli
• Sebep-sonuç ilişkisi kurdurmalı
• İnce motor gelişimi ve el göz koordinasyonu geliştirici etkinlikler yapılmalı
• Özbakımını kendi gidermeli.
6 Yaş Çocuğunun Gelişim Özellikleri:
Psikomotor Gelişim:
* Denge artar
* Karmaşık şekilleri çizmeye başlar
* El işi çalışmalarında başarı artar
* Çizgiler daha komplikedir
* Şekilleri tanıma kolaylaşır
* Harfler öğrenilir
* Özbakım becerilerini tamamen kendi yapar
Bilişsel Gelişim:
* Nesneleri rahatlıkla tanır
* Soyut düşünme başlar
* Yön algısı gelişir
* Parayı öğrenir
Dil Gelişimi:
* Konuşma oldukça düzgündür
* Sözcük kullanımı doğrudur
* Cümle yapıları düzgündür
* Tekil ve çoğul ifadeler kullanmaya başlar
* Sözcük dağarcığı artar
Duygusal Sosyal Gelişim:
* Deneme arzusu artar
* Oyunlar komplikedir
* Etkinlikler karmaşıklaşır
* Kendini kanıtlama ön plandadır
* Aile içi ve dışı etkileşim artmaya devam eder
* Sorumluluk artar
NELER YAPILABİLİR?
• Ders çalışma alışkanlığı kazandırılmaya çalışılır
• Beklentileri yerine getirilir
• Okuma saatleri yapılabilir
• Etkinlikleri yoğunlaştırılabilir.
Peki bu bilgi ve becerileri geliştirmek için okullarda neler yapılıyor?
Öncelikle sene boyunca sınıf öğretmenleri ve okul psikoloğu çocukları doğal
ortamlarında yani sınıflarında gözlemleyip bu gözlemlerini yapılan gelişim testleri ile
harmanlıyorlar.
Gelişim testleri ihtiyaca yönelik gruba yönelik ve bireysel yapılabilmektedir. Grup
testleri genellikle problem çözme becerileri hayal gücü etkinlikleri ve yaratıcılıkla
ilgilidir. Bireysel testler ile ise; çocuğun hangi alanda desteğe ihtiyacı olduğu
belirlenip uygun olan gelişim testini uygulanır. Bu testler ilköğretime sağlam temeller
atmanın adımlarını da oluşturmaktadır.
Yapılan bireysel gelişim testlerine örnekler verecek olursak: eğer çocuk harflerin
ve sayıların yönlerini karıştırıyorsa "mekansal algı"ya yönelik testler uygulanabilir.
EI-göz koordinasyonunu; kavram bilgisini; şekil-zemin ilişkisini; şeklin ve mekan
konumunun algılamasını; şeklin mekanla ilişkisini ölçme becerilerini görmek istediğimiz
çocuklara "frostig görsel idrak gelişme" testi uygulanabilir.
Günlük yaşamdaki kurallara daha iyi uyum sağlaması gerektiğini düşündüğümüz
çocuklara "sosyal beceriler eğitimi" verilebilir. Bu eğitim içerisinde çocuklar sıra
bekleme; eşyaları paylaşma; işbirliği yapma; özür dileme; dinleme etkinliği bitirme;
teşekkür etme; sözel yönergelere uyma gibi becerileri kazanmaktadırlar.
. Duygu ve düşüncelerini rahatlıkla ifade edemeyen çocuklara "beier cümletamamlama testi" yapılabilir. Bu testte çocuklardan yarım bırakılmış duygu vedüşünce içeren cümleleri tamamlamaları istenmektedir.
Kelime haznelerini geliştirmek ve nesneleri tanımlama becerilerini güçlendirmek
istediğimiz çocuklara "peabody resim kelime testi" uygulanabilir. Bu testte
çocuklardan; söylenen kelimeyi gösterilen dört farklı resim arasından bulması istenir.
Bütün bu gelişim testleri ve gözlemlerimizin yanı sıra ilköğretime geçiş sırasında
çocuklara "okul olgunluğu testi" uygulanması sağlıklı olacaktır. Bunun sonucunda ise çocuğun ilköğretime hazır olup olmadığı; nasıl bir öğretmen tarzının ve okulun çocuğa uygun
olduğu; ilköğretime geçtiğinde nasıl bir çalışma sistemini takip etmesinin kendisi için
faydalı olacağı bilgileri birebir yapılan görüşmelerle ailelere aktarılır.
Okula başlamadan önce gerçekleştirmesini beklediğimiz özellikler:
• Kendini ifade edebilecek ve iletişim kurabilecek düzeyde anadilini kullanabilme
• Vaşına uygun kavram bilgisine sahip olma
• Dikkatini verme ve sürdürebilme becerisi
• Benzerlik ve farklılıkları ayırt edebilme
• EI becerileri ve genel koordinasyonunun yeterli olması
• Kendi adına düşünebilme ve karar verebilme
• Sorun çözme becerisine sahip olma
• Kendine karşı gerçekçi bir güven duygusu içinde olma
• Olumlu bir benlik değerini geliştirmiş olma; kendini sevme
• Gerçekçi bir çevre algısına sahip olma (örneğin çevreyi düşmanca algılamama)
• Özbakım becerilerinin gelişmiş olması
• İstek ve ihtiyaçlarını uygun bir yer ve zamana kadar erteleyebilme
• Anlık ve tepkisel davranmak yerine duygu ve düşüncelerini muhakeme becerisini de
kullanarak ifade edebilme
• Sosyal kurallara uyabilme
• Vaşına uygun sorumluluklar alabilme
Siz de çocuğunuzun okula hazır olup olmadığını bazı gelişim özelliklerinden takip
edebilirsiniz:
· Bazı harfleri kopya eder mi ?
· Basit bir adam ve ev resmi çizer mi ?
· Model gösterildiğinde kare; artı ve çarpı işaretlerini çizebilir mi ?
· Renkleri bilir mi ?
· Sayıları ezberleyebilir mi ?
· Makas kullanabilir mi ?
· Yardımsız basamak inip; çıkabilir mi ?
· Sayıları ezberleyebilir mi?
· Makas kullanabilir mi?
· Yardımsız basamak inip çıkabilir mi?
· Parmak ucuna basarak koşabilir mi?
· Tek ayağınla sıçrayabilir mı?
· Düzgün ve tam cümleler kurabilir mi?
· Geçmiş; şimdiki ve gelecek zamanları doğru olarak kullanabilir mi?
· Ev adresini bilebilir mi?
· Kaç yaşında olduğunu söyleyebilir mi?
· Kendi giyinebilir mi?
· Ayakkabılarını bağlayabilir mi?
· Tuvaleti kendi başına uygun şekilde kullanabiliyor mu?
· Sırasını beklemeyi ve paylaşmayı bilebiliyor mu?
· Verilen kurallara uyabiliyor mu?
· Grup oyunları oynayabiliyor mu?
· Duygularını ifade edebiliyor mu?
· Gerektiğinde kendini koruyabiliyor mu?
· Gereksinim duyduğu şeyi isteyebiliyor mu?
Çocuğun okula hazır olup olmadığı konusunda aceleci davranmak yerine 0-6 yaş arasındaki bütün gelişimlerinin temellerini sağlam bir şekilde oluşturmak çocuğunuza sağlıklı bir gelecek hazırlamak anlamına gelmektedir. Bu gelecek ise; biz uzmanların ve siz ebeveynlerin duyarlı yaklaşımları ile gerçekleşebilir.