Evde Köpekbalığı Mısınız Yoksa Tilki mi?
Bu soru ilk başta garip görünebilir ancak uzmanlar; hayvanları incelemişle ve insanların nasıl sorun çözdüklerini bu hayvanlarla eşleştirerek; bize uyarlamışlar.
Her sorun ya da yaşanılan çatışma tek bir yöntemle çözülmez. Sorunun yaşandığı kişi; yer; önemi gibi nedenlerle izlenilecek çeşitli yöntemler veya stratejiler vardır. Aşağıda anlatılanlar da bu yöntemlerdir. Siz de bu yöntemlere bakarak kendi stratejinizi test edebilirsiniz.
1- Kaplumbağa (Kaçınma)
Kaplumbağalar çatışmadan kaçınmak için geri çekilirler. Çatışma yaratan sorunlardan ve kişilerden uzak dururlar.Kaplumbağa stratejisini şu durumlarda kullanmak uygun olabilir:
Oyuncak ayılar için ilişki çok önemli; amaç pek önemli değildir. İnsanların ilişkilere zarar vermeksizin tartışamayacaklarını; bir tatsızlık çıkmasın diye çatışmadan kaçınılması gerektiğini düşünürler.Oyuncak ayı stratejisini şu durumlarda kullanmak uygun olabilir:
Köpek balıkları kendi çözüm önerilerini kabul etmesi için; çatıştığı kişiyi zorlar ve karşısındaki kişi üzerinde güç kullanmayı dener. Kendi amaçları çok önemli; ilişkileri ise önemsizdir. Ne pahasına olursa olsun amaçlarına ulaşmayı isterler.Güç kullanma ya da rekabet stratejisini şu durumlarda kullanmak uygun olabilir:
Tilkiler hem kendi amaçlarına hem de ilişkilerine orta derecede önem verirler. Tilkiler uzlaşma ararlar. Kendi amaçlarının bir kısmından vazgeçerler ve çatıştıkları kişiyi de amaçlarının bir kısmından vazgeçmeye ikna ederler. Her iki tarafın da bir şeyler kazanacağı bir çözüm yolu ararlar. Böyle bir çözüm bulmak için kendi amaçlarından bir parça fedakarlık yapmaya razı olurlar.
5- Baykuş (Yüzleşme; işbirliği yapma)
Baykuşlar hem amaçlarına hem de ilişkilerine çok önem verirler. Çatışmaları; çözülmesi gereken sorunlar olarak görürler ve hem kendilerinin hem de diğer kişinin amaçlarına ulaşabileceği bir çözüm ararlar. Çatışmaları; taraflar arasındaki gerilimi azaltarak ilişkileri geliştirici bir araç olarak görürler.
Ailede Çatışma Çözme Becerilerinin Öğretimi
Ailede eşler arasında; anne babalarla çocuklar arasında ya da çocukların kendi aralarında kişilerarası çatışmalar ortaya çıkabilir. Kaynaklar kıt; bireylerin psikolojik gereksinimleri ve önem verdikleri ilkeler ya da değerler farklı olduğu sürece; kişilerarası etkileşimin en yoğun olduğu aile içi ilişkilerde çatışmanın ortaya çıkması doğal ve kaçınılamaz bir olgudur.
Sorun Çözmek İçin Gerekli Ön Beceriler
Derleyen: Uzm.Psikolojik Danışman Sedef BAL
Yararlanılan Kaynaklar: Yüksek lisans ders notları
Selahattin Öğülmüş; “Ailede çatışma Çözme”
Her sorun ya da yaşanılan çatışma tek bir yöntemle çözülmez. Sorunun yaşandığı kişi; yer; önemi gibi nedenlerle izlenilecek çeşitli yöntemler veya stratejiler vardır. Aşağıda anlatılanlar da bu yöntemlerdir. Siz de bu yöntemlere bakarak kendi stratejinizi test edebilirsiniz.
1- Kaplumbağa (Kaçınma)
Kaplumbağalar çatışmadan kaçınmak için geri çekilirler. Çatışma yaratan sorunlardan ve kişilerden uzak dururlar.Kaplumbağa stratejisini şu durumlarda kullanmak uygun olabilir:
- Elde edilecek ödüller çok yüksek değilse ve kaybedeceğiniz bir şey yoksa (bu sizin için sadece bir deneyim olacaksa).
- Çatışmayı ele alacak zamanınız yoksa;
- Ortam uygun değilse (“şimdi yeri ve zamanı değil” diyorsanız).
- Çok öfkeli bir kişiyle karşı karşıya iseniz;
Oyuncak ayılar için ilişki çok önemli; amaç pek önemli değildir. İnsanların ilişkilere zarar vermeksizin tartışamayacaklarını; bir tatsızlık çıkmasın diye çatışmadan kaçınılması gerektiğini düşünürler.Oyuncak ayı stratejisini şu durumlarda kullanmak uygun olabilir:
- Üzüleceğinizi ya da çok yıpranacağınızı hissettiğinizde;
- “Kazanamayacağınızı bildiğiniz” sürekli bir rekabet halinde olmak sizin için zararlı olacaksa;
Köpek balıkları kendi çözüm önerilerini kabul etmesi için; çatıştığı kişiyi zorlar ve karşısındaki kişi üzerinde güç kullanmayı dener. Kendi amaçları çok önemli; ilişkileri ise önemsizdir. Ne pahasına olursa olsun amaçlarına ulaşmayı isterler.Güç kullanma ya da rekabet stratejisini şu durumlarda kullanmak uygun olabilir:
- Kesinlikle haklı olduğunuzu bildiğinizde;
- Kısa süre içerisinde karar vermeniz gerektiğinde;
- Muhaliflerini ezen bir kişi ile karşılaştığınızda.
Tilkiler hem kendi amaçlarına hem de ilişkilerine orta derecede önem verirler. Tilkiler uzlaşma ararlar. Kendi amaçlarının bir kısmından vazgeçerler ve çatıştıkları kişiyi de amaçlarının bir kısmından vazgeçmeye ikna ederler. Her iki tarafın da bir şeyler kazanacağı bir çözüm yolu ararlar. Böyle bir çözüm bulmak için kendi amaçlarından bir parça fedakarlık yapmaya razı olurlar.
5- Baykuş (Yüzleşme; işbirliği yapma)
Baykuşlar hem amaçlarına hem de ilişkilerine çok önem verirler. Çatışmaları; çözülmesi gereken sorunlar olarak görürler ve hem kendilerinin hem de diğer kişinin amaçlarına ulaşabileceği bir çözüm ararlar. Çatışmaları; taraflar arasındaki gerilimi azaltarak ilişkileri geliştirici bir araç olarak görürler.
Ailede Çatışma Çözme Becerilerinin Öğretimi
Ailede eşler arasında; anne babalarla çocuklar arasında ya da çocukların kendi aralarında kişilerarası çatışmalar ortaya çıkabilir. Kaynaklar kıt; bireylerin psikolojik gereksinimleri ve önem verdikleri ilkeler ya da değerler farklı olduğu sürece; kişilerarası etkileşimin en yoğun olduğu aile içi ilişkilerde çatışmanın ortaya çıkması doğal ve kaçınılamaz bir olgudur.
Sorun Çözmek İçin Gerekli Ön Beceriler
- Çocuklara; sorun çözme sürecinde kullanılan ve BSÇ (Ben Sorun Çözebilirim)dili olarak adlandırılan sözcük dağarcığının öğretilmesi
- Çocuklara hem kendi duygularını hem de başkalarının duygularını tanıma yollarının öğretilmesi
- Diğer kişilerin bakış açısını dikkate almanın öğretilmesi gibi beceriler çocuklara öğretilmeli ve sorunu tanımlayacak sorulara geçilmelidir.
Derleyen: Uzm.Psikolojik Danışman Sedef BAL
Yararlanılan Kaynaklar: Yüksek lisans ders notları
Selahattin Öğülmüş; “Ailede çatışma Çözme”