Bulimia Nervoza (Aşırı Yeme Sonrasında Yediklerini Çıkarma)
Bulimia nervoza nedir?
Kısa bir zaman dilimi içinde; aşırı yeme ve sonrasında pişmanlık hissederek yediklerini çıkarma nöbetleriyle seyreden bir yeme bozukluğudur.
Hastalığın belirtileri nedir?
Yeme nöbeti sırasında kişi yeme üzerindeki kontrolünü kaybettiği hissine kapılır ve çoğu bulimia hastası görüşmeler sırasında bunu ifade eder. Nöbetler sırasında daha çok tatlı; kek; pasta; dondurma; çikolata gibi yüksek kalorili gıdalar tüketirler. Yemek yerken geçici bir rahatlama hisseder; ancak sonrasında yoğun bir pişmanlık yada suçluluk duygusuna kapılarak yediklerini kendi isteğiyle çıkarır; yani kusar. Çoğunlukla parmağını boğazına götürerek kendisini kusturur. Bazen; kusma yerine; idrar söktürücü yada dışkılamayı artırıcı ilaçlar kullanır. Aşırı yeme davranışını telafi etmek ve kilo almamak için aşırı egzersiz yapar; fiziksel aktivitesini artırır yada bir süre hiçbir şey yemez. Bulimikler genellikle bu sorunlarını gizlemeye çalışırlar. Gizli gizli yer ve kusarlar. Gündelik yaşamın içindeki stresler yada gerginlik; sinirlilik; mutsuzluk gibi duygular nöbetleri tetikleyebilir. Bulimia nervozada; kişinin beden görünüşünü algılaması bozulur ve normal kiloda olsa dahi kendisini kilolu olarak algılar. Beden görünümü ve kilosuyla aşırı uğraşır. Kilo konusunda takıntılıdır. Kilo almaktan; kilolu olmaktan aşırı korkar. Çoğunlukla bu kişilerin geçmişlerinde aşırı kilolu oldukları ve bu nedenle diyet yaptıkları bir dönem bulunmaktadır. Bulimia hastaları; insanların normalde tükettiklerinden çok daha fazla miktarda yiyecek tüketirler. Yeme sorunlarına karşın; genellikle normal görünüme sahiptirler. Yani; dışarıdan bakıldığında böyle bir hastalığı bulunduğu anlaşılmaz. Çoğunlukla normal kilodadırlar; seyrek olarak kilo fazlaları olabilir.
Yaygınlığı nedir? Kimlerde daha sık görülür?
Yaygınlığı konusunda kesin rakamlara sahip olmamakla birlikte; kabaca toplumda %1 oranında görülen bir hastalık olduğunu söyleyebiliriz.
Genç kızlarda ve kadınlarda erkeklere oranla 10kat fazla görülür. Sosyoekonomik düzeyi yüksek kişilerde daha sık rastlanır. Hastalığın başlangıcı genellikle geç ergenlik ya da erken erişkinlik yıllarına rastlar.
Bulimia nervozanın nedenleri nelerdir?
Hastalığın nedenleri tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Ancak; hastaların aile öykülerinde aile içi çatışmaların; anne ve babayla ilişkide yaşanan sorunların hastalığa zemin hazırladığı görülür. Hastalar genellikle anne ve babalarının tutumlarını “uzak” ve “reddedici” olarak anlatırlar. Bunun dışında; günümüz popüler kültürünün "ince kadın" figürünü yüceleştirmesinin ve "ince kadının makbul olduğunu" insanların bilinç altına empoze etmesinin hastalığın yaygınlığını artırdığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Hastalık nasıl seyreder?
Bulimia nervoza genellikle kronik seyreden bir hastalıktır. Yıllar içinde düzelme ve yineleme dönemleri görülür. Hastalığın başlangıç yaşı; belirtilerin şiddeti; psikiyatrik tedavinin düzenli devam etmesi; aile ve arkadaş desteği; düzenli iş yaşamı gibi birtakım etkenler tedaviye alınan yanıtı ve hastalığın seyrini etkiler.
Hastalık ne tür sorunlara neden olur?
Bulimia hastalarında zaman içerisinde depresyon (ruhsal çökkünlük); aşırı alkol kullanımı; uyuşturucu madde bağımlılığı gibi başka ruhsal sorunlar ortaya çıkabilir. Kadınlarda adet düzensizliğine sık rastlanır. Tansiyon düşüklüğü; nabızda yavaşlama; mide yakınmaları görülebilir. Kusmalar nedeniyle su-tuz dengesi bozulur; hipopotasemi (potasyum eksikliği) görülür. Kusma sırasında mide asidi nedeniyle yemek borusunda hasar; hatta nadir de olsa yırtılma oluşabilir; dişler çürüyebilir.
Bulimia nervozanın tedavisi nasıl yapılır?
Bulimia nervozanın tedavisinde; öncelikle hastalığa zemin hazırlayan aile içi çatışmalar yada sorunlar varsa bunların çözümlenmesi için çalışılır. Hastanın ailesinin ve yakın çevresinin bilgilendirilmesi ve tedaviye onların da katkıda bulunması önemlidir. Yeme ve çıkarma nöbetlerini tetikleyen etkenler ya da durumlar belirlenir ve hastanın bu konu üzerindeki farkındalığı artırılır. Bilişsel-davranışçı psikoterapi bulimia nervozanın tedavisinde etkilidir. Diğer yandan; antidepresanilaçlar bozulan beyin kimyasını düzelterek hastalığın iyileşmesini hızlandırır. Dolayısıyla; ilaç tedavisi de bulimia nervoza tedavisinde etkili bir seçenektir.
Dr İbrahim Ateş
Psikiyatri Uzmanı
Kısa bir zaman dilimi içinde; aşırı yeme ve sonrasında pişmanlık hissederek yediklerini çıkarma nöbetleriyle seyreden bir yeme bozukluğudur.
Hastalığın belirtileri nedir?
Yeme nöbeti sırasında kişi yeme üzerindeki kontrolünü kaybettiği hissine kapılır ve çoğu bulimia hastası görüşmeler sırasında bunu ifade eder. Nöbetler sırasında daha çok tatlı; kek; pasta; dondurma; çikolata gibi yüksek kalorili gıdalar tüketirler. Yemek yerken geçici bir rahatlama hisseder; ancak sonrasında yoğun bir pişmanlık yada suçluluk duygusuna kapılarak yediklerini kendi isteğiyle çıkarır; yani kusar. Çoğunlukla parmağını boğazına götürerek kendisini kusturur. Bazen; kusma yerine; idrar söktürücü yada dışkılamayı artırıcı ilaçlar kullanır. Aşırı yeme davranışını telafi etmek ve kilo almamak için aşırı egzersiz yapar; fiziksel aktivitesini artırır yada bir süre hiçbir şey yemez. Bulimikler genellikle bu sorunlarını gizlemeye çalışırlar. Gizli gizli yer ve kusarlar. Gündelik yaşamın içindeki stresler yada gerginlik; sinirlilik; mutsuzluk gibi duygular nöbetleri tetikleyebilir. Bulimia nervozada; kişinin beden görünüşünü algılaması bozulur ve normal kiloda olsa dahi kendisini kilolu olarak algılar. Beden görünümü ve kilosuyla aşırı uğraşır. Kilo konusunda takıntılıdır. Kilo almaktan; kilolu olmaktan aşırı korkar. Çoğunlukla bu kişilerin geçmişlerinde aşırı kilolu oldukları ve bu nedenle diyet yaptıkları bir dönem bulunmaktadır. Bulimia hastaları; insanların normalde tükettiklerinden çok daha fazla miktarda yiyecek tüketirler. Yeme sorunlarına karşın; genellikle normal görünüme sahiptirler. Yani; dışarıdan bakıldığında böyle bir hastalığı bulunduğu anlaşılmaz. Çoğunlukla normal kilodadırlar; seyrek olarak kilo fazlaları olabilir.
Yaygınlığı nedir? Kimlerde daha sık görülür?
Yaygınlığı konusunda kesin rakamlara sahip olmamakla birlikte; kabaca toplumda %1 oranında görülen bir hastalık olduğunu söyleyebiliriz.
Genç kızlarda ve kadınlarda erkeklere oranla 10kat fazla görülür. Sosyoekonomik düzeyi yüksek kişilerde daha sık rastlanır. Hastalığın başlangıcı genellikle geç ergenlik ya da erken erişkinlik yıllarına rastlar.
Bulimia nervozanın nedenleri nelerdir?
Hastalığın nedenleri tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Ancak; hastaların aile öykülerinde aile içi çatışmaların; anne ve babayla ilişkide yaşanan sorunların hastalığa zemin hazırladığı görülür. Hastalar genellikle anne ve babalarının tutumlarını “uzak” ve “reddedici” olarak anlatırlar. Bunun dışında; günümüz popüler kültürünün "ince kadın" figürünü yüceleştirmesinin ve "ince kadının makbul olduğunu" insanların bilinç altına empoze etmesinin hastalığın yaygınlığını artırdığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Hastalık nasıl seyreder?
Bulimia nervoza genellikle kronik seyreden bir hastalıktır. Yıllar içinde düzelme ve yineleme dönemleri görülür. Hastalığın başlangıç yaşı; belirtilerin şiddeti; psikiyatrik tedavinin düzenli devam etmesi; aile ve arkadaş desteği; düzenli iş yaşamı gibi birtakım etkenler tedaviye alınan yanıtı ve hastalığın seyrini etkiler.
Hastalık ne tür sorunlara neden olur?
Bulimia hastalarında zaman içerisinde depresyon (ruhsal çökkünlük); aşırı alkol kullanımı; uyuşturucu madde bağımlılığı gibi başka ruhsal sorunlar ortaya çıkabilir. Kadınlarda adet düzensizliğine sık rastlanır. Tansiyon düşüklüğü; nabızda yavaşlama; mide yakınmaları görülebilir. Kusmalar nedeniyle su-tuz dengesi bozulur; hipopotasemi (potasyum eksikliği) görülür. Kusma sırasında mide asidi nedeniyle yemek borusunda hasar; hatta nadir de olsa yırtılma oluşabilir; dişler çürüyebilir.
Bulimia nervozanın tedavisi nasıl yapılır?
Bulimia nervozanın tedavisinde; öncelikle hastalığa zemin hazırlayan aile içi çatışmalar yada sorunlar varsa bunların çözümlenmesi için çalışılır. Hastanın ailesinin ve yakın çevresinin bilgilendirilmesi ve tedaviye onların da katkıda bulunması önemlidir. Yeme ve çıkarma nöbetlerini tetikleyen etkenler ya da durumlar belirlenir ve hastanın bu konu üzerindeki farkındalığı artırılır. Bilişsel-davranışçı psikoterapi bulimia nervozanın tedavisinde etkilidir. Diğer yandan; antidepresanilaçlar bozulan beyin kimyasını düzelterek hastalığın iyileşmesini hızlandırır. Dolayısıyla; ilaç tedavisi de bulimia nervoza tedavisinde etkili bir seçenektir.
Dr İbrahim Ateş
Psikiyatri Uzmanı