Çocukların Beyin Gelişimi
ÇOCUKLARIN BEYİN GELİŞİMİ
Yaşamın ilk üç yılı boyunca beyin hızla gelişir. 3 ile 10 yaşlar arasında; her iki hemisferin değişik hızlarda gelişmesine rağmen; beyin gelişimi sabit bir biçimde devam eder. 10 yaş civarında beyin; %90 yetişkin ölçülerine ulaşır ve miyelizasyon süreci sona erer. Her iki beyin yarıküresinin ölçü ve fonksiyonu nöronların miyelizasyonu ile belirlenir. Erken çocukluk döneminde çocuğa sağlanan deneyimler onun beynini şekillendirecektir (1). Bebeğe doğduktan sonra verilen uyaranlar beyin hücrelerinin gelişimini destekler; yeni hücre bağlantılarının oluşmasını sağlar. Bu bağlar ömür boyu kullanılır 3 yaşına kadar desteklenmeyen hücreler budanır yok olur
(2).
Çocuk doğuştan getirdiği zihinsel potansiyelini kullanmak ve yeteneklerini geliştirmek için zengin uyarıcılarla donatılmış bir çevreye ihtiyaç duymaktadır. Çeşitli araştırmalar kültürel çevrenin zenginliği ile zeka bölümünün çok yakından ilişkili olduğunu ortaya çıkarmıştır. Yetenekler ancak uygun bir ortamda ortaya çıkıp gelişebilmektedir. Bunun için zeka gelişiminin hızlı olduğu okul öncesi dönemde çevresel uyarıcıların önemi daha çok artmaktadır. Bu dönemde yeterince uyarılmayan çocuk öğrenme ve yeteneklerini geliştirme bakımından yavaş olacaktır ve ilerki yıllarda bu açığı kapatmak güç olacaktır (3).
“Sameroff ve Serifer çocuğun zekasını olumsuz etkileyen çevre faktörlerini
belirtmişlerdir.1. Annenin zihinsel bir hastalığının olması;
2. Annenin kaygılı olması;
3. Annenin çocuğun gelişimiyle ilgili değer ve inançlarının uygun olmaması ve
çocuğa karşı olumsuz tutum sergilemesi;
4. Bebeklikte çocukla anne arasında çok az ilişki olması;
5. Anne babanın belirli bir mesleğinin olmaması;
6. Annenin eğitim düzeyinin düşük olması;
7. Babanın aile ile yaşamaması;
8. Çocuğun ilk dört yılında ailenin çok fazla stresli olayla karşılaşması;
9. Ailede dört veya daha fazla çocuğun olması (3).
Zekanın gelişmesi ilk yıllarda hızlı olmasına karşın daha sonraları yavaşlar.
Zekanın %75’i ilk dört yaşta gelişmekte yirmi yaşına kadar gelişimini sürdürmekte
sonra duraklamaktadır (3).
Son yıllarda yapılan çalışmalar; bebeklerin beyin gelişimi dolayısıyla yetişkinlikteki performansı için doğumdan ve hatta doğum öncesinden itibaren nitelikli uyarıcı çevrenin gerekliliğine odaklanmaktadır. Beyin araştırmaları yapan uzmanların kanıtladığı bir gerçek şudur ki; 0-2 yaşlar ağırlılı olmak üzere yaşamın ilk altı yılı beyin gelişimi açısından altın yıllardır (4). Sterlin (2002) 0-3 yaş dönemindeki çocuk bakımının kalitesinin çocuk üzerindeki etkilerini incelemiştir. Yüksek kaliteli çocuk bakımının çocuğun maksimum gelişim düzeyine ulaşmasında etkili olduğunu belirtmektedir (5). Çocuğun ne öğrendiği onun hangi öğrenme ortamlarına maruz kaldığına bağlıdır. Beyin gelişiminin daha büyük bir kısmı doğumdan sonra gerçekleşir ve anne babalar her gün bebeklerinin sağlıklı beyin gelişimine katkıda bulunmak için birçok fırsata sahiptirler (2).
1. Estes; L.S. (2004). Essential of Child Care and Early Education. USA:
Pearson Education.
2. Silberg; J.; (2000). Brain Games for Toddler and Twos. Maryland: Gryphon
House İnc.
3. Bayhan P.S. ve Artan; İ. (2004). Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. İstanbul : Morpa
Kültür Yayınları.
4. Ersoy; Ö.;Avcı ve N.;Turla; A. (2006). Çocuklar İçin Erken Uyarıcı Çevre
(2. bs.). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları Ltd Ş.
5. Sterling; A.H.; 2002. Research on qualityin infant toddler programs6. Dixon-Barbiee; K.D. (2001). Parental Perception of Family Centeredness andiveness of Early İntervention Programs. Doktora Tezi; Northernİllinois Universty; İllinois. the Effect .http//ericeece.org/pubs/digests.html.