Nasıl Bir Ebeveynlik Tarzınız Var? Anne Babalık Tarzları
Anne Babalık Tarzları/Nasıl Bir Ebeveynlik Tarzınız Var?
Çocuk yetiştirme tarzı; değerler ve beklentilerin kişiler üzerindeki kişisel farklılıkları yansıtır. Bazı anne babalar için çocuğun uyumlu olması değerliyken bazıları için çocuğun bağımsız olması önemlidir ve anne baba tarafından teşvik edilir. Araştırmacılar değişik anne babalık sitillerinin çocukların davranışları üzerinde uzun dönemde meydana gelen etkilerine yönelik çalışmalar yapmışlardır.
Diana Baumrind (1967) anne babaların çocuklarıyla etkileşimini ilk kez sistematik olarak izlemiştir. Bir dizi çalışma sonunda iki temel boyut ortaya çıkmıştır. Birincisi “talepkarlık”. Bazı anne-babalar yüksek standartlar belirlerler ve çocuklarından beklentileri çoktur; çocuklarının bu beklentilere uymasını isterler ve diğer bir grup anne baba ise çocuklarının davranışlarını engellerler. İkinci boyut hassasiyet; sorumluluktur. Bazı anne babalar duyarlı bir şekilde çocuklarının ihtiyaçlarını karşılarken diğerleri çocuklarının sosyal girişimlerini reddederler (1). Baumrind bu iki boyutu temel alarak; anne-baba sitillerini dört büyük tipte sınıflandırmıştır
Tablo 1. Anne-Baba Sitilleri
Sorumluluk
Sorumlu Olan /Demokratik- İzin veren
Sorumlu Olmayan/Otoriter- Katılımcı Olmayan
Talepkarlık
Talepkar Olan
Talepkar Olmayan
Demokratik stil: Bu anne babalar çocuklarına niyetlerinin taleplerinin gerekçelerini açıklarlar ve sıkı bir kontrol kullanırlar. İtaatsizlik ortaya çıktığında anlaşılabilir kurallar koyarlar. Dünya cezadan oluşmaz; anne baba niyetini ve talebini açıklar. Aynı zamanda sıcak ve duygusal davranışlar sergilerler. Çocuklarının düşünce ve kararlarını dinler ve saygı gösterirler. Disiplin ve davranışlar hakkında sahip oldukları fikirleri ve tutumları çocukları ile tartışıp açıklama eğilimindedirler Bu tutum sonunda çocuk yüksek özgüven; sosyal olgunluk ve yüksek akademik performans gösterirler (2).
Otoriter stil: Bu anne babalar çocuklarının kendilerine itaat etmelerini isterler. Onlar için uyumlu ve itaatkâr olmak önemlidir. Çocuklarının kendilerine uygun olmayan fikir ve davranışlarını red etme eğilimindedirler. Çocuktan yetişkinin dünyasını sorgulamadan kabul etmesi beklenir. Bu anne babalar disiplin ve davranışlar hakkında bazı katı fikirlere sahiptirler ve bu fikirleri çocuklarıyla tartışmaya açık değildirler. Bu tutum sinirli; gergin; saldırgan bir çocuğun ortaya çıkmasını sağlar (2).
Hoşgörülü stil: Bu anne babalar ne otoriter davranışlar sergilerler nede çocuklarını zorla kontrol ederler. Çocuklarının tepki ve eylemlerini davranışlarını kabul ederler. Çocuklara kendi kararlarını uygulamaları için izin verilir. Bu anne ve babalar davranışlar ve disiplin hakkında esnek fikirlere sahiplerdir (2).
31
1. Cauldfield; R.A. (2001). İnfant and Toddler. New Jersey: Prentice-Hall
İnternational Limited.
2. Smith P. K.; Cowie H.; Blades; M. (2005). Understanding Children’s
Development (4. bs.). USA: Blackwell Publishing.
3. Prinzie; P.; Onghena; P.; Hellinckx; W.;Grientens H.; Ghesquiere; P. Ve
Colpın; H. (2004). Parent and cild personality characteristics as predictors of
negative disipline and externalizing problem behaviour in children. European
Journal of Personality; 18;73-102.
4. Patrick M.R.; Snyder J.; Schrepferman L.M. ve Snyder J. (2005). The joint
Contribution of early parental warmth communication and tracking and early
child conduct problems on monitoring in late childhood. Child Development.
76(5); 999-1014.