Omurga Kırıklarında Kifoplasti ve Vertebroplasti (Kemik Çimentosu ile Dolgu Yöntemleri)
Vertebroplasti ve kifoplasti vertebra korpusunu kuvvetlendirmek amacıyla eski yöntemlere kıyasla oldukça daha az invaziv tekniklerdir. Osteoporozu olan hastalarda omurga kompresyon kırıkları daha sık görülür. Omurga basınç altında kalınca kırılır ve çöker. Bu da yükseklik kaybına neden olur. Bu yükseklik kaybı omurgayı öne doğru eğer ve kifoz denen kamburumsu görüntüye neden olur. Bu hastaların uzun süren geçmeyen ağrıları; bağırsak fonksiyonlarında düzensizlik; uyku düzeninde bozulmalar; akciğer problemleri ile beraber hayat kalitesinde ciddi anlamda düşüşlere neden olmaktadır.
Her iki teknikte de vertebra korpusuna polimetilmetakrilat (PMMA) (halk arasında kemik çimentosu olarak adlandırılır) dışarıdan perkütan yolla verilmektedir. Günümüzde en yaygın kullanım yeri osteoporotik vertebra kırıklarıdır. Osteoporoz tüm dünyada ve ülkemizde oldukça sık görülen bir sağlık problemidir. Amerika’da yıllık vertebra kırığı görülme sayısı ortalama 700000 kadardır. Bir vertebra kırığında buna bağlı olarak bir başka vertebrada kırık görülme riski ilk yıl yaklaşık olarak %20 kadardır. Bu yöntemler ile açık cerrahiye gerek kalmadan bu tür kırıkların tedavisi mümkün olmuştur.
Açık cerrahide uygulanan büyük cerrahi kesilerin ve büyük cerrahi enstrümantasyonun aksine kifoplasti küçük kesiler ile yapılmaktadır. Genel anestezi alamayacak; yaşlı; genel durumu bozuk hastalarda daha güvenli bir yöntemdir. Enfeksiyon; kanama; uzun süre cerrahiye ikincil gelişen hareket kısıtlılığı bu yöntemlerle neredeyse hiç olmamaktadır. Uzun süre yatmaya bağlı tromboemboli; akciğer problemleri; yatak yaraları; uzun süreli ilaç kullanma ve korse kullanımından kaçınılmış olunur. Kifoplasti ve vertebroplasti osteoporoz yanında; travmatik kırıklarda; hemanjiomlarda; tümörlere bağlı vertebra kırıklarında da efektif olarak kullanılabilir.
Tarihçe
İlk olarak vertebroplasti Deramont tarafından 1980’li yılların sonlarına doğru uygulanmıştır. İlk kifoplasti 1998 yılında Mark ve Riley tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu tarihten sonra artan cerrahi deneyim ve gelişen teknoloji sayesinde oldukça güvenli bir yöntem haline gelmiştir.
Vertebroplasti
Bu teknik ilk kez Deramont tarafından spinal anjiyomu olan hastada kullanmış ve daha sonraları osteoporotik vertebra kırıklarında uygulamaya başlamışlardır. Kemik iliği biyopsi iğnesi ile tek veya çift taraflı olarak küçük bir kesi ile girilir. Bu işlem sırasında PMMA (polimetilmetakrilat) sementi kullanılır. Baryum sülfat veya tungsten tozu ile karıştırılmış PMMA sıvı olarak vertebra korpusuna enjekte edilir. İşlem sırasında floroskopi denilen görüntüleme yöntemi ile vertebra içi intraosseöz olarak venografi yapılır. İşlem bilgisayarlı tomografi eşliğinde de yapılabilir. Genellikle torakal (sırt) vertebralar için verilen PMMA miktarı 2-3 ml; torakolomber bölge bileşkesinde 4-5 ml ve lomber (bel) bölgeler için ortalama 5-6 ml’dir. Her vertebra kırığı için ortalama harcanan cerrahi süre 10 dakika kadardır. Ameliyat sonrası hastaların ağrılarının geçmesi mekanik; termal ve kimyasal nedenlere dayandırılmaktadır. Bu yollardan mekanik stabilizasyon un en önemli ağrı geçirme sebebi olduğu düşünülmektedir. En sık görülen komplikasyon sement kaçağıdır. Fakat laterale ve anteriora olan kaçaklar çoğu zaman herhangi bir semptoma neden olmazken; posteriora olan kaçaklar semptomatik olabilir. PMMA embolisi oldukça nadir görülen ama mortal olabilecek en önemli komplikasyondur. Cerrahi uygulama tekniği ve süresi açısından çok kullanışlı bir cerrahi yöntemdir
Kifoplasti
Başlıca endikasyonları; osteoporotik kırıklar; travmatik kompresyon kırıkları; vertebra hemanjiomları; osteoblastik olmayan vertebra tümörleri; multiple myeloma bağlı vertebra kırıkları ve metastatik tümörlerdir.
Temel kontrendikasyonları; vertebroplana; osteoblastik vertebra tümörleri; patlama kırıkları; kord basısına neden olan kırıklar; koagülopatiler (kanam bozuklukları) ve enfeksiyon sayılabilir.
Çekilen flair MRI da kırığın yeni olup olmadığına ve ödeme bakılarak karar verilebilir. Kırıktan ilk 6-8 hafta içinde MRI da genellikle ödem görülür ve bu da kifoplasti sonrası ağrının azalacağı konusunda yardımcı olur. 6-haftayı geçen kırıklarda kifoplasti genellikle ağrı zaten azalacağı için daha çok kırık vertebra yüksekliğini arttırmak için yapılır. Ağrı şikâyeti olan hastaların %95 inde işlemden hemen sonra ağrı şikâyetleri geçer.
Kifoplasti; vertebroplastiden teknik olarak ayrılır. Kifoplastide kırık vertebra içine yine küçük bir biyopsi iğnesi ile girilir. Daha sonra bu kırık vertebra içine ucunda balon içeren başka bir kanül yerleştirilir ve yine floroskopi yardımıyla balon şişirilir. Balon çökmüş olan vertebrayı yeniden yükseltir. Daha sonra sement balon tarafından açılmış bu alana enjekte edilir. İşlem yaklaşık her vertebra için 10 dakika kadar sürer. Kifoplastide balon ile yer sınırlandığı için sement kaçakları daha az sıklıkla görülür. Ağrının geçmesi bakımından vertebroplasti ile kifoplasti arasında anlamlı bir fark görülmemiştir.
Hazırlık
Hasta ve doktor cerrahi öncesi birlikte konuşarak cerrahiye karar verilmelidir. Endişeler ve soru işaretleri ortadan kaldırılmalı cerrahi yöntem hastaya anlatılmalıdır. Cerrahi işlem öncesi 6 saatlik açlık süresi gerekmektedir. Hasta operasyon sonrası aynı gün yürür ve ertesi günü taburcu edilir.
Cerrahi işlem
İşlem esnasında hasta yüzüstü yatırılır. Öncellikle cilt antiseptik ilaç ile temizlenir. Kırığın olduğu bölge lokal anestezik madde ile uyuşturulur. Ama işlem genel anestezi altında da yapılabilir. İşlemin yapılacağı yere küçük bir kesi açılır. Floroskopi yardımıyla biyopsi iğne vertebra korpusunun içine kadar ilerletilir. Daha sonra çalışma kanülü aynı yerden ilerletilerek vertebroplasti ise delik genişletilir eğer kifoplasti ise balon yardımıyla kırık vertebra içinde yer açılır. Sement bu çalisma kanülü içinden sement uygun kıvama gelince kontrollü olarak floroskopi yardımıyla gönderilir. Sement donduktan sonra çalışma kanülü çekilir. Bu işlem ortalama 10 dakika kadar sürer. Genellikle dikişsiz veya tek dikiş atılarak operasyona son verilir.
Cerrahi Sonrası Bakım
Kırık vertebra çimento ile doldurulduktan sonra hastalar 2-3 saat kadar sonra yürütülürler. Genellikle korse kullanmalarına gerek kalmaz.1 gün hastane gözleminden sonra hastalar ertesi gün taburcu edilebilirler. Hastaların taburcu olduktan sonra günlük aktivitelerine geri dönmelerinde genellikle bir sakınca yoktur. Kırık sebebi osteoporotik ise kemik yoğunluğunu artıracak vitamin destekleri verilir. Uygun egzersiz programı ve eğer sigara kullanılıyorsa sigara bırakması tavsiye edilir. Ortalama 2 ay sonra hasta yeni çekilmiş direkt grafiler ile ilk kontrollerine çağrılırlar.
Sonuç olarak kifoplasti ve vertebroplasti yöntemleri; osteoporotik vertebra kırıklarında; osteoblastik olmayan vertebra tümör metastazlarında; travmatik vertebra kırıklarında; vertebra hemanjiomlarında; multiple myeloma da oluşan kırıklarda vertebra yüksekliğinin kazanılmasında; ağrı kontrolünün sağlanmasında ve kırığa bağlı daha sonra gelişebilecek komşu segment kırıkları; kifozu ve birçok komplikasyonu önlemede oldukça faydalı; basit ve güvenilir bir yöntemdir.
Her iki teknikte de vertebra korpusuna polimetilmetakrilat (PMMA) (halk arasında kemik çimentosu olarak adlandırılır) dışarıdan perkütan yolla verilmektedir. Günümüzde en yaygın kullanım yeri osteoporotik vertebra kırıklarıdır. Osteoporoz tüm dünyada ve ülkemizde oldukça sık görülen bir sağlık problemidir. Amerika’da yıllık vertebra kırığı görülme sayısı ortalama 700000 kadardır. Bir vertebra kırığında buna bağlı olarak bir başka vertebrada kırık görülme riski ilk yıl yaklaşık olarak %20 kadardır. Bu yöntemler ile açık cerrahiye gerek kalmadan bu tür kırıkların tedavisi mümkün olmuştur.
Açık cerrahide uygulanan büyük cerrahi kesilerin ve büyük cerrahi enstrümantasyonun aksine kifoplasti küçük kesiler ile yapılmaktadır. Genel anestezi alamayacak; yaşlı; genel durumu bozuk hastalarda daha güvenli bir yöntemdir. Enfeksiyon; kanama; uzun süre cerrahiye ikincil gelişen hareket kısıtlılığı bu yöntemlerle neredeyse hiç olmamaktadır. Uzun süre yatmaya bağlı tromboemboli; akciğer problemleri; yatak yaraları; uzun süreli ilaç kullanma ve korse kullanımından kaçınılmış olunur. Kifoplasti ve vertebroplasti osteoporoz yanında; travmatik kırıklarda; hemanjiomlarda; tümörlere bağlı vertebra kırıklarında da efektif olarak kullanılabilir.
Tarihçe
İlk olarak vertebroplasti Deramont tarafından 1980’li yılların sonlarına doğru uygulanmıştır. İlk kifoplasti 1998 yılında Mark ve Riley tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu tarihten sonra artan cerrahi deneyim ve gelişen teknoloji sayesinde oldukça güvenli bir yöntem haline gelmiştir.
Vertebroplasti
Bu teknik ilk kez Deramont tarafından spinal anjiyomu olan hastada kullanmış ve daha sonraları osteoporotik vertebra kırıklarında uygulamaya başlamışlardır. Kemik iliği biyopsi iğnesi ile tek veya çift taraflı olarak küçük bir kesi ile girilir. Bu işlem sırasında PMMA (polimetilmetakrilat) sementi kullanılır. Baryum sülfat veya tungsten tozu ile karıştırılmış PMMA sıvı olarak vertebra korpusuna enjekte edilir. İşlem sırasında floroskopi denilen görüntüleme yöntemi ile vertebra içi intraosseöz olarak venografi yapılır. İşlem bilgisayarlı tomografi eşliğinde de yapılabilir. Genellikle torakal (sırt) vertebralar için verilen PMMA miktarı 2-3 ml; torakolomber bölge bileşkesinde 4-5 ml ve lomber (bel) bölgeler için ortalama 5-6 ml’dir. Her vertebra kırığı için ortalama harcanan cerrahi süre 10 dakika kadardır. Ameliyat sonrası hastaların ağrılarının geçmesi mekanik; termal ve kimyasal nedenlere dayandırılmaktadır. Bu yollardan mekanik stabilizasyon un en önemli ağrı geçirme sebebi olduğu düşünülmektedir. En sık görülen komplikasyon sement kaçağıdır. Fakat laterale ve anteriora olan kaçaklar çoğu zaman herhangi bir semptoma neden olmazken; posteriora olan kaçaklar semptomatik olabilir. PMMA embolisi oldukça nadir görülen ama mortal olabilecek en önemli komplikasyondur. Cerrahi uygulama tekniği ve süresi açısından çok kullanışlı bir cerrahi yöntemdir
Kifoplasti
Başlıca endikasyonları; osteoporotik kırıklar; travmatik kompresyon kırıkları; vertebra hemanjiomları; osteoblastik olmayan vertebra tümörleri; multiple myeloma bağlı vertebra kırıkları ve metastatik tümörlerdir.
Temel kontrendikasyonları; vertebroplana; osteoblastik vertebra tümörleri; patlama kırıkları; kord basısına neden olan kırıklar; koagülopatiler (kanam bozuklukları) ve enfeksiyon sayılabilir.
Çekilen flair MRI da kırığın yeni olup olmadığına ve ödeme bakılarak karar verilebilir. Kırıktan ilk 6-8 hafta içinde MRI da genellikle ödem görülür ve bu da kifoplasti sonrası ağrının azalacağı konusunda yardımcı olur. 6-haftayı geçen kırıklarda kifoplasti genellikle ağrı zaten azalacağı için daha çok kırık vertebra yüksekliğini arttırmak için yapılır. Ağrı şikâyeti olan hastaların %95 inde işlemden hemen sonra ağrı şikâyetleri geçer.
Kifoplasti; vertebroplastiden teknik olarak ayrılır. Kifoplastide kırık vertebra içine yine küçük bir biyopsi iğnesi ile girilir. Daha sonra bu kırık vertebra içine ucunda balon içeren başka bir kanül yerleştirilir ve yine floroskopi yardımıyla balon şişirilir. Balon çökmüş olan vertebrayı yeniden yükseltir. Daha sonra sement balon tarafından açılmış bu alana enjekte edilir. İşlem yaklaşık her vertebra için 10 dakika kadar sürer. Kifoplastide balon ile yer sınırlandığı için sement kaçakları daha az sıklıkla görülür. Ağrının geçmesi bakımından vertebroplasti ile kifoplasti arasında anlamlı bir fark görülmemiştir.
Hazırlık
Hasta ve doktor cerrahi öncesi birlikte konuşarak cerrahiye karar verilmelidir. Endişeler ve soru işaretleri ortadan kaldırılmalı cerrahi yöntem hastaya anlatılmalıdır. Cerrahi işlem öncesi 6 saatlik açlık süresi gerekmektedir. Hasta operasyon sonrası aynı gün yürür ve ertesi günü taburcu edilir.
Cerrahi işlem
İşlem esnasında hasta yüzüstü yatırılır. Öncellikle cilt antiseptik ilaç ile temizlenir. Kırığın olduğu bölge lokal anestezik madde ile uyuşturulur. Ama işlem genel anestezi altında da yapılabilir. İşlemin yapılacağı yere küçük bir kesi açılır. Floroskopi yardımıyla biyopsi iğne vertebra korpusunun içine kadar ilerletilir. Daha sonra çalışma kanülü aynı yerden ilerletilerek vertebroplasti ise delik genişletilir eğer kifoplasti ise balon yardımıyla kırık vertebra içinde yer açılır. Sement bu çalisma kanülü içinden sement uygun kıvama gelince kontrollü olarak floroskopi yardımıyla gönderilir. Sement donduktan sonra çalışma kanülü çekilir. Bu işlem ortalama 10 dakika kadar sürer. Genellikle dikişsiz veya tek dikiş atılarak operasyona son verilir.
Cerrahi Sonrası Bakım
Kırık vertebra çimento ile doldurulduktan sonra hastalar 2-3 saat kadar sonra yürütülürler. Genellikle korse kullanmalarına gerek kalmaz.1 gün hastane gözleminden sonra hastalar ertesi gün taburcu edilebilirler. Hastaların taburcu olduktan sonra günlük aktivitelerine geri dönmelerinde genellikle bir sakınca yoktur. Kırık sebebi osteoporotik ise kemik yoğunluğunu artıracak vitamin destekleri verilir. Uygun egzersiz programı ve eğer sigara kullanılıyorsa sigara bırakması tavsiye edilir. Ortalama 2 ay sonra hasta yeni çekilmiş direkt grafiler ile ilk kontrollerine çağrılırlar.
Sonuç olarak kifoplasti ve vertebroplasti yöntemleri; osteoporotik vertebra kırıklarında; osteoblastik olmayan vertebra tümör metastazlarında; travmatik vertebra kırıklarında; vertebra hemanjiomlarında; multiple myeloma da oluşan kırıklarda vertebra yüksekliğinin kazanılmasında; ağrı kontrolünün sağlanmasında ve kırığa bağlı daha sonra gelişebilecek komşu segment kırıkları; kifozu ve birçok komplikasyonu önlemede oldukça faydalı; basit ve güvenilir bir yöntemdir.