Çocuklarda Depresyon
Çocukların her zaman mutlu olduğu ve yetişkinler gibi depresyona girmeyecekleri düşünülür. Üstelik depresif bozukluklar; çoğunlukla “ergenlik krizi” ile karıştırılırlar ve intihar riskine rağmen teşhis edilmeleri gecikir. Bu gecikme intihar riskini de beraberinde getirmektedir. Ayrıca çocukların büyük çoğunluğu; ihtiyaç duydukları yardımı (desteği) alamamaktadır. Bu durumda çocuklarda depresyon tekrar edebilecek ve çocukların bilişsel; duygusal ve sosyal gelişimleri yavaşlayacaktır.
Günümüzde çocuklarda depresyonun varlığı; uzmanların üzerinde konsensus sağladıkları bir konudur. (16. Dünya Nöroloji Kongresi; Buenos Aires; 14-19 Eylül 1997). Bu hastalık hiç de az görülen bir durum değildir. Okul öncesi dönemde her 1000 çocuktan 3’ünde görülür (NAMI; 1998). 7-11 yaş arası görülme sıklığı % 2.5; ergenlerde görülme sıklığı ise % 7-8’dir.
Fransa’da 15-25 yaş arası çocuklarda intihar ölüm nedenleri arasında ikinci sıradadır (yol kazalarından sonra). İntihar girişimleri kızlarda daha fazla olmakla beraber erkeklerde ölüm oranı kızlara göre 10 kat daha fazladır.
Çocuk veya ergen depresyonu kötü davranma; cinsel istismar veya şiddetin varlığını da akla getirmelidir.
Yukarıdaki kısa özetten de anlaşıldığı gibi çocuklarda depresyon; gerçekten önemli bir konudur. Ancak çoğu zaman anlaşılamamakta ve başka durumlarla karıştırılmaktadır.
Çocukta görülen depressif bozuklukların belirtileri nelerdir?
1- Uzun süreli üzüntü hali; ciddi görünüm ya da tam tersine aşırı hareket.
2- İlgi azlığı; önceden zevk aldığı şeylerden şimdi hiç zevk almaması.
3- Önceleri arkadaşları ile oynamayı seven çocuğun şimdi vaktini yalnız geçirmesi.
4- Çocuğun konuşması:
“Delireceğim”; “yapacak hiçbir şey yok”.
“Ben bir hiçim (kendini değersizleştirme)”; “yapamıyorum (güçsüzlük)”.
“Ben kötüyüm” ; “benim hatam” (suçluluk duygusu).
“Ailem beni sevmiyor (ümitsizlik duygusu)”; “hiç kimse beni sevmiyor”; bazen intihar ve ölüm düşünceleri.
“Yapamıyorum; çok zor”; “hiçbir şey anlamıyorum”; “hiçbir şey hatırlamıyorum” (dikkat; konsantrasyon ve hafıza bozuklukları)
5- Sıkıntı hali; enerji azlığı.
6- Fiziksel ağrılar; Örn; karın ya da baş ağrısı
7- Uyku bozuklukları: Yatmak istememe; uyumayı reddetme; kabuslar
8- Yeme bozuklukları
9- Boşaltım sistemi bozuklukları
10-Okuldan kaçmalar ve okul başarısızlığı
11-Çevredekilerin ve ailenin söyledikleri:
“Hiçbir zaman memnun olmuyor”; “hiçbir zaman aynı fikirde değil”
“Kötü bir çocuk”
“Hiçbir zaman onu memnun edemiyoruz (ailenin hissettiği güçsüzlük duygusu)”
12- Kolay hayal kırıklığına uğrama; korkular; aşırı tepkisellik (şiddetli öfke nöbetleri gibi)
Okulda ya da evde çok problem çıkaran çocuklar; depresyon geçiriyor olabilirler. Ergenlik döneminde; alkol ya da uyuşturucu kullanımı söz konusu olabilir.
Yukarıda sıralanan maddeler; çocuğunuzda görülüyor olabilir. Hemen paniğe kapılmayın. Çocuğunuzu gözleyin. Çocuğa depresyon tanısı konabilmesi için bu belirtilerden en az 5’inin ve en az 2 hafta süreyle devam etmesi gerekir.
Çocuklar; memnun olmadıklarında; korktuklarında ya da kendilerini kötü hissettiklerinde ağlarlar. Yetişkinler; bu durumda; çocuğu oyalayarak; dikkatini başka yöne çekerek; bu duyguların geçeceğini düşünürler. Ancak altta yatan problem yok olmaz ve çocukların yaşadıkları çatışmayı (ya da karmaşayı) çözerken yardıma duydukları ihtiyaç devam eder. Onları dinleyecek ve içinde bulundukları durumu anlayacak birilerine ihtiyaçları vardır. Çocuğun çevresindeki yetişkinler; çocuktaki alışılmadık tutumlara karşı dikkatli olmak zorundadırlar.
Barış ÇAKIR-Pedagog
Günümüzde çocuklarda depresyonun varlığı; uzmanların üzerinde konsensus sağladıkları bir konudur. (16. Dünya Nöroloji Kongresi; Buenos Aires; 14-19 Eylül 1997). Bu hastalık hiç de az görülen bir durum değildir. Okul öncesi dönemde her 1000 çocuktan 3’ünde görülür (NAMI; 1998). 7-11 yaş arası görülme sıklığı % 2.5; ergenlerde görülme sıklığı ise % 7-8’dir.
Fransa’da 15-25 yaş arası çocuklarda intihar ölüm nedenleri arasında ikinci sıradadır (yol kazalarından sonra). İntihar girişimleri kızlarda daha fazla olmakla beraber erkeklerde ölüm oranı kızlara göre 10 kat daha fazladır.
Çocuk veya ergen depresyonu kötü davranma; cinsel istismar veya şiddetin varlığını da akla getirmelidir.
Yukarıdaki kısa özetten de anlaşıldığı gibi çocuklarda depresyon; gerçekten önemli bir konudur. Ancak çoğu zaman anlaşılamamakta ve başka durumlarla karıştırılmaktadır.
Çocukta görülen depressif bozuklukların belirtileri nelerdir?
1- Uzun süreli üzüntü hali; ciddi görünüm ya da tam tersine aşırı hareket.
2- İlgi azlığı; önceden zevk aldığı şeylerden şimdi hiç zevk almaması.
3- Önceleri arkadaşları ile oynamayı seven çocuğun şimdi vaktini yalnız geçirmesi.
4- Çocuğun konuşması:
“Delireceğim”; “yapacak hiçbir şey yok”.
“Ben bir hiçim (kendini değersizleştirme)”; “yapamıyorum (güçsüzlük)”.
“Ben kötüyüm” ; “benim hatam” (suçluluk duygusu).
“Ailem beni sevmiyor (ümitsizlik duygusu)”; “hiç kimse beni sevmiyor”; bazen intihar ve ölüm düşünceleri.
“Yapamıyorum; çok zor”; “hiçbir şey anlamıyorum”; “hiçbir şey hatırlamıyorum” (dikkat; konsantrasyon ve hafıza bozuklukları)
5- Sıkıntı hali; enerji azlığı.
6- Fiziksel ağrılar; Örn; karın ya da baş ağrısı
7- Uyku bozuklukları: Yatmak istememe; uyumayı reddetme; kabuslar
8- Yeme bozuklukları
9- Boşaltım sistemi bozuklukları
10-Okuldan kaçmalar ve okul başarısızlığı
11-Çevredekilerin ve ailenin söyledikleri:
“Hiçbir zaman memnun olmuyor”; “hiçbir zaman aynı fikirde değil”
“Kötü bir çocuk”
“Hiçbir zaman onu memnun edemiyoruz (ailenin hissettiği güçsüzlük duygusu)”
12- Kolay hayal kırıklığına uğrama; korkular; aşırı tepkisellik (şiddetli öfke nöbetleri gibi)
Okulda ya da evde çok problem çıkaran çocuklar; depresyon geçiriyor olabilirler. Ergenlik döneminde; alkol ya da uyuşturucu kullanımı söz konusu olabilir.
Yukarıda sıralanan maddeler; çocuğunuzda görülüyor olabilir. Hemen paniğe kapılmayın. Çocuğunuzu gözleyin. Çocuğa depresyon tanısı konabilmesi için bu belirtilerden en az 5’inin ve en az 2 hafta süreyle devam etmesi gerekir.
Çocuklar; memnun olmadıklarında; korktuklarında ya da kendilerini kötü hissettiklerinde ağlarlar. Yetişkinler; bu durumda; çocuğu oyalayarak; dikkatini başka yöne çekerek; bu duyguların geçeceğini düşünürler. Ancak altta yatan problem yok olmaz ve çocukların yaşadıkları çatışmayı (ya da karmaşayı) çözerken yardıma duydukları ihtiyaç devam eder. Onları dinleyecek ve içinde bulundukları durumu anlayacak birilerine ihtiyaçları vardır. Çocuğun çevresindeki yetişkinler; çocuktaki alışılmadık tutumlara karşı dikkatli olmak zorundadırlar.
Barış ÇAKIR-Pedagog