Kariyer Psikolojisi
Kariyer psikolojisi alanında yapılmış bilimsel araştırmalar bireylerin kariyerlerinde temel dönemler olduğunu ancak bu dönemlerin sürelerinin bireysel farklılıklara bağlı olarak değişebileceğini göstermiştir. Bireyler genellikle kendini gerçekleştirme arzusu ile kariyerlerinde yükselme ve kariyer idealine ulaşma yolunda ilerlerler. Kariyer Fransızca’da: “meslek; diplomatik pozisyon; aşılması gereken mesleki bir süreç; yaşamda izlenen bir yol” gibi anlamlarda kullanılmaktadır. Bir görüşe göre kariyer; "bir insanın işiyle ilgili aktiviteler; davranışlar ve buna bağlı tutumlar; değerler ve yaşamı süresince edindigi amaçlardır" şeklinde yorumlanmıştır. Bireyler 16-22 yaşlarında aileden kısmen uzaklaşmaya çalışarak topluma entegrasyonunu sağlamak ve ben varım demek için bireysel mesleki seçimlerde bulunur. Bu dönemde bireyler aileleri ile bağlarını tamamen koparmamakla birlikte başarısızlık durumlarında ailelerine sığınabildikleri için tam bağımsız davranmayabilirler. Burada önemli olan bireyin kariyerini seçerken yapacağı tercihler için ona fırsat verilmesi ve küçük denemelerle kendine uygun mesleği seçmesine olanak sağlanmasıdır. ergenlik çağını atlatan ve daha sağlıklı karar verebildiğine inanan birey 22-29 yaşları arasında;yaşam biçimi ve kariyer seçimi konusunda da karar vermektedir. Bireyler yaşamlarında; Levinson’ın ifadesiyle “Yetişkinlerin Dünyasına Geçici Kabul” aşamasındadır. Yetişkin bir birey olarak tercih yapma güdüsü ile kariyer seçimlerinde bulunurlar. Temel eğitimini tamamlamış bireylere; bu aşamada danışmanlık hizmetlerinden yararlanması ve profesyonel destek alması önerilir. 29-32 yaşlarına gelen bireyler ise daha önceki kariyer denemelerini gözden geçirerek kariyer hedeflerini yeniden değerlendirirler. Birey bu değerlendirme sonucunda doyumlu bir durum ile karşılasıyorsa; aynı yolda devam edilecektir. Eğer; birey doyurucu sonuçlarla karşılaşmadığı sonucuna varırsa; radikal bir değişimle birlikte yaşamında bir karmaşa durumunun ortaya çıkması kaçınılmaz hale gelmektedir. Bu aşamada yeni bir yöreye taşınma; iş ve kariyerde değişiklikler veya boşanmalarla karşılaşılabilmektedir. 32-39 yaşlarında ise bireyler tüm gücünü işine harcayarak güçlenmeye ve üstlerince kabul görmeye çalışmaktadır. Ayrıca bu dönemde genç yöneticiler; işlerinde gelmek istedikleri pozisyonlara ulaşmak için bir “hami-koruyucu” yada güç arayısına girebilmektedirler. Bu dönem bireylerin idealini süsleyen mesleki hedeflerine ulaşmak için yoğun çaba sarf ettikleri bir süreç olarak ortaya çıkmaktadır. Orta yaşların gelmesi ile birlikte mesleki tatmin arayan bireyler; övünülecek bazı başarılar elde ederek mesleki tecrübe kazanmaktadır. Fakat bireyler; beklentilerinin gerçekleşmesini göremiyorsa 39-43 yaşalarında “Orta Yaş Krizi” kaçınılmaz bir sonuç olarak belirmektedir. Bu noktada sorun yaşayan bireylerin psikolojik yardım hizmetinden uzman aracılığı ile faydalanması önerilir. Eğer birey orta yaş krizini başarı ile atlattıysa 43-50 yaşlarında mesleki doyum içinde hayata ve işine bağlılığını sürdürür. Bireyler; bilişsel uyumlarını başarı ile sağladıklarından topluma aktif olarak katılmakta ve sosyalleşmektedirler.
Bireyler bu aşamada; başarısız olduklarını hissederlerse yaşamlarında etkilerini; sosyal temaslarını ve fiziksel kapasitelerini kaybettikleri için güvensizlik duyabilirler ve anlamsızlık duygusu yaşayabilirler. Bireysel kariyer basamaklarını başarıyla tamamlamış bireyler için bile emeklilik dönemi mesleki kimliğin kaybolması ve mevcut statü kaybı açısından zor bir dönemdir. Bu nedenle büyük organizasyonlar emeklilik sonrası adaptasyon için programlar geliştirilmştir. Bu dönemde bireyler kendini gerçekleştirme güdüsünün de etkisi ile hobilere ve sosyal faaliyetlere yönelerek bu süreci daha kolay atlatabilmektedirler. Unutulmamalıdırki kariyer dönemlerinin yaş sınırları bireylere göre farklılık göstrebilmektedir. burada önemli olan yaşam süreci gibi kariyerimizdeki süreçlerin farkında olarak gerekli bireysel yönelimlerimizi sağlıklı gerçekleştirebilmektir. Kariyeriniz geleceğiniz; geleceğiniz ise sizsiniz. sevgiyle kalın.