İnme (Felç) Tedavisi veya Rehabilitasyonunda Transkraniyel Manyetik Uyarım Tedavisi (Tms)
İnme yani halk arasındaki adıyla felç; beyin damarlarında tıkanma ile beynin bir bölgesinin kanlanmasının kesilerek o bölgedeki sinir hücrelerinde önce fonksiyon kaybı ardından tam hücre ölümü ile sonuçlanan bir durumdur. Bir dokunun kanlanmasının bozulmasına tıp dilinde iskemi denmektedir. İskemi sonucunda o dokuda tam doku ölümü gerçekleşirse buna da infarktüs denir. Beyin kan akımının azalması veya tam olarak kesilmesinden 5-6 dakika sonra geri dönüşümsüz hücre ölümü gerçekleşir. Bu süre aşılmış olduğunda artık o dokuda infarktüs gelişmiş durumdadır. İnfarktüs olan bölgenin civarında fonksiyonları bozulmuş; ancak hala hayatiyetini sürdüren alan bulunur. Bu alan ilerliyen zaman içinde ya kurtulur ya da o da infaktüse uğrayabilir. Bu alana penumbra denmektedir.
İnme yalnızca beyin damar tıkanması ile oluşmaz; beyin damarında çatlama veya yırtılma ile beyin dokusu içine kanama gerçekleşerek; bu bölgede kitle etkisi veya doğrudan beyin yapılarına zarar vererek felç gerçekleşebilir. İnme; beynin hangi bölgesinde gerçekleşiyorsa ona özel belirtiler verir. Bir vücut yarısında ani gelişen kas güçsüzlüğü; uyuşukluk; görme kaybı; çift görme; yüz felci; algı bozukluğu; bilinç bozukluğu; lisan bozuklukları (konuşma ve konuşulanı anlama); okuma ve yazma bozukluğu bunlardan bazılarıdır.
İnme oluştuğunda belli bir beyin alanında bazı hücreler ölecektir. Bu dokuların fonksiyonlarında bir bozukluk oluşacaktır. Ölen hücrelerin kalan nöronlarla olan bağlantıları kopmuş olacak; bir takım nöral devreler çalışmayacaktır. Yani fonksiyon kaybı yalnızca ölen dokular ile sınırlı kalmayacaktır. Bir inme sonrası düzelme kalan nöronal yapıların yeniden devreler oluşturması ve kayıp bazı fonkisyonları üstlenmesi ve yeni duruma adaptasyonu gerçekleşir.
Yüksek frekanlı manyetik uyarı verebilen (rTMS) cihazlarının 2000 li yıllardan sonra geliştirilmesi ile inme rehabilitasyonu konusunda yeni ümitler doğmuştur. İnme sonrası rehabilitasyon süreçlerinde bilindiği gibi kaybolan fonksiyonun yerine getirilebilmesi için aktif ve pasif çalışmalar yapılır. Bu eski yöntemlerin pek çoğunda periferik olaylar ile santral mekanizmalar harekete geçirilmeye çalışılır. Oysa manyetik uyarım tedavisinde ilk kez doğrudan beyin hücrelerini uyarılması yoluyla fonksiyonlarının değiştirilebilmesi ve üstelik bunun adeta öğrenme mekanizmaları ile kalıcı hale gelebilmesi mümkün görünmektedir.
Beynin bir yarım küresinde (hemisfer) bir infarkt yani inme gelişirse; karşıdaki normal olan hemisferin aktivitesinde ve fonksiyonlarında artış ortaya çıkar. Bu artmış fonksiyon bir süre sonra inme olan hemisferin kalan fonksiyonlarını da baskılamaya başlar. Rehabilitasyon çalışmalarında bu özellik bilindiğinden güçsüz olan uzvun çalışması sırasında sağlam taraf sabitlenir yani beynin bununla ilişkili bölgesinin aktivitesi baskılanmaya çalışılır. Sağlam hemsiferin infarktlı olan hemsifer üzerindeki baskılayıcı etkisi manyetik uyarım tedavileri sırasında da kullanılan bir özelliktir.
İnme sonrası etkilenen hemisfer üzerine yüksek frekanslı yani saniyede 5 ten daha hızlı (5Hz) manyetik uyarım verilirse o hemisferde aktivasyon artışı sağlanarak felçten iyileşme hızlandırılmış ve güçlendirilmiş olur. Bu şekilde yapılmış birkaç tane bilimsel çalışmada bu freakns ve uygulamanın etkinliği gösterilmiştir.
İlk kez 2005 yılında; Mansur isimli bir bilim adamı felçli hastalarda sağlam beyin hemisferi üzerine düşük frekanslı (1 Hz) manyetik uyarım uygulamış ve sağlam hemisferde bu şekilde fonksiyon azalması sağlayarak (inhibisyon); sağlam hemisferin hasta olan hemisfer üzerindeki baskısını azaltmış ve bu şekilde felçten iyileşmenin arttığını göstermiştir. Bunu araştırmayı takip eden 2 çalışmada da felcin iyileşmesine katkıda bulunduğu kanıtlanmıştır.
Hangi tip inmelerde TMS kullanılabilir?
Felç; uyuşma; dengesizlik; yutma güçlüğü; konuşma ve lisan bozukluğu (afazi; dizartri vb); görme bozukluğu; bir vücud yarısının veya uzayın ihmali bugüne kadar TMS nin etkin olduğu inme belirtileridir.
TMS tedavisi ne zaman başlanmalı?
İnmenin erken ilaçla tedavisinin bitişini takiben TMS tedavisi başlanabilir.
TMS tedavisi ne kadar sürer?
Bir TMS seansı 20 dk. civarındadır ve bu uygulamanın günde birkez; ardışık olarak en az 20 gün sürdürülmesini önerebiliriz. Seans sayısı ne kadar çoksa etkinliğin kalıcılığının o denli fazla olacağı varsayılabilir.
TMS ile inme yani felç tedavisinde gayet parlak sonuçlar aldınan felç; afazi (konuşma bozukluğu); yutma bozukluğu; ataksi (dengesizlik) vakaları vardır.
İnme yalnızca beyin damar tıkanması ile oluşmaz; beyin damarında çatlama veya yırtılma ile beyin dokusu içine kanama gerçekleşerek; bu bölgede kitle etkisi veya doğrudan beyin yapılarına zarar vererek felç gerçekleşebilir. İnme; beynin hangi bölgesinde gerçekleşiyorsa ona özel belirtiler verir. Bir vücut yarısında ani gelişen kas güçsüzlüğü; uyuşukluk; görme kaybı; çift görme; yüz felci; algı bozukluğu; bilinç bozukluğu; lisan bozuklukları (konuşma ve konuşulanı anlama); okuma ve yazma bozukluğu bunlardan bazılarıdır.
İnme oluştuğunda belli bir beyin alanında bazı hücreler ölecektir. Bu dokuların fonksiyonlarında bir bozukluk oluşacaktır. Ölen hücrelerin kalan nöronlarla olan bağlantıları kopmuş olacak; bir takım nöral devreler çalışmayacaktır. Yani fonksiyon kaybı yalnızca ölen dokular ile sınırlı kalmayacaktır. Bir inme sonrası düzelme kalan nöronal yapıların yeniden devreler oluşturması ve kayıp bazı fonkisyonları üstlenmesi ve yeni duruma adaptasyonu gerçekleşir.
Yüksek frekanlı manyetik uyarı verebilen (rTMS) cihazlarının 2000 li yıllardan sonra geliştirilmesi ile inme rehabilitasyonu konusunda yeni ümitler doğmuştur. İnme sonrası rehabilitasyon süreçlerinde bilindiği gibi kaybolan fonksiyonun yerine getirilebilmesi için aktif ve pasif çalışmalar yapılır. Bu eski yöntemlerin pek çoğunda periferik olaylar ile santral mekanizmalar harekete geçirilmeye çalışılır. Oysa manyetik uyarım tedavisinde ilk kez doğrudan beyin hücrelerini uyarılması yoluyla fonksiyonlarının değiştirilebilmesi ve üstelik bunun adeta öğrenme mekanizmaları ile kalıcı hale gelebilmesi mümkün görünmektedir.
Beynin bir yarım küresinde (hemisfer) bir infarkt yani inme gelişirse; karşıdaki normal olan hemisferin aktivitesinde ve fonksiyonlarında artış ortaya çıkar. Bu artmış fonksiyon bir süre sonra inme olan hemisferin kalan fonksiyonlarını da baskılamaya başlar. Rehabilitasyon çalışmalarında bu özellik bilindiğinden güçsüz olan uzvun çalışması sırasında sağlam taraf sabitlenir yani beynin bununla ilişkili bölgesinin aktivitesi baskılanmaya çalışılır. Sağlam hemsiferin infarktlı olan hemsifer üzerindeki baskılayıcı etkisi manyetik uyarım tedavileri sırasında da kullanılan bir özelliktir.
İnme sonrası etkilenen hemisfer üzerine yüksek frekanslı yani saniyede 5 ten daha hızlı (5Hz) manyetik uyarım verilirse o hemisferde aktivasyon artışı sağlanarak felçten iyileşme hızlandırılmış ve güçlendirilmiş olur. Bu şekilde yapılmış birkaç tane bilimsel çalışmada bu freakns ve uygulamanın etkinliği gösterilmiştir.
İlk kez 2005 yılında; Mansur isimli bir bilim adamı felçli hastalarda sağlam beyin hemisferi üzerine düşük frekanslı (1 Hz) manyetik uyarım uygulamış ve sağlam hemisferde bu şekilde fonksiyon azalması sağlayarak (inhibisyon); sağlam hemisferin hasta olan hemisfer üzerindeki baskısını azaltmış ve bu şekilde felçten iyileşmenin arttığını göstermiştir. Bunu araştırmayı takip eden 2 çalışmada da felcin iyileşmesine katkıda bulunduğu kanıtlanmıştır.
Hangi tip inmelerde TMS kullanılabilir?
Felç; uyuşma; dengesizlik; yutma güçlüğü; konuşma ve lisan bozukluğu (afazi; dizartri vb); görme bozukluğu; bir vücud yarısının veya uzayın ihmali bugüne kadar TMS nin etkin olduğu inme belirtileridir.
TMS tedavisi ne zaman başlanmalı?
İnmenin erken ilaçla tedavisinin bitişini takiben TMS tedavisi başlanabilir.
TMS tedavisi ne kadar sürer?
Bir TMS seansı 20 dk. civarındadır ve bu uygulamanın günde birkez; ardışık olarak en az 20 gün sürdürülmesini önerebiliriz. Seans sayısı ne kadar çoksa etkinliğin kalıcılığının o denli fazla olacağı varsayılabilir.
TMS ile inme yani felç tedavisinde gayet parlak sonuçlar aldınan felç; afazi (konuşma bozukluğu); yutma bozukluğu; ataksi (dengesizlik) vakaları vardır.