Genellikle süregen;kimi zamanda dönemsel gidiş gösteren;kişinin günlük aktivitelerini belirgin olarak etkileyen bir hastalıktır.Obsesyon;kişinin isteği dışında ısrarcı ve zorlayıcı birşekilde aklına gelen;zihninden atamadığı;kişi tarafından saçma ve mantık dışı görülen;anksiyete ortaya çıkarıcı;yineleyici dürtü;davranış olarak tanımlanabilir.
Kişi obsesyonlarını kendi bilincinin bir ürünü olarak görür;dış etkenlerin zihnine bulaşmış olamayacağını düşünür.

Kompulsiyonlar ise;anksiyeteyi azaltmak amaçlı yapılan;belirli kuralları olan;korkuları azaltmayı amaçlayan törensel eylemlerdir. Anksiyeteyi azaltmak amaçlı yapılan törensel eylemler içinde yineleyici tarzda dua etme kompulsif tanımı içinde yer bulur.

Genellikle;zarardan kaçınma ve riski azaltma;direnme ile birliktedir.
obsesif kompulsif bozukluğu olan hastaların 1/3 ünde takıntılarını saçma olarak görmedikleri;normal her insanda olması gereken davranışlar olarak gördükleri bir durum olarak takıntılarını tanımlarlar.

Tipik obsesyonlar:

1. bulaşma
2. kirlenme
3. şiddet-saldırganlık
4. şüpheci cinsel imgeler

Tipik kompulsiyonlar

1. el yıkama
2. sayma
3. kontrol etme
4. dokunma
5. düzen-simetri
6. temizlenme davranışları

Genel olarak ergenlikte ve erken erişkinlikte başlayan bir hastalıktır.olguların üçte ikisinin 25 yaş altında oldukları gözlenmiştir.genelolarak başlangıç yaşı 20 dir. olguların üçte biri ise erken çocukluk döneminde (5-15) başladığı görülmüştür. Genelde cinsiyet farkı çok olmamakla beraber ergenlerde (erkek) biraz daha fazla olduğu tespit edilmiştir.

SALDIRGANLIK OBSESYONLARI:

genellikle başkalarına karşı öldürme;yaralama;çeşitli şekillerde zarar verme biçiminde ortaya çıkmaktadır.
çoğunlukla sevdikleri kişilerle yalnız kalmaktan çekinirler.yanlarında kesici;bıçak;makas gibi nesneler taşırlar.ölümle ilgili takıntıları olan hastalar medyadaki ölüm haberlerini izlemekten-okumaktan kaçınırlar.

BULAŞMA OBESEYONLARI:

Bu hastalar çevresiyle yakın temastan kaçınır;tokalaşmaz.tuvalete gittiğinde üzerine idrar sıçrayacağı endişesi vardır.parayla temastan kaçınırlar;kapı kollarını bir mendil yada peçete yardımıyla açarlar.sürekli el ykama davranışları vardır.elleri sabun yada deterjandan kireçimsi bir görünüm kazanmıştır.
PAYLAŞILMIŞ OBSESYONLAR GÖRÜLÜR AİLE BİREYLERİNDE.

ŞÜPHE OBSESYONLARI:

Genellikle evden çıktıklarında ütüyü prizden çekip çekmedikleri;kapıyı kilitleyip kitlemedikleri şeklinde kendini gösterir.kişinin günlük yaşantısını;iş ve mesleğini olumsuz etkiler.

CİNSEL OBSESYONLAR:

Çevresindeki insanlarla ilişkiye girdiklerini düşünürler.bazen kendisinin eşcinsel özellikler taşıdıklarından kuşkulanırlar.

SİMETRİ OBSESYONLAR:
Eşyalarının tam bir düzen içinde olmasını isterler.ufacık bir eğrilik onları sürekli rahatsız eder.

DİNSEL OBSESYONLAR:
Genellikel dindar insanda namaz esnasında yada farklı zamanlarda günah sayılabilecek düşüncelerin aklına gelmesi.namaza durduğu esnada namazı bozup tekrar abdest almak gibi durumlarlada karşılaşılabilir.

SOMATİK OBSESYONLAR:

Kanser;aıds;kuduz olabileceği korkuları yaşarlar;ve şiddetli bir korunma ihtiyacı görülür.

OBSESİF-KOMPULSİF BOZUKLUK İÇİN DSM-4 TANI ÖLÇÜTLERİ:

1. Anksiyeteye neden olan yineleyici ve sürekli düşünceler;dürtüler;
2. düşünceler;dürtüler gerçek yaşam sorunlarına duyulan üzüntüler değildir.
3. kişi obsesif-kompulsif düşüncelerini kendi bilincinin bir ürünü olarak görür.
4. kişi düşünce ve dürtülerini başka bir durumla baskılamaya çalışır.

obsesif kompulsif bozukluğa ;fobik bozukluklar;beden dismorfik bozukluğu;tik bozuklukları ve hipokandryazis eşlik edebilir.

Tedavi:

Obsesif kompulsif bozukluğunda hastalar aşağıdaki durumları abartma eğilimdedirler:

1. olumsuz olayların meydana gelme ihtimali;
2. sonuçta ortaya çıkacak zarar;
3. yüklenecekleri sorumluluk;
4. sorumlu tutulmanın neticeleri.

başka bir deyimle obsesif kompulsif bozukluğu olan hastalar aşırı sorumluluk ve tehlike şemalarına sahiptirler.

Obsesif kompulsif bozukluğunda yaygın olarak yüzleştirme ve tepkiyi önleme davranışçı tedavi uygulanır.obsesif kompulsif hastaların yüzde yetmişbeşi davranışçı terapiye olumlu yanıt verirler.

İlaç tedavisininde terapiye eş olarak başlanması hastalağın iyileşme yüzdesini arttırmaktadır.yaygın olarak ilaç tedavisinin kesilmesinden sonra davranışçı tedavinin önemi daha da artar. Tepkiyi önleme;yüzleştirme ve bilişsel şema değişikliği tedavide önemli basamaklardır.

Ülkemizde sağlık kuuruluşlarında alanında uzman psikologlarca ve psikyatri uzmanlarınca tedavide olumlu sonuçlar alınmaya başlanmıştır.

psikolog ali gülnar
haziran 2010