Çocuklarda Oyuncak Seçimi
Çocukların vazgeçemediği oyuncaklar; çocuk kişiliğini önemli ölçüde etkiler. Bu sebeple önemli olan çocuklara çok oyuncak alınması yerine; gözlem ve keşif yeteneğini arttıran oyuncaklar alınmalıdır. dedi.
GELİŞİ GÜZEL OYUNCAK TERCİHİ
Çocukların yaşamında ruh ve beden sağlığı açısından; oyun ve oyuncakları çok önemli bir yer tuttar.Günümüzde yapılan bilimsel çalışmalarla; çocukların zeka gelişimi konusunda ilk 3 yaştaki gelişmenin önemi ortaya konmuştur. Oyuncakların; sadece çocukları oyalamadığı; aynı zamanda zihinsel fonksiyonlarını da geliştirdiği bir gerçektir. Ancak bazı aileler sadece çocukları mutlu edebilmek için gelişi güzel oyuncak tercihi yapmaktadır. Çocuklara çok oyuncak alınması yerine; gözlem ve keşif yeteneğini artıran oyuncak alınmalıdır. Bununla birlikte; beden gelişimini sağlayan yaşlara göre oyuncaklar öncelikli tercih edilmelidir.
Çocuklar; oyuncakları ile oynarken; problemleri çözmesini öğrenirler; kendi bedenlerini daha iyi tanırlar. Yaratıcılıkları gelişir ve liderlik yeteneklerini kazanırlar. Çocuklar; sahip oldukları sınırsız enerji ve hayal gücünü; uygun oyuncaklarla birleştirdiklerinde; gelişimleri duraksamayan bir eylem olarak sürer.
UZMANLARCA ÖNERİLMİŞ OYUNCAKLAR
Oyuncak alırken; öncelikle konunun uzmanlarınca önerilmiş ve hangi yaş grupları için uygun olduğu belirlenmiş oyuncakların tercih edilmesi gerekir. Küçük; boyutları kısa; plastik düğmeleri olan; yerinden kolayca kopabilecek; göz; tekerlek veya benzeri parçaları olan oyuncakların; kolayca yutulabileceklerinden belli bir yaş grubu öncesi tehlike yaratabildiği unutulmamalıdır. Ailelerin çocuklarına paylaşımı arttırıcı oyun ve oyuncak almaları konusunda uzmanlarca tavsiyelerde bulunulması da çok önemlidir. Çocukların seçtiği oyuncakların; yaşına göre belirli bir özellik taşıması gerekir; oyuncakların yüzeylerinin düzgün; kolay temizlenebilir olmasına da dikkat edilmesini gerekir.
YAŞA GÖRE OYUNCAK SEÇİMİ NASIL YAPILMALIDIR?
Aileler oyuncak seçimi yaparken kendi istek ve beğenilerinin yerine; çocuğun yaşını ve gereksinimlerini de göz önünde bulundurmalarının yanısıra; çocuğun da fikrinin alınmasını gerekir.
Altı aylıktan küçük bir çocuk ses; şekil ve renklere karşı duyarlı olduğundan bu dönemde görsel ve işitsel duyulara yönelen hareketli oyuncaklar onun dikkatini çeker ve neşelendirir. Yatağın üzerine asılabilen; sallanınca ses çıkaran renkli objeler ve çıngırak bu dönemin vazgeçilmez oyuncaklarıdır. Oturmaya başladığı yedinci aydan itibaren çocuk uzanabildiği herşeyi yakalamaya; yakaladığı her şeyi de ağzına götürmeye çalışır. En çok hoşlandığı şeyler bir elinden diğerine kolayca geçirebildiği renkli halkalar; avuçlayabildiği plastik küpler; kemirebildiği kauçuk nesneler; hırpalandığı zaman bozulmayan yumuşak bebek ve hayvancıklardır. Tutunarak da olsa ayağa kalkabildiğinde eline geçen şeyleri yere atmaktan zevk aldığından; zıplayan; yere düşünce ses çıkaran oyuncaklar ilgi odağıdır. Boy boy renkli toplar; içiçe geçebilen kutular bu dönemin oyuncaklarıdır.
Artık evin içinde rahatça dolaşabilen çocuk; üstüne binip oturabileceği büyük hayvan türü oyuncakları; küçük sandık; sepet ve tabureleri seçer.
İki yaşında bütünü parçalara ayırmak ; kutuyu doldurup boşaltmak; kule ve köprü yapmaktan zevk alan çocuğun ilgisini çeken diğer oyuncaklar arasında mutfak eşyaları; farklı boyutlardaki plastik parçalar; saçları ve elbiseleri olan bebekler ve arabalar yer alır. Sonraki dönemlerde anne babasını taklit etmeye başlayan çocuk için minyatür marangoz ya da mutfak setleri gözde oyuncaklardır. Oda takımları; kova-kürek gibi oyuncaklar da ilgi çekicidir.
Üç yaşından sonra üç tekerlekli bisiklet en çok sevilen oyuncak iken; yaratıcılığını keşfetmeye başlayan çocuk tahta blokları ile büyük parçalardan oluşan plastik parçalarla çeşitli şekiller oluşturmaktan büyük zevk alır. Kum; oyun hamuru gibi şekil verebileceği; el becerisini geliştirmek yanında hayallerini gerçekleştirebileceği oyuncaklar bu dönemden sonra en sık oynanan oyuncaklardır.
3-5 yaşları arasında fantazi ve keşfetmeye (evcilik; okul oyunları ile bebekler; mutfak ve doktor muayene aletleri); dil gelişimine (renkli tuşları olan piyano; müzik ve öykü kasetleri ile kuklalar gibi) ve aritmetiğe hazırlamaya (resim ve sayı eşleme oyunları; domino; kızma birader ve sayı kartları) yönelik oyuncaklar.
6-8 yaşları arasında toplumsal gelişim ve işbirliği ile ilgili (top; seksek; dama; minyatür arabalar); bilişsel beceriler ve algısal hareket becerilerini sağlayan (maketler; yap-boz oyunları) ve yaratıcı anlatım oyuncakları (parmak boyası; kağıt hamuru; karakalem-suluboya ya da pastel boyalarla resimler; oyun hamurları; sessiz sinema gibi oyunlar);
9-11 yaşları arasında sorun çözme yetenekleri (karmaşık masa üstü oyunları ve video oyunları); ince-ayrıntılı hareket becerileri (küçük parçalı; karmaşık yap-boz oyunları; üç boyutlu model uçaklar; uzaktan kumandalı araçlar; kumaş boyama; ağaç işleme ve akvaryum bakımı) ve stratejik yeteneklere yönelik oyun ve oyuncaklar (sözcük türetme; monopol;tenis;ping-pong ve atari gibi);
12 yaşın üzerinde de soyut düşünme ve akıl yürütmeye yönelik oyun ve oyuncaklar (basit mikroskop ya da teleskop; kimya ya da elektronik setleri gibi) ile bağımsız yaşam becerileri kazanmaya yönelik (yürüyüş; bisiklete binme ve kamplar gibi) oyun ve oyuncaklar önerilir.
OYUNCAKLARIN NEDEN OLDUĞU KAZALAR
* Lego setlerdeki küçük parçalar boğulmaya neden olabilir.
* AAA işaretini taşıyan piller; çocuklarda boğulma riskine sebep olabilir. AA işaretini taşıyanlar boğulma riskine sebep olmamaktadır.
* Yarım küre; kupa şekilli oyuncaklar; çocukların ağız ve burunlarının üzerini kaplayarak çocukların salyası yüzüne yapışmakta; nefes alındığında ise içindeki hava boşalarak basınç oluşmakta ve çocuğun nefessiz kalıp boğulmasına sebep olmaktadır.
* Elektrikli oyuncaklar; en çok sorun çıkaran oyuncak grupları arasındadır.
* Bu çeşit oyuncaklarda ortaya çıkan sorunlar aşırı ısınma ve alev almasıdır. Bazı durumlarda tüketicilerin elektrik sistemi ile oynamaları veya öngörülen kullanımdan kaynaklanmayan suistimallerde kazaya neden olmaktadır.
* Elektrikle herhangi bir parçası ısıtılan oyuncaklarda tavsiye edilen yaş 5 yaş ve üzeri olmalıdır. Elektrikle oyuncaklar bir yetişkinin gözetimi altında kullanılmalıdır.
Barış ÇAKIR
Pedagog
GELİŞİ GÜZEL OYUNCAK TERCİHİ
Çocukların yaşamında ruh ve beden sağlığı açısından; oyun ve oyuncakları çok önemli bir yer tuttar.Günümüzde yapılan bilimsel çalışmalarla; çocukların zeka gelişimi konusunda ilk 3 yaştaki gelişmenin önemi ortaya konmuştur. Oyuncakların; sadece çocukları oyalamadığı; aynı zamanda zihinsel fonksiyonlarını da geliştirdiği bir gerçektir. Ancak bazı aileler sadece çocukları mutlu edebilmek için gelişi güzel oyuncak tercihi yapmaktadır. Çocuklara çok oyuncak alınması yerine; gözlem ve keşif yeteneğini artıran oyuncak alınmalıdır. Bununla birlikte; beden gelişimini sağlayan yaşlara göre oyuncaklar öncelikli tercih edilmelidir.
Çocuklar; oyuncakları ile oynarken; problemleri çözmesini öğrenirler; kendi bedenlerini daha iyi tanırlar. Yaratıcılıkları gelişir ve liderlik yeteneklerini kazanırlar. Çocuklar; sahip oldukları sınırsız enerji ve hayal gücünü; uygun oyuncaklarla birleştirdiklerinde; gelişimleri duraksamayan bir eylem olarak sürer.
UZMANLARCA ÖNERİLMİŞ OYUNCAKLAR
Oyuncak alırken; öncelikle konunun uzmanlarınca önerilmiş ve hangi yaş grupları için uygun olduğu belirlenmiş oyuncakların tercih edilmesi gerekir. Küçük; boyutları kısa; plastik düğmeleri olan; yerinden kolayca kopabilecek; göz; tekerlek veya benzeri parçaları olan oyuncakların; kolayca yutulabileceklerinden belli bir yaş grubu öncesi tehlike yaratabildiği unutulmamalıdır. Ailelerin çocuklarına paylaşımı arttırıcı oyun ve oyuncak almaları konusunda uzmanlarca tavsiyelerde bulunulması da çok önemlidir. Çocukların seçtiği oyuncakların; yaşına göre belirli bir özellik taşıması gerekir; oyuncakların yüzeylerinin düzgün; kolay temizlenebilir olmasına da dikkat edilmesini gerekir.
YAŞA GÖRE OYUNCAK SEÇİMİ NASIL YAPILMALIDIR?
Aileler oyuncak seçimi yaparken kendi istek ve beğenilerinin yerine; çocuğun yaşını ve gereksinimlerini de göz önünde bulundurmalarının yanısıra; çocuğun da fikrinin alınmasını gerekir.
Altı aylıktan küçük bir çocuk ses; şekil ve renklere karşı duyarlı olduğundan bu dönemde görsel ve işitsel duyulara yönelen hareketli oyuncaklar onun dikkatini çeker ve neşelendirir. Yatağın üzerine asılabilen; sallanınca ses çıkaran renkli objeler ve çıngırak bu dönemin vazgeçilmez oyuncaklarıdır. Oturmaya başladığı yedinci aydan itibaren çocuk uzanabildiği herşeyi yakalamaya; yakaladığı her şeyi de ağzına götürmeye çalışır. En çok hoşlandığı şeyler bir elinden diğerine kolayca geçirebildiği renkli halkalar; avuçlayabildiği plastik küpler; kemirebildiği kauçuk nesneler; hırpalandığı zaman bozulmayan yumuşak bebek ve hayvancıklardır. Tutunarak da olsa ayağa kalkabildiğinde eline geçen şeyleri yere atmaktan zevk aldığından; zıplayan; yere düşünce ses çıkaran oyuncaklar ilgi odağıdır. Boy boy renkli toplar; içiçe geçebilen kutular bu dönemin oyuncaklarıdır.
Artık evin içinde rahatça dolaşabilen çocuk; üstüne binip oturabileceği büyük hayvan türü oyuncakları; küçük sandık; sepet ve tabureleri seçer.
İki yaşında bütünü parçalara ayırmak ; kutuyu doldurup boşaltmak; kule ve köprü yapmaktan zevk alan çocuğun ilgisini çeken diğer oyuncaklar arasında mutfak eşyaları; farklı boyutlardaki plastik parçalar; saçları ve elbiseleri olan bebekler ve arabalar yer alır. Sonraki dönemlerde anne babasını taklit etmeye başlayan çocuk için minyatür marangoz ya da mutfak setleri gözde oyuncaklardır. Oda takımları; kova-kürek gibi oyuncaklar da ilgi çekicidir.
Üç yaşından sonra üç tekerlekli bisiklet en çok sevilen oyuncak iken; yaratıcılığını keşfetmeye başlayan çocuk tahta blokları ile büyük parçalardan oluşan plastik parçalarla çeşitli şekiller oluşturmaktan büyük zevk alır. Kum; oyun hamuru gibi şekil verebileceği; el becerisini geliştirmek yanında hayallerini gerçekleştirebileceği oyuncaklar bu dönemden sonra en sık oynanan oyuncaklardır.
3-5 yaşları arasında fantazi ve keşfetmeye (evcilik; okul oyunları ile bebekler; mutfak ve doktor muayene aletleri); dil gelişimine (renkli tuşları olan piyano; müzik ve öykü kasetleri ile kuklalar gibi) ve aritmetiğe hazırlamaya (resim ve sayı eşleme oyunları; domino; kızma birader ve sayı kartları) yönelik oyuncaklar.
6-8 yaşları arasında toplumsal gelişim ve işbirliği ile ilgili (top; seksek; dama; minyatür arabalar); bilişsel beceriler ve algısal hareket becerilerini sağlayan (maketler; yap-boz oyunları) ve yaratıcı anlatım oyuncakları (parmak boyası; kağıt hamuru; karakalem-suluboya ya da pastel boyalarla resimler; oyun hamurları; sessiz sinema gibi oyunlar);
9-11 yaşları arasında sorun çözme yetenekleri (karmaşık masa üstü oyunları ve video oyunları); ince-ayrıntılı hareket becerileri (küçük parçalı; karmaşık yap-boz oyunları; üç boyutlu model uçaklar; uzaktan kumandalı araçlar; kumaş boyama; ağaç işleme ve akvaryum bakımı) ve stratejik yeteneklere yönelik oyun ve oyuncaklar (sözcük türetme; monopol;tenis;ping-pong ve atari gibi);
12 yaşın üzerinde de soyut düşünme ve akıl yürütmeye yönelik oyun ve oyuncaklar (basit mikroskop ya da teleskop; kimya ya da elektronik setleri gibi) ile bağımsız yaşam becerileri kazanmaya yönelik (yürüyüş; bisiklete binme ve kamplar gibi) oyun ve oyuncaklar önerilir.
OYUNCAKLARIN NEDEN OLDUĞU KAZALAR
* Lego setlerdeki küçük parçalar boğulmaya neden olabilir.
* AAA işaretini taşıyan piller; çocuklarda boğulma riskine sebep olabilir. AA işaretini taşıyanlar boğulma riskine sebep olmamaktadır.
* Yarım küre; kupa şekilli oyuncaklar; çocukların ağız ve burunlarının üzerini kaplayarak çocukların salyası yüzüne yapışmakta; nefes alındığında ise içindeki hava boşalarak basınç oluşmakta ve çocuğun nefessiz kalıp boğulmasına sebep olmaktadır.
* Elektrikli oyuncaklar; en çok sorun çıkaran oyuncak grupları arasındadır.
* Bu çeşit oyuncaklarda ortaya çıkan sorunlar aşırı ısınma ve alev almasıdır. Bazı durumlarda tüketicilerin elektrik sistemi ile oynamaları veya öngörülen kullanımdan kaynaklanmayan suistimallerde kazaya neden olmaktadır.
* Elektrikle herhangi bir parçası ısıtılan oyuncaklarda tavsiye edilen yaş 5 yaş ve üzeri olmalıdır. Elektrikle oyuncaklar bir yetişkinin gözetimi altında kullanılmalıdır.
Barış ÇAKIR
Pedagog