Çocuğum Yuvaya Başlıyor ; Çocuk Psikolojisi ve Yuva Deneyimi; Ayrılık Anksiyetesi
Çocuğum yuvaya başlıyor
Birçok anne-baba için çocuklarının ilk okul günü büyük bir heyecanla beklenir. Neler olacak; çocuk kendini nasıl hissedecek; uyum sağlayabilecek mi ve anne-baba olarak hangi duygular içerisinde olunacak? Bütün bu düşünce ve beraberinde getirdiği kaygılar oldukça doğaldır.
Bir değişim; bir yenilik söz konusudur. Bu noktada ilk adımı oluşturacak unsur ; anne-babanın okulu gezdikten ve kendilerine göre en uygun yeri seçtikten sonra çocuğu buna hazırlamak olacaktır. Bu hazırlama döneminde; çocuğa yuvayı tanıtmak amacıyla yeni arkadaşlarla karşılaşacağını; kendi yaşıtlarıyla ve oyuncaklarla oynayabileceğini; yuvanın farklı aktiviteler sunduğunu; bir oyun alanı içerisinde öğretmen eşliğinde olacağı anlatılmalıdır. Bunun için çok yalın bir dil kullanılmalı ve çocukların dikkatini çekebilecek kavram ve nesneler (örn.renkler; sevebileceği oyun ve oyuncaklar) uzun uzun betimlenmelidir.
Bir çocuğun yuvaya başlaması; anne ve babanın hayatında da önemli bir değişikliktir. Gündelik bir farklılık yaratacak olan bu durumun ebeveynler arasında da konuşulması oldukça önemlidir. Eğer her iki ebeveyn de çalışıyorsa; kalkış saatlerinde bir değişiklik yapılması gerekebilir. Ortak bir paylaşıma olanak tanıyabilecek ve herkesin güne ruhsal olarak hazırlanabilmesini mümkün kılacak bir kahvaltı etrafında toplanılması olumlu bir geçiş anı yaratacaktır.
Eğer ebeveynlerden biri çalışmıyorsa; çocuğun yuvaya başlamasıyla birlikte; çalışmayan anne veya babanın gündelik hayatında da önemli bir değişiklik olacaktır. Kendisine ayırabileceği bu vakti nasıl değerlendirmek istediğine bağlı olarak yeni aktivitelere yoğunlaşabilecektir.
İlk günler bazı çocuklar yuvanın kapısında anne veya baba’dan ayrılmakta zorlanırlar. Yuvanın prensiplerine göre bu durum değişiklik gösterebilir ama birçok yuvada ilk birkaç gün ebeveyn yuvanın bir odasında bekleyebilir ve çocuk huzursuzluk hissettiğinde yanına gidip yakında bir yerde onu beklediğini; endişelendiği durumlarda yanına gelebileceğini söyleyebilir. Çocuk rahatladıkça bu süreler uzatılabilir.
Yuva dönüşünde çocukla olanları; yaşadıklarını konuşmak; tekrar tekrar anlatmasına olanak tanımak oldukça önemlidir. Çocuk; endişesini anlattığı durumlarda ebeveynlerin mümkün olduğunca kaygılanmadan dinlemeleri oldukça önemlidir. Aksi takdirde; çocuk; ebeveynin endişesi karşınında daha fazla iç huzursuzluk yaşayabilir ve hislerini anlatmakta zorlanmaya başlayabilir. Eğer çocuk ağladığını anlatıyorsa; anne-baba onu dinleyip neler hissettiğini ve yaşadığını sorarak ona rahatlatıcı açıklamalarda bulunabilirler.
Bazı çocuklar ilk yuva veya okul günlerini çok yoğun kaygılar uyandıran bir ayrılık olarak yaşarlar. Ayrılık anksiyetesi veya ayrılık endişesi olarak ifade edilebilecek bu ruh hali; ayrılığı bir kopma veya kaybetme olarak anlamlandırmalarından kaynaklanır. Burada; çocuk; anneyi bir daha görememe endişesi yaşar ; « ya annem bir daha geri gelmezse; ya beni terk ediyorsa ? » şeklinde ifade edilebilecek bilinçdışı süreçler harekete geçmiştir. Bu gibi yoğun kaygılar yaşayan çocuklar yuvanın kapısında annelerinden ayrılamazlar.
Ayrılık anksiyetesi; üç-dört yaşlarında; doğal bir süreci yansıtır. Burada dikkat edilmesi gereken ise ; şiddeti; sıklığı ve süresidir. Doğal bir süreç olmakla birlikte eğer kısa bir süre içerisinde kaygı düzeyinde bir azalma gözlenmiyorsa ve çocuk bir süre sonra başka alanlara yönelemiyorsa; kaygı düzeyi yüksek olabilir ve bu duyguyla başetmekte önemli bir güçlük çekiyor olabilir.
Eğer konuşmalara ve paylaşımlara rağmen çocuğun sıkıntılarında; kaygılarında bir azalma gözlenmiyorsa; anlam veremediği; belki ayrılığı yaşantılamakta belki de başka bir alanda bir huzursuzluk yaşıyor olabilir. Bu gibi durumlarda; bir uzmana danışmak uygun olacaktır.
Fiona Faraci
Uzm. Klinik Psikolog
Birçok anne-baba için çocuklarının ilk okul günü büyük bir heyecanla beklenir. Neler olacak; çocuk kendini nasıl hissedecek; uyum sağlayabilecek mi ve anne-baba olarak hangi duygular içerisinde olunacak? Bütün bu düşünce ve beraberinde getirdiği kaygılar oldukça doğaldır.
Bir değişim; bir yenilik söz konusudur. Bu noktada ilk adımı oluşturacak unsur ; anne-babanın okulu gezdikten ve kendilerine göre en uygun yeri seçtikten sonra çocuğu buna hazırlamak olacaktır. Bu hazırlama döneminde; çocuğa yuvayı tanıtmak amacıyla yeni arkadaşlarla karşılaşacağını; kendi yaşıtlarıyla ve oyuncaklarla oynayabileceğini; yuvanın farklı aktiviteler sunduğunu; bir oyun alanı içerisinde öğretmen eşliğinde olacağı anlatılmalıdır. Bunun için çok yalın bir dil kullanılmalı ve çocukların dikkatini çekebilecek kavram ve nesneler (örn.renkler; sevebileceği oyun ve oyuncaklar) uzun uzun betimlenmelidir.
Bir çocuğun yuvaya başlaması; anne ve babanın hayatında da önemli bir değişikliktir. Gündelik bir farklılık yaratacak olan bu durumun ebeveynler arasında da konuşulması oldukça önemlidir. Eğer her iki ebeveyn de çalışıyorsa; kalkış saatlerinde bir değişiklik yapılması gerekebilir. Ortak bir paylaşıma olanak tanıyabilecek ve herkesin güne ruhsal olarak hazırlanabilmesini mümkün kılacak bir kahvaltı etrafında toplanılması olumlu bir geçiş anı yaratacaktır.
Eğer ebeveynlerden biri çalışmıyorsa; çocuğun yuvaya başlamasıyla birlikte; çalışmayan anne veya babanın gündelik hayatında da önemli bir değişiklik olacaktır. Kendisine ayırabileceği bu vakti nasıl değerlendirmek istediğine bağlı olarak yeni aktivitelere yoğunlaşabilecektir.
İlk günler bazı çocuklar yuvanın kapısında anne veya baba’dan ayrılmakta zorlanırlar. Yuvanın prensiplerine göre bu durum değişiklik gösterebilir ama birçok yuvada ilk birkaç gün ebeveyn yuvanın bir odasında bekleyebilir ve çocuk huzursuzluk hissettiğinde yanına gidip yakında bir yerde onu beklediğini; endişelendiği durumlarda yanına gelebileceğini söyleyebilir. Çocuk rahatladıkça bu süreler uzatılabilir.
Yuva dönüşünde çocukla olanları; yaşadıklarını konuşmak; tekrar tekrar anlatmasına olanak tanımak oldukça önemlidir. Çocuk; endişesini anlattığı durumlarda ebeveynlerin mümkün olduğunca kaygılanmadan dinlemeleri oldukça önemlidir. Aksi takdirde; çocuk; ebeveynin endişesi karşınında daha fazla iç huzursuzluk yaşayabilir ve hislerini anlatmakta zorlanmaya başlayabilir. Eğer çocuk ağladığını anlatıyorsa; anne-baba onu dinleyip neler hissettiğini ve yaşadığını sorarak ona rahatlatıcı açıklamalarda bulunabilirler.
Bazı çocuklar ilk yuva veya okul günlerini çok yoğun kaygılar uyandıran bir ayrılık olarak yaşarlar. Ayrılık anksiyetesi veya ayrılık endişesi olarak ifade edilebilecek bu ruh hali; ayrılığı bir kopma veya kaybetme olarak anlamlandırmalarından kaynaklanır. Burada; çocuk; anneyi bir daha görememe endişesi yaşar ; « ya annem bir daha geri gelmezse; ya beni terk ediyorsa ? » şeklinde ifade edilebilecek bilinçdışı süreçler harekete geçmiştir. Bu gibi yoğun kaygılar yaşayan çocuklar yuvanın kapısında annelerinden ayrılamazlar.
Ayrılık anksiyetesi; üç-dört yaşlarında; doğal bir süreci yansıtır. Burada dikkat edilmesi gereken ise ; şiddeti; sıklığı ve süresidir. Doğal bir süreç olmakla birlikte eğer kısa bir süre içerisinde kaygı düzeyinde bir azalma gözlenmiyorsa ve çocuk bir süre sonra başka alanlara yönelemiyorsa; kaygı düzeyi yüksek olabilir ve bu duyguyla başetmekte önemli bir güçlük çekiyor olabilir.
Eğer konuşmalara ve paylaşımlara rağmen çocuğun sıkıntılarında; kaygılarında bir azalma gözlenmiyorsa; anlam veremediği; belki ayrılığı yaşantılamakta belki de başka bir alanda bir huzursuzluk yaşıyor olabilir. Bu gibi durumlarda; bir uzmana danışmak uygun olacaktır.
Fiona Faraci
Uzm. Klinik Psikolog