İntihar: Önemli İstatistiksel Sonuçlar ve İntiharın Nedenleri:
İNTİHAR- ÖNEMLİ İSTATİSTİKSEL SONUÇLAR ve İNTİHARIN NEDENLERİ:
Yapılan çeşitli araştırmalara göre Amerika’da 15-34 yaş arası insanlarda intihar en belirgin ölüm nedeni arasında yer almıştır.12-24 ve 25-34 yaş grupları arasında belirgin bir artış;diğer yaş gruplarında belirgin bir düşüş olmuştur.Şu andaki intihar oranları 30-40 yıl öncesinden % 300 daha fazladır.
Türkiye’de ise en fazla intihar girişimi yaşı 15-24 arasıdır.Bunu 25-34 ve 45-54 yaşları takip eder.En az intihar girişimi yaşı ise 75 ve üstüdür.1991 yılında 75 yaşın üstü sadece 50 kişi intihar girişiminde bulunmuştur.(Kulaksızoğlu;2005)
İntihar orta ve yaşlılığın temel problemi olmakla birlikte;üniversite öğrencilerinde de bir problem olma durumunu koruyor.Ölüme sebep olan kazalar arasında ikinci sırayı alıyor.(Stengel;1975)Çocukluktaki depresyonların daha sonraki intihar girişimleri için önemli bir belirleyici olduğu ve çocukluk depresyonlarının erişkinlikteki depresyon için bir işaret olduğu kabul edilmektedir.Ergenlik dönemindeki intiharlar oranlarındaki artışların günümüzün dünyasından kaynaklanan psikososyal stres faktörlerindeki artışlarla ilişkili olduğu belirtilmektedir.(Türk psikologlar Deneği;1996)Örneğin bir çocuk veya ergenin aile yaşantısı ;20-30 yıl öncesine oranla inanılmaz derecede değişikliğe uğramıştır.Devletlerin intihar konusuyla ilgili programlar yapmalarının da en genel sebebi genç insanlarda özellikle erkeklerdeki intihar oranlarının artışıdır.(Hawton;Heering;2000)Genç erkeklerde intihara teşebbüs oranı geçen 20 yılın iki katından daha fazladır.(http:scc.uchicago.edu/suicide.htm).
Ayrıca evli olan erkekler evli olmayanlara göre daha çok intihar girişiminde bulunmaktadırlar.
Literatürde intiharların mevsimlere göre değişimler gösterdiği üzerinde sıklıkla durulmaktadır.Bir çok psikolog bahar ve yaz aylarında intiharların arttığı görüşünü savunmaktadır(Demirel;2004).Dünya Sağlık Örgütünün istatistiklerine göre aşı ve silahla kendini vurma gibi daha fazla şiddet içeren yöntemler erkekler tarafından daha çok kullanılırken;erkeklere oranla ilaç ve zehirlenme gibi daha az şiddet içeren yöntemler kadınlar tarafından kullanılmaktadır.Ölümle sonuçlanan intihar olayları erkeklerde kadınlardan 3-5 kat daha fazladır.(Ekşi;2005)
Araştırmalar intihar girişiminde bulunan ergenlerin %37.2’sinde psikiyatrik sorunlar görüldüğünü ortaya koymaktadır.13-25 yaş arası intihar girişiminde bulunan gençlerin daha çok orta-sosyo-ekonomik düzeye sahip oldukları görülmüştür.İntihar girişiminde bulunanların %51’i parçalanmış ailelerden gelmektedir.
İntiharın önceden anlaşılmasına yönelik bazı ipuçları vardır.
.Yaşamın erken dönemlerinde evden ve okuldan kaçma;dürüst olmayan davranışlar.
.Baba tarafından erken terk edilme
.Yinelenen ve başarısız olmuş evlilikler
.Alkolizm
.Düzensiz ev ve iş öyküsü;gelirde iniş çıkışlar
.Çalışma gücü ve başarı arasındaki çelişki
.Uzun süreli ölümcül hastalık
.İş;evlilik ve yakın dostlarla ilgili kayıplar ya da sorunlar
.İntihara kararlı olma;saldırgan yaşam deneyimleri
.Büyük zorlamalar getiren yaşantılar
.Ruhsal bozukluk belirtilerinin bulunması
.Ölüm riski olan ilaçları küçük dozlarda kullanma
.Son altı hafta içinde duygusal ilişkilerinde kesilme
.Cinsellikle ilgilenmeme
.Günlük rol ve sorumluklara ilgisizlik
.Toplumsal etkileşimlerden geri çekilme
.Sevdiği eşyaları eşe dosta dağıtma
.Ölüm isteğini belirten doğrudan ve yinelenen konuşmalar
.Dolaylı olarak mutsuz;olumsuz ve karamsar düşünce içeriği
.Umutsuz konuşmalar
Bu bireylerin üzüntülü halleri sürpriz ve şaşırtıcı değildir ve intiharları çok gerçek bir risktir.(Gleitman;2005)
Bireyler biyolojik;sosyolojik;psikolojik;coğrafi ve felsefi nedenlere bağlı olarak intihar girişiminde bulunurlar.Bu başlıklar altında intiharın nedenlerini diğer alt başlıklar altında toplayabiliriz.
En yoğun risk grubunda olanlar depresyonda olan bireylerdir.(www.depresyon.com)Depresyonun en temel öğesi olan çaresizlik ve çözümsüzlük durumu buna eşlik eder ve intihara zemin hazırlar.Özkıyımın en fazla görüldüğü psikiyatrik rahatsızlık depresyondur.(www.psikiyatrist.net)
Diğer nedenleri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
.Cinsiyet
.Sosyo-ekonomik-düzey
.Göç
.Anne-baba geçimsizliği
.Uyumsuzluk
.Ruhsal bozukluklar
.Saldırganlık
.Şiddete eğilim
.Düşünce bozuklukları
.Problem çözme becerilerinin yetersizliği
.Stres
.Umutsuzluk duygular
.Mükemmeliyetçilik ve bilişsel faktörler
.Kendine gerçekçi olmayan hedefler koyma
.Başarısız olduğunda aldığı eleştiriye katlanamama
.Ailenin parçalanması
.Tek ebeveynle sosyal destekten yoksun kalarak yaşamak
.İşsizlik ve ekonomik sorunlar
.Aile desteğinden yoksun olma
.Aile içi şiddet
.Ayrılık ve kayıp
.Ailede intihar edenlerin bulunması
.Beden dismorfik bozukluk
.Bekarlık
.Kişilik bozuklukları
.İklim hastalığı
.İki uçlu depresyon tanısı (www.intiharveşiddet.com ;Erden;G.)
Bireylerin herhangi bir karar aşamasında veya sosyal hayatlarının gidişinde ailelerinden algıladıkları destek algılanan aile desteğidir.Bu destek düşük ya da yüksek olabilir.Düşük olanlar desteğin algılanmadığını veya destekten yoksun oluşu belirtir.Sosyal destek için ilk basamak olan aileden destek algılayamamak intihar riskini arttırmaktadır.(Özgüven;Soykan;Haran;Gençöz;2003) Ailenin içinde algılanan sosyal destek düşük olduğunda kişinin problem çözme becerilerini geliştirme süreci de istendiği kadar iyi yürümeyebilir.
ANAHTAR KELİMELER:
Haz: Sevinç;mutluluk yaratan durum.(Süheyla Ünal;2005)
İçgüdü:Herhangi bir canlı türünün öğrenme gerekmeden örgütlü ve sürekli uyuma yararlı ve sürekli davranma eğilimi .(Süheyla Ünal;2005)
Kaygı: Kişinin nedenini açıklayamadığı bir korku;iç sıkıntısı;anksiyete.(Süheyla Ünal;2005)
Özdeşim:Gelişmekte olan çocuk veya ergenin;benliğine örnek olarak ebeveynlerinden birisini ya da başka birini seçip ona benzemeye çalışması.(Süheyla Ünal;2005)
Özkıyım:Kişinin kendini öldürmesi.(Süheyla Ünal;2005)
Ruh Sağlığı: Kişinin yaşam uyumunda başarılı olması;yaşama isteği duyması;dilek ve isteklerini toplumla uzlaşacak biçimde doyurabilmesi durumu. .(Süheyla Ünal;2005)
Sadizm:Saldırganlık dürtüsünün cinsel dürtüye katılması;karşısındakinde acı uyandıran cinsel doyum sağlama. (Süheyla Ünal;2005)
Savunma Mekanizmaları:Kişinin benliğini kaygı;değer duygusunun yitirilmesi gibi hoş olmayan durumlara karşı kendiliğinden savunmasına yarayan ruhsal işleyiş.(Süheyla Ünal;2005)
Beklenmedik Olma: Normal dışının tanımlanmasındaki bileşenlerden biridir.Çevresel stres kaynaklarına beklenmedik tepkiler verme.(Gerald C.Davison;2004)
Depresyon: Çöküntü;hayattan zevk alamama durumu.(Süheyla Ünal;2005)
Ego: Kişinin kendisi için edindiği bilinç;bireyin ne olduğu; ne olmak istediği ve çevresince nasıl tanındığı konularındaki farkındalığı. (Süheyla Ünal;2005)
İki uçlu Depresyon: Kişinin aralarında taşkınlık ve çökkünlük
arasında gidip geldiği ruhsal hastalık.(Süheyla Ünal;2005)
İstatistiksel Seyreklik:Normal dışının tanımlanmasındaki bileşenlerden biridir.Eğer bir durum 100 kişiden 90’nda varsa normal 10 kişide yoksa normal dışıdır..(Gerald C.Davison;2004)
Kişisel Rahatsızlık Hissetme: Normal dışının tanımlanmasındakibileşenlerden biridir.Davranış;onu yaşayan kişide rahatsızlık hissi ve ızdırap yaratıyorsa anormaldir. (Gerald C.Davison;2004)
Norm:Normal dışının tanımlanmasındaki bileşenlerden biridir.Toplumsal olarak normal kabul edilen fakat evrensel olmayan değerlerdir. (Gerald C.Davison;2004)
Üst ben:Süperego;ahlaksal değerlerle vicdanı temsil ede;ebeveynin talep ve yasaklarının içselleştirilmesiyle oluşan benlik öğesi. (Süheyla Ünal;2005)
Yeti Yitimi ya da İşlev Kaybı:Normal dışının tanımlanmasındaki bileşenlerden biridir.Bireyin anormallik nedeniyle yaşamının bazı alanlarında bozulma.(Gerald C.Davison;2004)
Yapılan çeşitli araştırmalara göre Amerika’da 15-34 yaş arası insanlarda intihar en belirgin ölüm nedeni arasında yer almıştır.12-24 ve 25-34 yaş grupları arasında belirgin bir artış;diğer yaş gruplarında belirgin bir düşüş olmuştur.Şu andaki intihar oranları 30-40 yıl öncesinden % 300 daha fazladır.
Türkiye’de ise en fazla intihar girişimi yaşı 15-24 arasıdır.Bunu 25-34 ve 45-54 yaşları takip eder.En az intihar girişimi yaşı ise 75 ve üstüdür.1991 yılında 75 yaşın üstü sadece 50 kişi intihar girişiminde bulunmuştur.(Kulaksızoğlu;2005)
İntihar orta ve yaşlılığın temel problemi olmakla birlikte;üniversite öğrencilerinde de bir problem olma durumunu koruyor.Ölüme sebep olan kazalar arasında ikinci sırayı alıyor.(Stengel;1975)Çocukluktaki depresyonların daha sonraki intihar girişimleri için önemli bir belirleyici olduğu ve çocukluk depresyonlarının erişkinlikteki depresyon için bir işaret olduğu kabul edilmektedir.Ergenlik dönemindeki intiharlar oranlarındaki artışların günümüzün dünyasından kaynaklanan psikososyal stres faktörlerindeki artışlarla ilişkili olduğu belirtilmektedir.(Türk psikologlar Deneği;1996)Örneğin bir çocuk veya ergenin aile yaşantısı ;20-30 yıl öncesine oranla inanılmaz derecede değişikliğe uğramıştır.Devletlerin intihar konusuyla ilgili programlar yapmalarının da en genel sebebi genç insanlarda özellikle erkeklerdeki intihar oranlarının artışıdır.(Hawton;Heering;2000)Genç erkeklerde intihara teşebbüs oranı geçen 20 yılın iki katından daha fazladır.(http:scc.uchicago.edu/suicide.htm).
Ayrıca evli olan erkekler evli olmayanlara göre daha çok intihar girişiminde bulunmaktadırlar.
Literatürde intiharların mevsimlere göre değişimler gösterdiği üzerinde sıklıkla durulmaktadır.Bir çok psikolog bahar ve yaz aylarında intiharların arttığı görüşünü savunmaktadır(Demirel;2004).Dünya Sağlık Örgütünün istatistiklerine göre aşı ve silahla kendini vurma gibi daha fazla şiddet içeren yöntemler erkekler tarafından daha çok kullanılırken;erkeklere oranla ilaç ve zehirlenme gibi daha az şiddet içeren yöntemler kadınlar tarafından kullanılmaktadır.Ölümle sonuçlanan intihar olayları erkeklerde kadınlardan 3-5 kat daha fazladır.(Ekşi;2005)
Araştırmalar intihar girişiminde bulunan ergenlerin %37.2’sinde psikiyatrik sorunlar görüldüğünü ortaya koymaktadır.13-25 yaş arası intihar girişiminde bulunan gençlerin daha çok orta-sosyo-ekonomik düzeye sahip oldukları görülmüştür.İntihar girişiminde bulunanların %51’i parçalanmış ailelerden gelmektedir.
İntiharın önceden anlaşılmasına yönelik bazı ipuçları vardır.
.Yaşamın erken dönemlerinde evden ve okuldan kaçma;dürüst olmayan davranışlar.
.Baba tarafından erken terk edilme
.Yinelenen ve başarısız olmuş evlilikler
.Alkolizm
.Düzensiz ev ve iş öyküsü;gelirde iniş çıkışlar
.Çalışma gücü ve başarı arasındaki çelişki
.Uzun süreli ölümcül hastalık
.İş;evlilik ve yakın dostlarla ilgili kayıplar ya da sorunlar
.İntihara kararlı olma;saldırgan yaşam deneyimleri
.Büyük zorlamalar getiren yaşantılar
.Ruhsal bozukluk belirtilerinin bulunması
.Ölüm riski olan ilaçları küçük dozlarda kullanma
.Son altı hafta içinde duygusal ilişkilerinde kesilme
.Cinsellikle ilgilenmeme
.Günlük rol ve sorumluklara ilgisizlik
.Toplumsal etkileşimlerden geri çekilme
.Sevdiği eşyaları eşe dosta dağıtma
.Ölüm isteğini belirten doğrudan ve yinelenen konuşmalar
.Dolaylı olarak mutsuz;olumsuz ve karamsar düşünce içeriği
.Umutsuz konuşmalar
Bu bireylerin üzüntülü halleri sürpriz ve şaşırtıcı değildir ve intiharları çok gerçek bir risktir.(Gleitman;2005)
Bireyler biyolojik;sosyolojik;psikolojik;coğrafi ve felsefi nedenlere bağlı olarak intihar girişiminde bulunurlar.Bu başlıklar altında intiharın nedenlerini diğer alt başlıklar altında toplayabiliriz.
En yoğun risk grubunda olanlar depresyonda olan bireylerdir.(www.depresyon.com)Depresyonun en temel öğesi olan çaresizlik ve çözümsüzlük durumu buna eşlik eder ve intihara zemin hazırlar.Özkıyımın en fazla görüldüğü psikiyatrik rahatsızlık depresyondur.(www.psikiyatrist.net)
Diğer nedenleri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
.Cinsiyet
.Sosyo-ekonomik-düzey
.Göç
.Anne-baba geçimsizliği
.Uyumsuzluk
.Ruhsal bozukluklar
.Saldırganlık
.Şiddete eğilim
.Düşünce bozuklukları
.Problem çözme becerilerinin yetersizliği
.Stres
.Umutsuzluk duygular
.Mükemmeliyetçilik ve bilişsel faktörler
.Kendine gerçekçi olmayan hedefler koyma
.Başarısız olduğunda aldığı eleştiriye katlanamama
.Ailenin parçalanması
.Tek ebeveynle sosyal destekten yoksun kalarak yaşamak
.İşsizlik ve ekonomik sorunlar
.Aile desteğinden yoksun olma
.Aile içi şiddet
.Ayrılık ve kayıp
.Ailede intihar edenlerin bulunması
.Beden dismorfik bozukluk
.Bekarlık
.Kişilik bozuklukları
.İklim hastalığı
.İki uçlu depresyon tanısı (www.intiharveşiddet.com ;Erden;G.)
Bireylerin herhangi bir karar aşamasında veya sosyal hayatlarının gidişinde ailelerinden algıladıkları destek algılanan aile desteğidir.Bu destek düşük ya da yüksek olabilir.Düşük olanlar desteğin algılanmadığını veya destekten yoksun oluşu belirtir.Sosyal destek için ilk basamak olan aileden destek algılayamamak intihar riskini arttırmaktadır.(Özgüven;Soykan;Haran;Gençöz;2003) Ailenin içinde algılanan sosyal destek düşük olduğunda kişinin problem çözme becerilerini geliştirme süreci de istendiği kadar iyi yürümeyebilir.
ANAHTAR KELİMELER:
Haz: Sevinç;mutluluk yaratan durum.(Süheyla Ünal;2005)
İçgüdü:Herhangi bir canlı türünün öğrenme gerekmeden örgütlü ve sürekli uyuma yararlı ve sürekli davranma eğilimi .(Süheyla Ünal;2005)
Kaygı: Kişinin nedenini açıklayamadığı bir korku;iç sıkıntısı;anksiyete.(Süheyla Ünal;2005)
Özdeşim:Gelişmekte olan çocuk veya ergenin;benliğine örnek olarak ebeveynlerinden birisini ya da başka birini seçip ona benzemeye çalışması.(Süheyla Ünal;2005)
Özkıyım:Kişinin kendini öldürmesi.(Süheyla Ünal;2005)
Ruh Sağlığı: Kişinin yaşam uyumunda başarılı olması;yaşama isteği duyması;dilek ve isteklerini toplumla uzlaşacak biçimde doyurabilmesi durumu. .(Süheyla Ünal;2005)
Sadizm:Saldırganlık dürtüsünün cinsel dürtüye katılması;karşısındakinde acı uyandıran cinsel doyum sağlama. (Süheyla Ünal;2005)
Savunma Mekanizmaları:Kişinin benliğini kaygı;değer duygusunun yitirilmesi gibi hoş olmayan durumlara karşı kendiliğinden savunmasına yarayan ruhsal işleyiş.(Süheyla Ünal;2005)
Beklenmedik Olma: Normal dışının tanımlanmasındaki bileşenlerden biridir.Çevresel stres kaynaklarına beklenmedik tepkiler verme.(Gerald C.Davison;2004)
Depresyon: Çöküntü;hayattan zevk alamama durumu.(Süheyla Ünal;2005)
Ego: Kişinin kendisi için edindiği bilinç;bireyin ne olduğu; ne olmak istediği ve çevresince nasıl tanındığı konularındaki farkındalığı. (Süheyla Ünal;2005)
İki uçlu Depresyon: Kişinin aralarında taşkınlık ve çökkünlük
arasında gidip geldiği ruhsal hastalık.(Süheyla Ünal;2005)
İstatistiksel Seyreklik:Normal dışının tanımlanmasındaki bileşenlerden biridir.Eğer bir durum 100 kişiden 90’nda varsa normal 10 kişide yoksa normal dışıdır..(Gerald C.Davison;2004)
Kişisel Rahatsızlık Hissetme: Normal dışının tanımlanmasındakibileşenlerden biridir.Davranış;onu yaşayan kişide rahatsızlık hissi ve ızdırap yaratıyorsa anormaldir. (Gerald C.Davison;2004)
Norm:Normal dışının tanımlanmasındaki bileşenlerden biridir.Toplumsal olarak normal kabul edilen fakat evrensel olmayan değerlerdir. (Gerald C.Davison;2004)
Üst ben:Süperego;ahlaksal değerlerle vicdanı temsil ede;ebeveynin talep ve yasaklarının içselleştirilmesiyle oluşan benlik öğesi. (Süheyla Ünal;2005)
Yeti Yitimi ya da İşlev Kaybı:Normal dışının tanımlanmasındaki bileşenlerden biridir.Bireyin anormallik nedeniyle yaşamının bazı alanlarında bozulma.(Gerald C.Davison;2004)