Çocuğumuzun Sosyal Gelişimini Desteklemek İçin Neler Yapabiliriz?
Sosyal gelişim çocuğun başkaları ile beraber yaşayabilmesi; onları anlaması; onlara uyum gösterebilmesidir. Bu gelişim; çocuğun diğer insanlarla olan ilişkisi sonucunda meydana gelir.
Çocuğumuzun sosyal gelişiminin sağlıklı olması için öncelikle;
- Yapmasını tercih ettiğimiz ve onayladığımız davranışlarının neler olduğunu anlaması gerekir.
- Kendi ihtiyaçlarının neler olduğunu fark etmesi ve ifade edebilmesi gerekir.
- Başkalarının da ihtiyaçları olduğunu fark etmesi ve anlaması gerekir.
Çocuğumuzun kendi ihtiyaçlarını fark etmesi ve ifade edebilmesini desteklemek için;
- Davranışlarımızla çocuğumuza örnek olmalıyız.
- Çocukla ilişkimizde kontrolün bir kısmını çocuğun almasına izin vermeye içten ve istekli olmalıyız.
- Çocuğun yaşına ve özelliklerine uygun uyarı ve tavsiyelerde bulunmalıyız. Çocuğumuz resim yapaktan hoşlanmıyor veya yaşı ev çizmeye uygun değilse onu bu konularda uyarmamalı; ondan yaşına ve özelliklerine uygun olmayan davranışlar beklememeliyiz.
- İlişkinin iyi niyetli; destekleyen ve sıcak bir yapıda olmasına dikkat etmeliyiz. Yani demokratik ve karşılıklı bir ilişki olması gerekir.
- Çocuğumuzun bizler gibi bir birey olduğunu kabul etmeliyiz.
- Önemli ya da önemsiz olsa da onun fikirlerini dinlemeliyiz. Eğer bu fikirleri kabul etmiyorsak; ona bunun nedenlerini açıklamalıyız.
- Çocuğumuzun üstün olma çabalarını bir davranış bozukluğu olarak değil; yaşının gereği doğal bir durum olarak kabul etmeli; olumlu yönlere çevirmeye çalışmalıyız.
- Çocuğun yaptığı davranışın bizi neden rahatsız ettiğini veya yapılmamasını tercih ettiğimizi açıkça ifade etmeliyiz.
- Çocuğumuza; ona değer verdiğimizi; her ne olursa olsun onu çok sevdiğimizi söylemeliyiz.
- Duygu ve düşüncelerine saygı göstermeliyiz. Böylece çocuğumuzun kendine olan güveni artacaktır.
- Onu ailesinin içinde bir yeri olduğuna inandırmalıyız. Böylece çocuk; diğer insanlar tarafından da değerli görüleceğine inanır ve insanlarla olumlu ilişkilere girebilir.
Çocuğumuzun karşısındaki kişilerin de ihtiyaçları olduğunu fark etmesini desteklemek için;
- Çocuğumuza başka çocuklarla beraber olabileceği ortamlar hazırlamalı; ona başka çocuklarla arkadaşlık etmesinden mutluluk duyduğumuzu hissettirmeliyiz.
- Çocuğumuza bizim de ihtiyaçlarımız olduğunu ve yaptığı davranışların ihtiyaçlarımız üzerinde etkili olduğunu; bu davranışlarının hangi ihtiyacımızı engellediği; hangi ihtiyacımıza da iyi geldiğini ona ifade etmeliyiz. Mesela; bizim de zaman zaman dinlenmeye ihtiyacımız olduğunu; o oyuncaklarıyla gürültülü bir şekilde salonda oynarken; bizim dinlenmemizi engellediğini bilmelidir. Davranışı ve bizi nasıl etkilediği çocuğa açık bir şekilde söylenmelidir. Yani hem kendi davranışlarının sonuçlarını öğrenebilmeli hem de bu davranışların bizi neden etkilediğini bilmelidir.
- Sadece sorun olduğu zaman değil diğer zamanlarda da yapılmasını tercih ettiğimiz davranışlar hakkında çocuğumuzla sohbet etmeli; olumlu davranışlarında da bu davranışın hangi ihtiyacımızı karşıladığını ifade etmeliyiz.
- Arkadaşları ile ilişkisinde karşılaştığı sorunlarla ilgili sohbet edebilir; ona tavsiyelerde bulunabiliriz. Bu tavsiyeyi uygulamasını beklemesek de başka bir kişi tarafından; bizim tarafımızdan bu sorunun nasıl çözüldüğünü bilmesi sorununa yardımcı olacaktır.
Çocuğumuzun yapmasını tercih ettiğimiz ve onayladığımız davranışlarını geliştirmesi için;
- Onu bir birey olarak algılamalıyız.
- Her şeyden önce kendi davranışlarımızla örnek olmalıyız.
- Çocuğumuza hangi davranışı tercih etmediğimizi açıkça belirtmeliyiz.
- Bu davranışı neden tercih etmediğimizi belirtmeliyiz.
- Bu davranışları yapmamasını sağlamak için olumlu disiplin yöntemlerini kullanmalıyız.
- Olumlu disiplin yöntemlerinden; çocuğumuza davranışlarının sonuçlarını açıklamayı; çözüm önerileri getirmeyi; seçme hakkı vermeyi kullanabiliriz. Önleyici açıklamalar yapıp; iyi alışkanlıklar geliştirmesine yardımcı olabiliriz.
- Yaptığı davranışı onaylamıyorsak; çocuğumuzun neden bu davranışı yaptığını düşünmeli ve kendimizi onun yerine koymalıyız.
Çocuğumuzun sosyal gelişiminin sağlıklı olması için öncelikle;
- Yapmasını tercih ettiğimiz ve onayladığımız davranışlarının neler olduğunu anlaması gerekir.
- Kendi ihtiyaçlarının neler olduğunu fark etmesi ve ifade edebilmesi gerekir.
- Başkalarının da ihtiyaçları olduğunu fark etmesi ve anlaması gerekir.
Çocuğumuzun kendi ihtiyaçlarını fark etmesi ve ifade edebilmesini desteklemek için;
- Davranışlarımızla çocuğumuza örnek olmalıyız.
- Çocukla ilişkimizde kontrolün bir kısmını çocuğun almasına izin vermeye içten ve istekli olmalıyız.
- Çocuğun yaşına ve özelliklerine uygun uyarı ve tavsiyelerde bulunmalıyız. Çocuğumuz resim yapaktan hoşlanmıyor veya yaşı ev çizmeye uygun değilse onu bu konularda uyarmamalı; ondan yaşına ve özelliklerine uygun olmayan davranışlar beklememeliyiz.
- İlişkinin iyi niyetli; destekleyen ve sıcak bir yapıda olmasına dikkat etmeliyiz. Yani demokratik ve karşılıklı bir ilişki olması gerekir.
- Çocuğumuzun bizler gibi bir birey olduğunu kabul etmeliyiz.
- Önemli ya da önemsiz olsa da onun fikirlerini dinlemeliyiz. Eğer bu fikirleri kabul etmiyorsak; ona bunun nedenlerini açıklamalıyız.
- Çocuğumuzun üstün olma çabalarını bir davranış bozukluğu olarak değil; yaşının gereği doğal bir durum olarak kabul etmeli; olumlu yönlere çevirmeye çalışmalıyız.
- Çocuğun yaptığı davranışın bizi neden rahatsız ettiğini veya yapılmamasını tercih ettiğimizi açıkça ifade etmeliyiz.
- Çocuğumuza; ona değer verdiğimizi; her ne olursa olsun onu çok sevdiğimizi söylemeliyiz.
- Duygu ve düşüncelerine saygı göstermeliyiz. Böylece çocuğumuzun kendine olan güveni artacaktır.
- Onu ailesinin içinde bir yeri olduğuna inandırmalıyız. Böylece çocuk; diğer insanlar tarafından da değerli görüleceğine inanır ve insanlarla olumlu ilişkilere girebilir.
Çocuğumuzun karşısındaki kişilerin de ihtiyaçları olduğunu fark etmesini desteklemek için;
- Çocuğumuza başka çocuklarla beraber olabileceği ortamlar hazırlamalı; ona başka çocuklarla arkadaşlık etmesinden mutluluk duyduğumuzu hissettirmeliyiz.
- Çocuğumuza bizim de ihtiyaçlarımız olduğunu ve yaptığı davranışların ihtiyaçlarımız üzerinde etkili olduğunu; bu davranışlarının hangi ihtiyacımızı engellediği; hangi ihtiyacımıza da iyi geldiğini ona ifade etmeliyiz. Mesela; bizim de zaman zaman dinlenmeye ihtiyacımız olduğunu; o oyuncaklarıyla gürültülü bir şekilde salonda oynarken; bizim dinlenmemizi engellediğini bilmelidir. Davranışı ve bizi nasıl etkilediği çocuğa açık bir şekilde söylenmelidir. Yani hem kendi davranışlarının sonuçlarını öğrenebilmeli hem de bu davranışların bizi neden etkilediğini bilmelidir.
- Sadece sorun olduğu zaman değil diğer zamanlarda da yapılmasını tercih ettiğimiz davranışlar hakkında çocuğumuzla sohbet etmeli; olumlu davranışlarında da bu davranışın hangi ihtiyacımızı karşıladığını ifade etmeliyiz.
- Arkadaşları ile ilişkisinde karşılaştığı sorunlarla ilgili sohbet edebilir; ona tavsiyelerde bulunabiliriz. Bu tavsiyeyi uygulamasını beklemesek de başka bir kişi tarafından; bizim tarafımızdan bu sorunun nasıl çözüldüğünü bilmesi sorununa yardımcı olacaktır.
Çocuğumuzun yapmasını tercih ettiğimiz ve onayladığımız davranışlarını geliştirmesi için;
- Onu bir birey olarak algılamalıyız.
- Her şeyden önce kendi davranışlarımızla örnek olmalıyız.
- Çocuğumuza hangi davranışı tercih etmediğimizi açıkça belirtmeliyiz.
- Bu davranışı neden tercih etmediğimizi belirtmeliyiz.
- Bu davranışları yapmamasını sağlamak için olumlu disiplin yöntemlerini kullanmalıyız.
- Olumlu disiplin yöntemlerinden; çocuğumuza davranışlarının sonuçlarını açıklamayı; çözüm önerileri getirmeyi; seçme hakkı vermeyi kullanabiliriz. Önleyici açıklamalar yapıp; iyi alışkanlıklar geliştirmesine yardımcı olabiliriz.
- Yaptığı davranışı onaylamıyorsak; çocuğumuzun neden bu davranışı yaptığını düşünmeli ve kendimizi onun yerine koymalıyız.