Ruh Sağlığı Kavramları: Psikiyatr; Psikolog; Pedagog Kimdir; Farkları Nedir?
Sağlık; bedensel; ruhsal ve toplumsal iyilik hali olarak tanımlanabilir. Ruh sağlığı; ruhun iyilik halinde olmasıdır. Ruh; insan varlığının maddi olmayan tarafı ya da özü olarak tanımlanabilir ve genellikle bireysellikle (zât) eşanlamlı olarak ele alınır. Istılâhi manada ruh; kaynağını kutsaldan alan kişinin ilahîliğe iştirak eden kısmı olarak tanımlanabilir ve genellikle bedenin ölümünden sonra kişinin varlığını sürdüren kısmı olarak ele alınır. İyilik hâli veya iyilik ise göreceli olmakla birlikte gerçek bir karşılığı da vardır. Ruh ise görülebilir; gözlemlenebilir; sayılabilir özetle bilimsel olarak kabul edilebilir bir olgu değildir. Dolayısıyla ruh hakkında yalnızca bilimin tahakkümü kabul edilemez. Çünkü bilim normali açıklarken ortalamaları esas aldığı için bazı normları belirlemek zorunda kalır. Ortalamalarla normali belirleyen çoğunluk ise doğruluğun ve gerçeğin tek ölçütü olamaz.
Ruh sağlığı kişinin mutmainlik halidir. Kalbin tatmin olması anlamına gelen mutmainlik; ıstılahı manada da değerlendirilmelidir. Varoluşunu anlamlı limanlara demirleyerek aklını ontolojik sorgu kancalarından kurtarmış; ruhunu müsterih kılmış; nefsini ihtiyaçlarını varoluşunun amacına hizmetkâr etmiş; insan; toplum ve kâinat içinde bir denge kurmuş bir ruh bütünlüğü halidir.
Çeşitli uzmanlar ruh sağlığını farklı şekillerde tanımlamıştır. Bu izahların örtüştüğü veya çakıştığı noktalar bulunduğu için ortak bir tanım söz konusu değildir. Zaman zaman bu ayrıntılara da yer vereceğimiz için bugün genel giriş bilgileriyle yetiniyoruz.
Doğrudan ve dolaylı ruh sağlığı hizmeti sunanlar olmak üzere uzmanları iki grupta toparlayabiliriz. Psikiyatr; psikolog; psikolojik danışmanlar; pedagoglar ve sosyal hizmet uzmanları birinci gruba girerken; bio-enerji; kişisel gelişim; koçluk; NLP; medyumluk; falcılık vb hizmeti sunanlar ikinci gruba girerler. Din hizmeti sunanlar ise her iki grubu da kapsamaktadır.
Psikiyatrlar altı sene tıp fakültesi okuyup bitiren; akabinde 4-5 sene ruh sağlığının korunması ve hastalıklarının teşhis ve tedavisi yönünde uzman hekimlik eğitimi alan profesyonellerdir. Ruh sağlığı ile ilgili teşhisi koyar; tedaviyi plânlar; ilâç ve diğer tedavi yöntemlerinin yanı sıra; eğitimi elveriyorsa psikoterapi uygulayabilir.
Materyalist bakış açının neticesinde literatürde insan ve davranışını inceleyen bir bilim olarak geçen; daha geniş anlamda ise düşünce; duygu ve davranışları inceleyen bilime psikoloji (ilm-i nefs); bu bilimin eğitimini almış ve meslek olarak uygulayan kişiye psikolog denir. Psikologlar dört senelik edebiyat veya eğitim fakültelerindeki psikoloji bölümlerinden mezun olan profesyonellerdir. Lisans ve lisans üstü eğitimleri esnasında test ve terapi tekniklerine dair eğitimler alarak kurslardan ve çalışma gruplarından geçerek psikolojik testleri uygulayabilir ve psikoterapi yapabilirler. Bu da en az iki veya üç senelik bir eğitim gerektirir.
Pedagoglar; eğitimde psikolojik hizmetler; psikolojik danışman ve rehber öğretmenler dört senelik eğitim veya edebiyat fakültelerinden mezun; ruhsal açıdan sağlıklı çocuk-genç gelişimi için eğitici ve öğretici formasyona sâhip olan; danışmanlık hizmeti sunan profesyonellerdir. Lisans ve lisans üstü eğitimleri esnasında test ve terapi tekniklerine dair eğitimler alarak kurslardan ve çalışma gruplarından geçerek psikolojik testleri uygulayabilir ve psikoterapi yapabilirler.
Sosyal hizmet uzmanları ise ruh sağlığı uzmanlarınca teşhisi ve tedavisi düzenlenmiş hasta ve danışanların genel olarak hâl ve gidişlerini takip eden; ihtiyaçlarını tespit edip bir merkeze bildiren profesyonellerdir.
Meslek tanımlarından anlaşılacağı gibi uzmanlar çalışma alanının benzerliği yüzünden zaman zaman karşı karşıya gelmektedir. Burada en büyük tartışma konusu psikoterapidir. Psikoterapi; psiko ve terapi kelimelerinden oluşan bir kavram/terimdir. Psiko; can; ruh; nefs; terapi de iyileştirme; daha iyi hale getirme anlamına gelmektedir. Buradan hareketle psikoterapi; “ruhsal yapı”nın; “psişik fenomen”in daha iyi hale getirilmesidir. Ruhsal yapının daha iyi hale getirilmesi için yapılan müdahaleye psikoterapi diyebilmemiz için; müdahale yöntemlerinin ilaç ve cerrahi yöntemleri içermemesi gerekmektedir.
Tüm bu bilgiler ışığında ruh sağlığı hizmetleri hakkında genel bir kanaat sahibi olunabilir. Daha sonra zaman zaman derinlemesine paylaşımlarda bulunmayı planlamaktayız. Hem Avrupalı hem de Müslüman bilim adamlarının fikirlerini mukayeseli bir biçimde işleyeceğiz. Gayemiz iyinin; güzelin; doğrunun; faydalının ve adaletin hakim olması için insanı tahlil eden faydalı pratik bilgiler sunmak suretiyle ruhun inkişafına vesile olmak; kalbi mutmain kılmaktır.
Ruh sağlığı kişinin mutmainlik halidir. Kalbin tatmin olması anlamına gelen mutmainlik; ıstılahı manada da değerlendirilmelidir. Varoluşunu anlamlı limanlara demirleyerek aklını ontolojik sorgu kancalarından kurtarmış; ruhunu müsterih kılmış; nefsini ihtiyaçlarını varoluşunun amacına hizmetkâr etmiş; insan; toplum ve kâinat içinde bir denge kurmuş bir ruh bütünlüğü halidir.
Çeşitli uzmanlar ruh sağlığını farklı şekillerde tanımlamıştır. Bu izahların örtüştüğü veya çakıştığı noktalar bulunduğu için ortak bir tanım söz konusu değildir. Zaman zaman bu ayrıntılara da yer vereceğimiz için bugün genel giriş bilgileriyle yetiniyoruz.
Doğrudan ve dolaylı ruh sağlığı hizmeti sunanlar olmak üzere uzmanları iki grupta toparlayabiliriz. Psikiyatr; psikolog; psikolojik danışmanlar; pedagoglar ve sosyal hizmet uzmanları birinci gruba girerken; bio-enerji; kişisel gelişim; koçluk; NLP; medyumluk; falcılık vb hizmeti sunanlar ikinci gruba girerler. Din hizmeti sunanlar ise her iki grubu da kapsamaktadır.
Psikiyatrlar altı sene tıp fakültesi okuyup bitiren; akabinde 4-5 sene ruh sağlığının korunması ve hastalıklarının teşhis ve tedavisi yönünde uzman hekimlik eğitimi alan profesyonellerdir. Ruh sağlığı ile ilgili teşhisi koyar; tedaviyi plânlar; ilâç ve diğer tedavi yöntemlerinin yanı sıra; eğitimi elveriyorsa psikoterapi uygulayabilir.
Materyalist bakış açının neticesinde literatürde insan ve davranışını inceleyen bir bilim olarak geçen; daha geniş anlamda ise düşünce; duygu ve davranışları inceleyen bilime psikoloji (ilm-i nefs); bu bilimin eğitimini almış ve meslek olarak uygulayan kişiye psikolog denir. Psikologlar dört senelik edebiyat veya eğitim fakültelerindeki psikoloji bölümlerinden mezun olan profesyonellerdir. Lisans ve lisans üstü eğitimleri esnasında test ve terapi tekniklerine dair eğitimler alarak kurslardan ve çalışma gruplarından geçerek psikolojik testleri uygulayabilir ve psikoterapi yapabilirler. Bu da en az iki veya üç senelik bir eğitim gerektirir.
Pedagoglar; eğitimde psikolojik hizmetler; psikolojik danışman ve rehber öğretmenler dört senelik eğitim veya edebiyat fakültelerinden mezun; ruhsal açıdan sağlıklı çocuk-genç gelişimi için eğitici ve öğretici formasyona sâhip olan; danışmanlık hizmeti sunan profesyonellerdir. Lisans ve lisans üstü eğitimleri esnasında test ve terapi tekniklerine dair eğitimler alarak kurslardan ve çalışma gruplarından geçerek psikolojik testleri uygulayabilir ve psikoterapi yapabilirler.
Sosyal hizmet uzmanları ise ruh sağlığı uzmanlarınca teşhisi ve tedavisi düzenlenmiş hasta ve danışanların genel olarak hâl ve gidişlerini takip eden; ihtiyaçlarını tespit edip bir merkeze bildiren profesyonellerdir.
Meslek tanımlarından anlaşılacağı gibi uzmanlar çalışma alanının benzerliği yüzünden zaman zaman karşı karşıya gelmektedir. Burada en büyük tartışma konusu psikoterapidir. Psikoterapi; psiko ve terapi kelimelerinden oluşan bir kavram/terimdir. Psiko; can; ruh; nefs; terapi de iyileştirme; daha iyi hale getirme anlamına gelmektedir. Buradan hareketle psikoterapi; “ruhsal yapı”nın; “psişik fenomen”in daha iyi hale getirilmesidir. Ruhsal yapının daha iyi hale getirilmesi için yapılan müdahaleye psikoterapi diyebilmemiz için; müdahale yöntemlerinin ilaç ve cerrahi yöntemleri içermemesi gerekmektedir.
Tüm bu bilgiler ışığında ruh sağlığı hizmetleri hakkında genel bir kanaat sahibi olunabilir. Daha sonra zaman zaman derinlemesine paylaşımlarda bulunmayı planlamaktayız. Hem Avrupalı hem de Müslüman bilim adamlarının fikirlerini mukayeseli bir biçimde işleyeceğiz. Gayemiz iyinin; güzelin; doğrunun; faydalının ve adaletin hakim olması için insanı tahlil eden faydalı pratik bilgiler sunmak suretiyle ruhun inkişafına vesile olmak; kalbi mutmain kılmaktır.