Gebelik ve Şeker Yüksekliği
GEBELİK VE ŞEKER YÜKSEKLİĞİ
Gebelikte kan şekerinin ölçümü bebek ve anne açısından büyük öneme sahiptir.
Kilosu fazla olan gebeler (BMI>26 kg/m2); önceki gebeliğinde kan şekeri yüksek olanlar; ailesinde şeker hastalığı olan gebeler gebeliğin ilk ayından itibaren her ay açlık kan şekeri ve tokluk 1. saat ve tokluk 2. saat kan şekeri ölçümü yaptırmalıdır.
The International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups (IADPSG) yani Uluslararası Diabet ve Gebelik Çalışma Grubu Mart 2010 ayında Gebelite kan şekeri ölçümü ve gebelik Diabeti ile ilgili olarak yeni bazı kriterler ortaya koymuştur.
YENi TANI KRİTERLERİNE GÖRE GEBE BİR KADINDA:
1. Açlık kan şekeri 92 mg/dl üzerinde ise şeker hastalığı riski vardır.
2. Açlık Kan şekeri gebe bir kadında 92 mg/dl ile 126 mg/dl arasında ise gestasyonel diyabet yani gebeklik şeker hastalığı vardır.
3. Açlık kan şekeri 126 mg/dl den fazlaysa bu gebede şeker hastalığı vardır.
4. Açlık kan şekeri 92 mg/dl den az olan gebelerde gebeliğin 24-28. haftasında mutlaka 2 saatlik şeker yükleme testi (OGTT 75 gramla) yapılmalıdır.
5. 75 gram glukozla yapılan 2 saatlik OGTT de değerlerden biri verilen değerlerden (rakamlardan) yüksekse gestasyonel (gebelik) diyabeti (şeker hastalığı) vardır. Bu gererler yani rakamlar aşağıda verilmiştir:
açlık kan şekeri: 92 mg/dl
Birinci saat kan şekeri : 180 mg/dl
İkinci saat kan şekeri: 153 mg/dl
KAN ŞEKERİ YÜKSEK GEBEDE TAKİP VE TEDAVİ
Gebe kalan ve kilosu biraz fazla olan tüm hamileler gebeliğin ilk ayından kan şekeri ölçümlerini mutlaka yaptırmalıdır. Bu sırada TSH ölçümü de mutlaka yapılmalıdır.
açlık şekeri 95 mg/dl’nin altı; 1. saat tokluk şekeri 140 mg/dl’nin altı; 2. saat şeker değeri 120 mg/dl’nin altı olmalıdır. Gestasyonel diyabette gebe kadınlar günlük kendi kendine kan şekeri takibi yapmasını öğenmeli ve yapmalıdırlar.
BESLENME
Gestasyonel diyabeti olan bir hamile tecrübeli bir diyetisyene başvurmalıdı r.Başlangıçta ideal vücut ağırlığında olanlar için 30 kkal/kg; ağırlığı ideal vücut ağırlığının %80’ininden düşük olanlar için 40 kkal/kg; ağırlığı ideal vücut ağırlığının %120-%150 üzerinde olanlar için 25 kkal/kg; ağırlığı ideal vücut ağırlığının %150 ve üzerinde olanlar için 12 kkal/kg şeklinde kısıtlanmış diyet verilebilir. Toplam kalorinin %35-45’i karbonhidratlardan sağlanır . Beraberinde günlük 30 dakikalık orta derecede egzersiz de yapılmalıdır. Diyet ve egzersizle kan şekerleri istenilen seviye gelmiyorsa insülin tedavisi yapılır.
İNSÜLİN TEDAVİSİ
küçük dozlarda insülin başlanır. Sonra yavaş yavaş insülin dozu artırılır.
Sık aralıklarla kontrol ve doz ayarlaması yapılır.
DOĞUM SONRASI TAKİP
Gebelik diyabeti doğumdan sonra kaybolur. Gebelik sırasında şeker yüksekliği ne kadar erken ortaya çıkmış ve insülin ihtiyacı ne kadar fazla olmuşsa ; diyabetin düzelme durumu o kadar azdır.. Doğum sonrası annenin kan şekerine bakılarak normal olup omadığı kontrol edilir. Doğum sonrası kan şekeri yüksek olanlara hemen OGTT testi yapılır. Bunun dışında doğumdan sonraki 6. haftada genellikle 75 gr OGTT yapılır. Gebelik diyabeti olanların %50’sinde 10 yıl içinde diyabet gelişme riski vardır. Gebelik diyabeti olan kadınlarıda doğumdan sonra 1. yıl ve sonrasında 3 yılda bir OGTT yapılmalıdır.
YENİLMEMESİ GEREKEN YİYECEKLER:
-Şeker; şekerleme; şekerli tatlılar; çay şekeri; bal; reçel; marmelat; pekmez; şurup; çikolata
-Hamur işleri; hamur tatlıları; börek; çörek; pasta kek; kurabiye; jöle; tahin;
tahin helvası.
-Kavun; Karpuz; üzüm; incir
-Yağda kızartılmış; kavrulmuş ve sos ilave edilmiş yiyecekler (et; sebze; hamur.)
-Bütün yağlı yiyecekler (yağlı et; balık; tavuk; kaymak; krema;mayonez;vb.)
-Kuruyemişler (badem; ceviz hariç)
-Sucuk; salam; pastırma; sosis
-Alkollü içecekler; meşrubatlar; hazır meyve suları.
-İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar (hazır çorbalar; bulyonlar; etsu tabletleri)
-Hayvani ve katı yağlar (tereyağı; margarin; iç yağı; kuyruk yağı)
-Sakatatlar (karaciğer; beyin; böbrek; dil; dalak; yürek; işkembe; paça)
-Siyah Çay; Kahve; Kola
-Beyaz ekmek; pirinç pilavı; patates
- Ketçap; hardal ve et sosları çok tuzlu olduğu için fazla tüketilmemelidir. Ketçap ve hardalda şeker olduğu da unutulmamalıdır.
KAYNAKLAR
1. Prof Dr Metin Özata; Diyabetle kaliteli Yaşam Rehberi; Gürer Yayınları; 2010
2. http://www.drdiyabet.com
Gebelikte kan şekerinin ölçümü bebek ve anne açısından büyük öneme sahiptir.
Kilosu fazla olan gebeler (BMI>26 kg/m2); önceki gebeliğinde kan şekeri yüksek olanlar; ailesinde şeker hastalığı olan gebeler gebeliğin ilk ayından itibaren her ay açlık kan şekeri ve tokluk 1. saat ve tokluk 2. saat kan şekeri ölçümü yaptırmalıdır.
The International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups (IADPSG) yani Uluslararası Diabet ve Gebelik Çalışma Grubu Mart 2010 ayında Gebelite kan şekeri ölçümü ve gebelik Diabeti ile ilgili olarak yeni bazı kriterler ortaya koymuştur.
YENi TANI KRİTERLERİNE GÖRE GEBE BİR KADINDA:
1. Açlık kan şekeri 92 mg/dl üzerinde ise şeker hastalığı riski vardır.
2. Açlık Kan şekeri gebe bir kadında 92 mg/dl ile 126 mg/dl arasında ise gestasyonel diyabet yani gebeklik şeker hastalığı vardır.
3. Açlık kan şekeri 126 mg/dl den fazlaysa bu gebede şeker hastalığı vardır.
4. Açlık kan şekeri 92 mg/dl den az olan gebelerde gebeliğin 24-28. haftasında mutlaka 2 saatlik şeker yükleme testi (OGTT 75 gramla) yapılmalıdır.
5. 75 gram glukozla yapılan 2 saatlik OGTT de değerlerden biri verilen değerlerden (rakamlardan) yüksekse gestasyonel (gebelik) diyabeti (şeker hastalığı) vardır. Bu gererler yani rakamlar aşağıda verilmiştir:
açlık kan şekeri: 92 mg/dl
Birinci saat kan şekeri : 180 mg/dl
İkinci saat kan şekeri: 153 mg/dl
KAN ŞEKERİ YÜKSEK GEBEDE TAKİP VE TEDAVİ
Gebe kalan ve kilosu biraz fazla olan tüm hamileler gebeliğin ilk ayından kan şekeri ölçümlerini mutlaka yaptırmalıdır. Bu sırada TSH ölçümü de mutlaka yapılmalıdır.
açlık şekeri 95 mg/dl’nin altı; 1. saat tokluk şekeri 140 mg/dl’nin altı; 2. saat şeker değeri 120 mg/dl’nin altı olmalıdır. Gestasyonel diyabette gebe kadınlar günlük kendi kendine kan şekeri takibi yapmasını öğenmeli ve yapmalıdırlar.
BESLENME
Gestasyonel diyabeti olan bir hamile tecrübeli bir diyetisyene başvurmalıdı r.Başlangıçta ideal vücut ağırlığında olanlar için 30 kkal/kg; ağırlığı ideal vücut ağırlığının %80’ininden düşük olanlar için 40 kkal/kg; ağırlığı ideal vücut ağırlığının %120-%150 üzerinde olanlar için 25 kkal/kg; ağırlığı ideal vücut ağırlığının %150 ve üzerinde olanlar için 12 kkal/kg şeklinde kısıtlanmış diyet verilebilir. Toplam kalorinin %35-45’i karbonhidratlardan sağlanır . Beraberinde günlük 30 dakikalık orta derecede egzersiz de yapılmalıdır. Diyet ve egzersizle kan şekerleri istenilen seviye gelmiyorsa insülin tedavisi yapılır.
İNSÜLİN TEDAVİSİ
küçük dozlarda insülin başlanır. Sonra yavaş yavaş insülin dozu artırılır.
Sık aralıklarla kontrol ve doz ayarlaması yapılır.
DOĞUM SONRASI TAKİP
Gebelik diyabeti doğumdan sonra kaybolur. Gebelik sırasında şeker yüksekliği ne kadar erken ortaya çıkmış ve insülin ihtiyacı ne kadar fazla olmuşsa ; diyabetin düzelme durumu o kadar azdır.. Doğum sonrası annenin kan şekerine bakılarak normal olup omadığı kontrol edilir. Doğum sonrası kan şekeri yüksek olanlara hemen OGTT testi yapılır. Bunun dışında doğumdan sonraki 6. haftada genellikle 75 gr OGTT yapılır. Gebelik diyabeti olanların %50’sinde 10 yıl içinde diyabet gelişme riski vardır. Gebelik diyabeti olan kadınlarıda doğumdan sonra 1. yıl ve sonrasında 3 yılda bir OGTT yapılmalıdır.
YENİLMEMESİ GEREKEN YİYECEKLER:
-Şeker; şekerleme; şekerli tatlılar; çay şekeri; bal; reçel; marmelat; pekmez; şurup; çikolata
-Hamur işleri; hamur tatlıları; börek; çörek; pasta kek; kurabiye; jöle; tahin;
tahin helvası.
-Kavun; Karpuz; üzüm; incir
-Yağda kızartılmış; kavrulmuş ve sos ilave edilmiş yiyecekler (et; sebze; hamur.)
-Bütün yağlı yiyecekler (yağlı et; balık; tavuk; kaymak; krema;mayonez;vb.)
-Kuruyemişler (badem; ceviz hariç)
-Sucuk; salam; pastırma; sosis
-Alkollü içecekler; meşrubatlar; hazır meyve suları.
-İçeriği bilinmeyen hazır gıdalar (hazır çorbalar; bulyonlar; etsu tabletleri)
-Hayvani ve katı yağlar (tereyağı; margarin; iç yağı; kuyruk yağı)
-Sakatatlar (karaciğer; beyin; böbrek; dil; dalak; yürek; işkembe; paça)
-Siyah Çay; Kahve; Kola
-Beyaz ekmek; pirinç pilavı; patates
- Ketçap; hardal ve et sosları çok tuzlu olduğu için fazla tüketilmemelidir. Ketçap ve hardalda şeker olduğu da unutulmamalıdır.
KAYNAKLAR
1. Prof Dr Metin Özata; Diyabetle kaliteli Yaşam Rehberi; Gürer Yayınları; 2010
2. http://www.drdiyabet.com