Kendini Gerçekleştirmek
İnsanoğlu yeryüzüne adım attığından bu yana yaşamının amacını sorgulamıştır. Çeşitli cevaplar vermekle birlikte arayışı ve sorgulayışı hep devam etmiştir. Çünkü insan kendinde varolan potansiyeli tanıma; anlama ve bununla neler yapabileceğinin denemeleri ile yoluna devam etmektedir.
Kendini tanıma ve anlama sürecinin devamında insan varoluş potansiyelini gerçekleştirmeye gayret eder. Tekdüze; anlamsız bir hayat ona yetmez ve hatta psikolojik olarak olarak rahatsızlanmasına neden olabilir.
Kendini gerçekleştirme yolunda ilk adım insanın kendini tanımasıdır. Bunun için yeterliliklerini; karakter özelliklerini; güçlü ve zayıf yanlarını bilmesi gereklidir. Bununla kalmayıp güçlüklerle başetmek için hangi yolları seçtiğini; hangi savunmaları bilerek ya da bilmeyerek kullandığını tespit etmesi faydalı olacaktır. Kendini gerçekleştiren insanlar bir şekilde savunmalarının kendi gerçek kişiliğinin önüne geçmesine engel olan kişilerdir.
Maslow’a Göre Kendini Gerçekleştirmiş İnsan
Hümanistik Psikoloji’nin önde gelen temsilcisi Maslow; ruh sağlığı açısından olağanüstü sağlıklı sayılabilecek kişilerin özelliklerini birçok yönden tespit etmiştir. Ona göre; kendini gerçekleştirmiş insanlarda şu ortak özellikler görülür: Başkalarının doğrudan doğruya karşılayamayacak kadar tehditkar buldukları bir gerçeği değiştirme ya da ört bas etme kaygıları yoktur. Kendilerini; doğayı; başkalarını olduğu gibi kabul eder; başkalarını küçük düşürmeye ihtiyaç duymayacak kadar kendine güvenli ve saygılıdırlar. Yüksek frekansta coşku yaşantıları ve ‘okyanus içinde erime duygusu’ (oceanic feeling) denilen ve tüm mistik öğretilerde vurgulanan ‘evrenle bir olma’ duygularını yaşayabilme yeteneğine sahiptirler. Bu kişilerde zıtlıklar yapıcı biçimde bütünleşmiştir. Aynı anda hem mantıksal; hem duygusal; hem maddi; hem manevi; hem soyut ve somut; hem gerçekçi hem de idealist olabilirler. İç ve dış gerçekliği dolaysız algılama ve kavrama yeteneğine sahiptirler. Engellenme; yoksunluk ve baskılara karşı direnme gücü anlamında gelişmiş bir benlik güçleri vardır (ego gücü). Farklılıklara tolerans anlamında hoşgörü ve değerler dünyasındaki geniş esneklik Maslow’un bu insanlarda gördüğü bir özelliktir. Bu özellik Hz. Mevlana’nın ‘ne olursan ol; gel’ sözünü hatırlatmaktadır. Mizah ve nükte ile gerçeklere yaklaşma; doruk deneyimlere ve coşkulu yaşantılara yatkınlık bu insanlarda gördüğü özelliklerdir (Göka; 1999).
Kendini gerçekleştirmekle ilgili olarak pek çok araştırma yapmış olan Maslow; kendini gerçekleştirmiş ve kendini tanıyan kişilerde 16 ortak özellik gözlemlemiştir. Bunlar:
1- Gerçeğin bilinebilecek yönlerini; doğru olarak algılar
2- Bilenemeyecek olanların bilinemeyeceğini; doğru olarak algılar
3- Gerçeği olduğu gibi kabul eder
4- Kendisini olduğu gibi kabul eder
5- Başkalarını olduğu gibi kabul eder
6- Yaşamın getirdiği olayları tam anlamıyla yaşayarak tadını çıkarma eğilimindedir
7- Kendiliğinden hareket eder
8- Yaratıcı bir biçimde davranabilir
9- Kendine ve yaşama gülebilir
10- İnsanlığa değer verir ve onun sorunlarını ciddiye alır
11- Son derece yakın ve derin birkaç dostu vardır
12- Yaşamı bir çocuğun gözü ve kalbiyle görüp yaşayabilir
13- Gerektiğinde çok çalışır ve sorumluluğunun farkındadır
14- Dürüsttür
15- Çevresinin farkındadır; sürekli çevresini araştırır ve yeni şeyler dener
16- Savunucu değildir.
Bu özellikler herkesin ideal insan tanımına elbette uymak zorunda değil. Fakat psikolojik olarak daha sağlıklı sayılabilecekleri ve daha mutlu ve huzurlu bir hayat geçirecekleri tartışılmaz.
Kendini tanıma ve anlama sürecinin devamında insan varoluş potansiyelini gerçekleştirmeye gayret eder. Tekdüze; anlamsız bir hayat ona yetmez ve hatta psikolojik olarak olarak rahatsızlanmasına neden olabilir.
Kendini gerçekleştirme yolunda ilk adım insanın kendini tanımasıdır. Bunun için yeterliliklerini; karakter özelliklerini; güçlü ve zayıf yanlarını bilmesi gereklidir. Bununla kalmayıp güçlüklerle başetmek için hangi yolları seçtiğini; hangi savunmaları bilerek ya da bilmeyerek kullandığını tespit etmesi faydalı olacaktır. Kendini gerçekleştiren insanlar bir şekilde savunmalarının kendi gerçek kişiliğinin önüne geçmesine engel olan kişilerdir.
Maslow’a Göre Kendini Gerçekleştirmiş İnsan
Hümanistik Psikoloji’nin önde gelen temsilcisi Maslow; ruh sağlığı açısından olağanüstü sağlıklı sayılabilecek kişilerin özelliklerini birçok yönden tespit etmiştir. Ona göre; kendini gerçekleştirmiş insanlarda şu ortak özellikler görülür: Başkalarının doğrudan doğruya karşılayamayacak kadar tehditkar buldukları bir gerçeği değiştirme ya da ört bas etme kaygıları yoktur. Kendilerini; doğayı; başkalarını olduğu gibi kabul eder; başkalarını küçük düşürmeye ihtiyaç duymayacak kadar kendine güvenli ve saygılıdırlar. Yüksek frekansta coşku yaşantıları ve ‘okyanus içinde erime duygusu’ (oceanic feeling) denilen ve tüm mistik öğretilerde vurgulanan ‘evrenle bir olma’ duygularını yaşayabilme yeteneğine sahiptirler. Bu kişilerde zıtlıklar yapıcı biçimde bütünleşmiştir. Aynı anda hem mantıksal; hem duygusal; hem maddi; hem manevi; hem soyut ve somut; hem gerçekçi hem de idealist olabilirler. İç ve dış gerçekliği dolaysız algılama ve kavrama yeteneğine sahiptirler. Engellenme; yoksunluk ve baskılara karşı direnme gücü anlamında gelişmiş bir benlik güçleri vardır (ego gücü). Farklılıklara tolerans anlamında hoşgörü ve değerler dünyasındaki geniş esneklik Maslow’un bu insanlarda gördüğü bir özelliktir. Bu özellik Hz. Mevlana’nın ‘ne olursan ol; gel’ sözünü hatırlatmaktadır. Mizah ve nükte ile gerçeklere yaklaşma; doruk deneyimlere ve coşkulu yaşantılara yatkınlık bu insanlarda gördüğü özelliklerdir (Göka; 1999).
Kendini gerçekleştirmekle ilgili olarak pek çok araştırma yapmış olan Maslow; kendini gerçekleştirmiş ve kendini tanıyan kişilerde 16 ortak özellik gözlemlemiştir. Bunlar:
1- Gerçeğin bilinebilecek yönlerini; doğru olarak algılar
2- Bilenemeyecek olanların bilinemeyeceğini; doğru olarak algılar
3- Gerçeği olduğu gibi kabul eder
4- Kendisini olduğu gibi kabul eder
5- Başkalarını olduğu gibi kabul eder
6- Yaşamın getirdiği olayları tam anlamıyla yaşayarak tadını çıkarma eğilimindedir
7- Kendiliğinden hareket eder
8- Yaratıcı bir biçimde davranabilir
9- Kendine ve yaşama gülebilir
10- İnsanlığa değer verir ve onun sorunlarını ciddiye alır
11- Son derece yakın ve derin birkaç dostu vardır
12- Yaşamı bir çocuğun gözü ve kalbiyle görüp yaşayabilir
13- Gerektiğinde çok çalışır ve sorumluluğunun farkındadır
14- Dürüsttür
15- Çevresinin farkındadır; sürekli çevresini araştırır ve yeni şeyler dener
16- Savunucu değildir.
Bu özellikler herkesin ideal insan tanımına elbette uymak zorunda değil. Fakat psikolojik olarak daha sağlıklı sayılabilecekleri ve daha mutlu ve huzurlu bir hayat geçirecekleri tartışılmaz.