Bel Fıtığı ve Bel Fıtığında Egzersiz Önerileri
Bel fıtığı
Belimizde 5 tane omur vardır. Bu omurlar arasında disk denilen yastıkçıklar bulunur. Bu yastıkçıklar iki kısımdan oluşur. Ortada yumuşak kıvamlı bir çekirdek ve onun etrafında daha sert kıvamlı bir kapsül bulunur. Kapsül yırtılmasıyla ortadaki çekirdek dışarı çıkar; sinir köklerine ve omuriliğe bası yaparsa buna bel fıtığı denir. Sinir köklerine bası olduğu için bel ağrısı ile birlikte bacak ağrısı da olur.
Bel fıtığı için risk faktörleri; sigara içmek; vibrasyon cihazı kullanmak; uzun yol şoförü olmak; uzun süre oturmak; uzun süre ayakta durmak; ağır kaldırmak; psikolojik olarak stresli olmak; şişman olmak; ani ve kıvrılarak hareket yapmak; öksürmek; karın ve sırt kasları zayıf olmak.
Bel fıtığı sanıldığı kadar yaygın değildir. Tüm bel ağrılı olguların sadece %5’i bel fıtığıdır. Hastalar 30-50 yaşlarındadır. Uzun zamandır mevcut olan bel ağrısı ve son zamanlarda ağır kaldırmayla ve ani bir hareket yapmakla ortaya çıkan bacak ağrısından yakınırlar. Ağrı öksürmekle ve hapşırmakla artar. Hastalar oturunca ağrısının arttığını ifade edebilir. Ağrı yatmakla azalır. Hastalarda ağrı ile birlikte bacaklarda uyuşma; karıncalanma ve kuvvetsizlik görülebilir. Hastalar öne doğru eğilemezler. Bel fıtığının tanısı hikaye ve fizik muayene ile konabilir. MR ve BT ile tanı doğrulanabilir.
Bel fıtığı tedavisini ameliyat ve ameliyat dışı tedavi olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Ameliyat dışı tedavileri ile %75-90 oranında ve hatta üstünde iyileşme olduğu bildirilmiştir. Başlangıç döneminde kısa süreli istirahat yapılmalıdır. İstirahat 3-4 gün olmalıdır. Ağrı kesici romatizmal ilaçlar; kas gevşetici ilaçlar tedaviye eklenebilir. Bu dönem sıcak paketlerle bel sıcak tutulmalıdır. Karın ve sırt kaslarını güçlendirici egzersizleri ile yüzüstü yatarken geriye doğru doğrulma egzersizine başlanmalıdır. Bu egzersiz fıtıklaşan kısmın içeriye geri dönmesini sağlayabilir. Daha sonra hastaların korse ile ayağa kalkmasına izin verilir ve bu dönemde fizik tedaviye alınır. Fizik tedavi yöntemleri yüzeyel sıcak; derin sıcak tedavisi kan akımını arttırır; metabolik artıkların ortamdan uzaklaşmasını sağlayarak dokuların daha kısa sürede iyileşmesine olanak veriri. Özellikle fizik tedavi yöntemlerinden traksiyon denilen bel çekimi fıtıklaşan bölümün kısmen veya tamamen geri dönmesini sağlayabilir. Manüplasyon ve kortizonlu enjeksiyonlar yine uygulanan diğer tedavi şeklidir.
İdrar kaçırma; büyük abdest kaçırma ve bacaklarda güçsüzlük şeklinde ortaya çıkan kauda ekina acil ameliyat gerektirir. Bunun dışında tüm bel fıtıklarında ameliyat dışı tedaviler ile başarı sağlanabilir. Eğer ameliyat dışı tedaviler ile ağrısı geçmiyorsa ve ilerleyici kuvvet kaybı varsa ameliyat yapılabilir.
Bel fıtığına yakalanmamak veya kurtulmak için; sigara içmemeli; düzenli egzersiz yapmalı; yatarken dizleri kırarak sırt üstü veya yan yatmalı; yataktan kalkarken önce yan dönmeli; sonra doğrularak oturmalı ve ellerle destekleyerek ayağa kalkmalı; otururken belini destekleyerek dik oturmalı; dik yürümeli; uzun süre dik duracaksa ayağının biri yüksekte kalmalı; belinden eğilerek bir şey almamalı; yerden bir şey alacaksa dizlerini kırarak almalı; yukarı uzanarak bir şey almamalı; yük taşırken yükü her iki ele paylaştırmalı ve vücuda yakın taşımalı; uzun süre aynı pozisyonda kalmamalı ve ani hareketlerden kaçınmalı; klozet tipi tuvalet kullanmak gereklidir.
Bel fıtığında egzersiz önerileri
1.Pelvik tilt: Dizlerinizi kırarak sırt üstü yatın. Belinizi yere değdirmek için yapabildiğiniz kadar bastırın ve belinizi kaldırmadan kabalarınızı yukarı doğru hafifçe kaldırın. 10 sayıncaya kadar bekleyin.
2. Köprü kurma egzersizi: Sırt üstü yatın. Dizlerinizi bükün ve ellerinizi yanlara doğru uzatın. Kabaları sıkın. Gövdeyi düz tutarak kalçalarınızı kaldırın. 3’e kadar sayın. Bu süre içinde sırtınızı düz tutun. Yavaşça başlangıç konumuna dönün ve gevşeyin.
3. Ekstansiyon egzersizi: Kolları yana doğru uzatarak yüz üstü yatın. Ellerinizi kuyruk sokumu üzerinde birleştirin. Baş ve omuzlarınızı geriye doğru olabildiğince kaldırı. 10 sayıncaya kadar bekleyin ve yavaşça başlangıç konumuna dönerek bekleyin.
4. Kedi balesi egzersizi: Dizleriniz ve elerliniz üzerinde emekler gibi durun.. Bir taraftaki kolunuzu ileriye; karşı yandaki bacağınızı geriye doğru yere paralel olacak biçimde uzatın. 10 sayıncaya kadar bekleyin. Başlangıç konumuna dönün; gevşeyin ve aynı hareketi diğer kol ve bacakla tekrarlayın.
5. Kedi-deve egzersizi: Emekleme pozisyonu alın. Önce başınızı göğsünüze doğru yaklaştırırken sırtınızı kamburlaştırın. Sonra başınızı kaldırırken; sırtınızı kamburlaştırın.
6. Pasif ekstansiyon egzersizi: Yüzüstü yatın. Önce göğüs altına ince bir yastık koyarak; sonra dirsekler üzerinde dayanabildiğiniz kadar kalkın.
Egzersizleri yerde minder; battaniye gibi bir zemin üzerinde yapın. Egzersize başlanmadan önce hafif ısınma hareketi yapın. Her hareketi en az 5 saniye sürdürün. Her hareketten sonra 10-20 saniye dinlenin. Egzersiz sırasında düzenle nefes alıp vermeye devam edin. Ağrı olur ve egzersizden sonra 20 dakikadan fazla sürerse egzersizi azaltın veya ağrı yapan hareketi kesin.
Belimizde 5 tane omur vardır. Bu omurlar arasında disk denilen yastıkçıklar bulunur. Bu yastıkçıklar iki kısımdan oluşur. Ortada yumuşak kıvamlı bir çekirdek ve onun etrafında daha sert kıvamlı bir kapsül bulunur. Kapsül yırtılmasıyla ortadaki çekirdek dışarı çıkar; sinir köklerine ve omuriliğe bası yaparsa buna bel fıtığı denir. Sinir köklerine bası olduğu için bel ağrısı ile birlikte bacak ağrısı da olur.
Bel fıtığı için risk faktörleri; sigara içmek; vibrasyon cihazı kullanmak; uzun yol şoförü olmak; uzun süre oturmak; uzun süre ayakta durmak; ağır kaldırmak; psikolojik olarak stresli olmak; şişman olmak; ani ve kıvrılarak hareket yapmak; öksürmek; karın ve sırt kasları zayıf olmak.
Bel fıtığı sanıldığı kadar yaygın değildir. Tüm bel ağrılı olguların sadece %5’i bel fıtığıdır. Hastalar 30-50 yaşlarındadır. Uzun zamandır mevcut olan bel ağrısı ve son zamanlarda ağır kaldırmayla ve ani bir hareket yapmakla ortaya çıkan bacak ağrısından yakınırlar. Ağrı öksürmekle ve hapşırmakla artar. Hastalar oturunca ağrısının arttığını ifade edebilir. Ağrı yatmakla azalır. Hastalarda ağrı ile birlikte bacaklarda uyuşma; karıncalanma ve kuvvetsizlik görülebilir. Hastalar öne doğru eğilemezler. Bel fıtığının tanısı hikaye ve fizik muayene ile konabilir. MR ve BT ile tanı doğrulanabilir.
Bel fıtığı tedavisini ameliyat ve ameliyat dışı tedavi olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Ameliyat dışı tedavileri ile %75-90 oranında ve hatta üstünde iyileşme olduğu bildirilmiştir. Başlangıç döneminde kısa süreli istirahat yapılmalıdır. İstirahat 3-4 gün olmalıdır. Ağrı kesici romatizmal ilaçlar; kas gevşetici ilaçlar tedaviye eklenebilir. Bu dönem sıcak paketlerle bel sıcak tutulmalıdır. Karın ve sırt kaslarını güçlendirici egzersizleri ile yüzüstü yatarken geriye doğru doğrulma egzersizine başlanmalıdır. Bu egzersiz fıtıklaşan kısmın içeriye geri dönmesini sağlayabilir. Daha sonra hastaların korse ile ayağa kalkmasına izin verilir ve bu dönemde fizik tedaviye alınır. Fizik tedavi yöntemleri yüzeyel sıcak; derin sıcak tedavisi kan akımını arttırır; metabolik artıkların ortamdan uzaklaşmasını sağlayarak dokuların daha kısa sürede iyileşmesine olanak veriri. Özellikle fizik tedavi yöntemlerinden traksiyon denilen bel çekimi fıtıklaşan bölümün kısmen veya tamamen geri dönmesini sağlayabilir. Manüplasyon ve kortizonlu enjeksiyonlar yine uygulanan diğer tedavi şeklidir.
İdrar kaçırma; büyük abdest kaçırma ve bacaklarda güçsüzlük şeklinde ortaya çıkan kauda ekina acil ameliyat gerektirir. Bunun dışında tüm bel fıtıklarında ameliyat dışı tedaviler ile başarı sağlanabilir. Eğer ameliyat dışı tedaviler ile ağrısı geçmiyorsa ve ilerleyici kuvvet kaybı varsa ameliyat yapılabilir.
Bel fıtığına yakalanmamak veya kurtulmak için; sigara içmemeli; düzenli egzersiz yapmalı; yatarken dizleri kırarak sırt üstü veya yan yatmalı; yataktan kalkarken önce yan dönmeli; sonra doğrularak oturmalı ve ellerle destekleyerek ayağa kalkmalı; otururken belini destekleyerek dik oturmalı; dik yürümeli; uzun süre dik duracaksa ayağının biri yüksekte kalmalı; belinden eğilerek bir şey almamalı; yerden bir şey alacaksa dizlerini kırarak almalı; yukarı uzanarak bir şey almamalı; yük taşırken yükü her iki ele paylaştırmalı ve vücuda yakın taşımalı; uzun süre aynı pozisyonda kalmamalı ve ani hareketlerden kaçınmalı; klozet tipi tuvalet kullanmak gereklidir.
Bel fıtığında egzersiz önerileri
1.Pelvik tilt: Dizlerinizi kırarak sırt üstü yatın. Belinizi yere değdirmek için yapabildiğiniz kadar bastırın ve belinizi kaldırmadan kabalarınızı yukarı doğru hafifçe kaldırın. 10 sayıncaya kadar bekleyin.
2. Köprü kurma egzersizi: Sırt üstü yatın. Dizlerinizi bükün ve ellerinizi yanlara doğru uzatın. Kabaları sıkın. Gövdeyi düz tutarak kalçalarınızı kaldırın. 3’e kadar sayın. Bu süre içinde sırtınızı düz tutun. Yavaşça başlangıç konumuna dönün ve gevşeyin.
3. Ekstansiyon egzersizi: Kolları yana doğru uzatarak yüz üstü yatın. Ellerinizi kuyruk sokumu üzerinde birleştirin. Baş ve omuzlarınızı geriye doğru olabildiğince kaldırı. 10 sayıncaya kadar bekleyin ve yavaşça başlangıç konumuna dönerek bekleyin.
4. Kedi balesi egzersizi: Dizleriniz ve elerliniz üzerinde emekler gibi durun.. Bir taraftaki kolunuzu ileriye; karşı yandaki bacağınızı geriye doğru yere paralel olacak biçimde uzatın. 10 sayıncaya kadar bekleyin. Başlangıç konumuna dönün; gevşeyin ve aynı hareketi diğer kol ve bacakla tekrarlayın.
5. Kedi-deve egzersizi: Emekleme pozisyonu alın. Önce başınızı göğsünüze doğru yaklaştırırken sırtınızı kamburlaştırın. Sonra başınızı kaldırırken; sırtınızı kamburlaştırın.
6. Pasif ekstansiyon egzersizi: Yüzüstü yatın. Önce göğüs altına ince bir yastık koyarak; sonra dirsekler üzerinde dayanabildiğiniz kadar kalkın.
Egzersizleri yerde minder; battaniye gibi bir zemin üzerinde yapın. Egzersize başlanmadan önce hafif ısınma hareketi yapın. Her hareketi en az 5 saniye sürdürün. Her hareketten sonra 10-20 saniye dinlenin. Egzersiz sırasında düzenle nefes alıp vermeye devam edin. Ağrı olur ve egzersizden sonra 20 dakikadan fazla sürerse egzersizi azaltın veya ağrı yapan hareketi kesin.