Uykusuzluk; Kilo ve İnsülin Direnci
UYKUSUZLUK; KİLO VE İNSÜLİN DİRENCİ
Yapılan bilimsel çalışmalar az uyku uyuyan veya uykusuzluk çeker kişilerde hormon ritminin bozulduğunu ve sonuçta insülin direnci ve metabolik sendrom denilen obezite; hızlı kilo alma; gizli şeker; kan şekerinde düşmelerin olduğunu ortaya koydu.
Hormonların bazıları gece uykudayken daha çok salgılanır. Eğer bu saatlerde uykuda değil ayaktaysanız salınan hormonların ritmlerinde bozukluk ortaya çıkar. Son yüzyılda insanların 1.5 saat daha az uyuduğu ve obezitenin de daha fazla arttığını gösterdi. Altı gün süreyle en fazla 4 saat uyuyan sağlıklı kişilerin kan şekeri metabolizmasının bozulduğu ortaya kondu. Çok kısa uyuyan kişilerde de bazı hormonların salınımın bozulduğu saptandı.
Gün içinde glukoz (kan şekeri) ve insülin salınımında değişiklikler olabilmektedir.Glukoz toleransı öğleden sonra ve akşamları sabaha göre daha bozuktur.
Endüstrileşmiş ülkelerde gece vardiyasında çalışan kişilerde insülin direncinin arttığı; kan yağlanarında yükseklik; şeker hastalığı ve hipertansiyonun daha fazla görüldüğü ortaya çıkmıştır. Yine vardiyalı çalışanlarda metabolik sendrom ortaya çıkabilmektedir.
Biyolojik saat dediğimiz vücudun saati de işte metabolizmayı bu şekilde etkilemektedir.
Yağ hücresinden salgılanan leptin; adipokinin; resistin gibi hormon peptidler de sirkadian ritm yani günün saatlerine göre salınım değişkenliği gösterir.
Kan basıncı da böyle bir ritm gösterir. Gündüz kan basıncı yüksek iken gece saatlerinde düşer. İnsülin direncinde ise bu durum kaybolur.
Bu bilgiler nedeniyle gece yapılan işlerin gündüze kaydırılması; sabah ve öğle fazla akşam ve gece az yenmesi ; gece yeterli uyku alınması vücut ritmi açısından çok önemlidir.
Metabolik Sendrom
Kalp ve damar hastalıklarına neden olan hipertansiyon; fazla kilolulık; şeker Hastalığı ve kan yağlarında yükseklik gibi hastalıkların aynı kişide birarada görülmesine metabolik sendrom veya metabolik travma denir. Bu duruma ‘insülinrezistans sendromu’ adı da verilir.
Metabolik sendrom’un başlıca özelliği veya başlatıcı özelliğ kanda insülininsülin yüksekliğine bağlı olarak şeker hastalığı; kan yağlarında yükselme; tansiyon yükselmesi ve fazla kilolulık aynı kişide ortaya çıkmaktadır.
Metabolik sendromlu hastalarda karaciğer yağlanması; kanda ürik asit yüksekliği; kadınlarda polikistik over sendromu ve erkeklerde prostat büyümesi de sık görülmektedir.
Bir kişide metabolik sendrom var diyebilmek için; o kişide aşağıda sıralanan bozuklukların bir arada bulunması gerekir:
düzeyi artması ve sonunda ·Erkek tipi fazla kilolulık (yağların karında birikmesi): Erkeklerde bel çevresinin 102 cm’den fazla olması; kadınlarda 88 cm’den fazla olması
·Kanda trigliserit denen yağın 150 mg/dl den fazla olması
·HDL kolesterol denen iyi kolesterolün erkeklerde kanda 40 mg/dl; kadınlarda ise 50 mg/dl’den az olması
·Tansiyon yüksekliği (Hipertansiyon) bulunması: Büyük tansiyonun 13; küçük tansiyonun 8.5’ dan fazla olması
·Açlık kan şekerinin 100 mg/dl’ den fazla olması
Son zamanlarda metabolik sendromlu hasta sayısında giderek büyük bir artış görülmektedir. ABD’de metabolik sendromlu hasta sayısı; orta yaşlardaki kişilerde %20-30’u hatta son zamanlarda %40’ı bulmuştur. Ülkemizde de % 30 civarındadır.
Metabolik sendrom yaşam süresini kısaltan çok önemli bir sağlık sorunudur.
Sabah yorgunluğunuz varsa; gece uykudan kalkıp tatlı bir şeyler yemek istiyorsanız veya öğle yemeği sonrası yorgunluk ve halsizlik oluyorsa insülin direnci olabilir. İnsülin direnci kalıtımsal olabildiği gibi öğün atlamak; hareketsizlik; şekerli ve unlu gıdaları fazla yemek ve fazla kilolulık nedeniyle de oluşur.
Metabolik sendrom’dan korunmak ve kandaki insülin düzeyini azaltmak için düşük glisemik indeksli karbonhiratları yemek yani insülin direnci diyeti uygulamak gerekir.
Yapılan bilimsel çalışmalar az uyku uyuyan veya uykusuzluk çeker kişilerde hormon ritminin bozulduğunu ve sonuçta insülin direnci ve metabolik sendrom denilen obezite; hızlı kilo alma; gizli şeker; kan şekerinde düşmelerin olduğunu ortaya koydu.
Hormonların bazıları gece uykudayken daha çok salgılanır. Eğer bu saatlerde uykuda değil ayaktaysanız salınan hormonların ritmlerinde bozukluk ortaya çıkar. Son yüzyılda insanların 1.5 saat daha az uyuduğu ve obezitenin de daha fazla arttığını gösterdi. Altı gün süreyle en fazla 4 saat uyuyan sağlıklı kişilerin kan şekeri metabolizmasının bozulduğu ortaya kondu. Çok kısa uyuyan kişilerde de bazı hormonların salınımın bozulduğu saptandı.
Gün içinde glukoz (kan şekeri) ve insülin salınımında değişiklikler olabilmektedir.Glukoz toleransı öğleden sonra ve akşamları sabaha göre daha bozuktur.
Endüstrileşmiş ülkelerde gece vardiyasında çalışan kişilerde insülin direncinin arttığı; kan yağlanarında yükseklik; şeker hastalığı ve hipertansiyonun daha fazla görüldüğü ortaya çıkmıştır. Yine vardiyalı çalışanlarda metabolik sendrom ortaya çıkabilmektedir.
Biyolojik saat dediğimiz vücudun saati de işte metabolizmayı bu şekilde etkilemektedir.
Yağ hücresinden salgılanan leptin; adipokinin; resistin gibi hormon peptidler de sirkadian ritm yani günün saatlerine göre salınım değişkenliği gösterir.
Kan basıncı da böyle bir ritm gösterir. Gündüz kan basıncı yüksek iken gece saatlerinde düşer. İnsülin direncinde ise bu durum kaybolur.
Bu bilgiler nedeniyle gece yapılan işlerin gündüze kaydırılması; sabah ve öğle fazla akşam ve gece az yenmesi ; gece yeterli uyku alınması vücut ritmi açısından çok önemlidir.
Metabolik Sendrom
Kalp ve damar hastalıklarına neden olan hipertansiyon; fazla kilolulık; şeker Hastalığı ve kan yağlarında yükseklik gibi hastalıkların aynı kişide birarada görülmesine metabolik sendrom veya metabolik travma denir. Bu duruma ‘insülinrezistans sendromu’ adı da verilir.
Metabolik sendrom’un başlıca özelliği veya başlatıcı özelliğ kanda insülininsülin yüksekliğine bağlı olarak şeker hastalığı; kan yağlarında yükselme; tansiyon yükselmesi ve fazla kilolulık aynı kişide ortaya çıkmaktadır.
Metabolik sendromlu hastalarda karaciğer yağlanması; kanda ürik asit yüksekliği; kadınlarda polikistik over sendromu ve erkeklerde prostat büyümesi de sık görülmektedir.
Bir kişide metabolik sendrom var diyebilmek için; o kişide aşağıda sıralanan bozuklukların bir arada bulunması gerekir:
düzeyi artması ve sonunda ·Erkek tipi fazla kilolulık (yağların karında birikmesi): Erkeklerde bel çevresinin 102 cm’den fazla olması; kadınlarda 88 cm’den fazla olması
·Kanda trigliserit denen yağın 150 mg/dl den fazla olması
·HDL kolesterol denen iyi kolesterolün erkeklerde kanda 40 mg/dl; kadınlarda ise 50 mg/dl’den az olması
·Tansiyon yüksekliği (Hipertansiyon) bulunması: Büyük tansiyonun 13; küçük tansiyonun 8.5’ dan fazla olması
·Açlık kan şekerinin 100 mg/dl’ den fazla olması
Son zamanlarda metabolik sendromlu hasta sayısında giderek büyük bir artış görülmektedir. ABD’de metabolik sendromlu hasta sayısı; orta yaşlardaki kişilerde %20-30’u hatta son zamanlarda %40’ı bulmuştur. Ülkemizde de % 30 civarındadır.
Metabolik sendrom yaşam süresini kısaltan çok önemli bir sağlık sorunudur.
Sabah yorgunluğunuz varsa; gece uykudan kalkıp tatlı bir şeyler yemek istiyorsanız veya öğle yemeği sonrası yorgunluk ve halsizlik oluyorsa insülin direnci olabilir. İnsülin direnci kalıtımsal olabildiği gibi öğün atlamak; hareketsizlik; şekerli ve unlu gıdaları fazla yemek ve fazla kilolulık nedeniyle de oluşur.
Metabolik sendrom’dan korunmak ve kandaki insülin düzeyini azaltmak için düşük glisemik indeksli karbonhiratları yemek yani insülin direnci diyeti uygulamak gerekir.
KAYNAKLAR:
1. Prof Dr Metin Özata; İnsülin Direnci Diyeti; Gürer Yayınları; 2010 Baskıda