Gebelikte Beslenme ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Gebelikte Döneminde Sağlıklı Beslenme
Hemen hepimiz sağlıklı beslenme deyince bir iç çekeriz; “keşke şu imkanım olsa da yapabilsem” ve “elimde değil bazı besinleri sevemiyorum“ gibi sözlerle sağlıklı beslenmek isteyip de bir türlü bunu yaşama geçirmediğimizi dile getiririz. Ne var ki çoğu kadın böyle düşünse de bir gün bebek beklediğini öğrendiğinde büyük bir telaş içinde geçmişteki açıklarını kapamaya çalışır. O telaş ve panikle korkusunu daha da büyütür.
SAĞLIKLI BİR YAŞAM ANCAK SAĞLIKLI BESLENMEYLE MÜMKÜNDÜR;
SAĞLIKLI BİR BEBEK DÜNYAYA GETİRMENİN BİRİNCİ ŞARTI DA
YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDİR.
Gebelik ve annenin gebelik öncesi hazırlık döneminde sağlıklı beslenme; süt çocuklarındaki gelişmeyi olumlu olarak etkilemektedir.
Gebelerde beslenme yetersizliğinin azaltılması ile kısa ve uzun dönemde çocuk gelişimi üzerinde olumlu sonuçlar elde edilmektedir.
Örneğin gebe kadınlara yapılan dengeli beslenme uygulamalarıyla; protein; demir ve folik asit takviyeleri ile yeni doğan bebeklerdeki özürlülük durumunun üçte bir oranında azaldığı; ileri yaşlarda şeker hastalığı; şişmanlık; kalp rahatsızlıkları; yüksek tansiyon ve kanser gibi sorunların daha nadir görüldüğü bilinen bir gerçektir. Bu nedenle sağlıklı beslenme sağlıklı nesiller yetiştirmenin birinci ve en önemli şartıdır.
Gebelik ve emziklilikte kadının beslenmesinde TEMEL AMAÇ
¨ Kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılayarak vücudundaki besin öğeleri yedeğini dengede tutmak
¨ Bebeğin normal büyümesi; gelişmesi ve salgılanan sütün gerektirdiği enerji ve besin öğelerini tam olarak karşılamaktır
Gebelikte kadının normal metabolizmasına ek olarak fetal büyümenin eklediği değişiklikler vardır. Bu nedenle gebelik döneminde beslenme çok önemlidir ve özenli olmayı gerektirir.
Gebe Olduğunuzu Öğrendiğiniz Anda Neler yapmalısınız?
• Daha önceden kullandığınız ilaç varsa bırakın. Doktorunuza danışana kadar da hiçbir ilaç; ağrı kesici vb kullanmayın.
• Yemek saatlerinizi düzene koyun. Her gün benzer saatlerde üç ana öğün ve üç ara öğün besin tüketmeye özen gösterin.
• Beslenme alışkanlıklarınızı olumlu yönde değiştirmeye başlayın.
• Panik yapmayın ve hiçbir şey için acele etmeyin.
Sağlıklı ve doğru beslendiğinizden emin olmak için:
Her gün düzenli olarak
Her hafta düzenli olarak;
GEBELİK DÖNEMİNE ÖZEL BESLENME İLKELERİ
Gebelik Döneminde Akıllara Takılan Bazı Sorular
Gebeyken istediğim her şeyi yiyebilir miyim?
Gebe kalınca hemen her kadın bu soruyu doktoruna ya da diyetisyenine sormuştur. Cevap aslında evettir; ama bazı durumlarda hayır da olabilir. Sağlıklı beslenmek demek her şeyi yemek değildir.
Yeterli ve Dengeli Beslenme vücudun büyümesi; dokuların yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan besin öğelerinin yeterli miktarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılmasıdır.
Gebelikte fazla beslenme yetersiz beslenme kadar anne ve bebek sağlığına zarar verir. Bu nedenle bilinçsizce her besine saldırmadan dengeli bir şekilde gereksinmelerin karşılanması gerekir.
Bu gereksinmeler yaş; fiziksel aktivite durumu; gebeliğin başlangıcındaki ağırlık; besin depolarının yeterlilik derecesi gibi birçok etmene bağlıdır.
Gebelik döneminde balık yemek sakıncalı mıdır?
Gebelik döneminde temel olarak protein gereksinmenizi karşılayan et grubunun bir üyesi olan balık; diğer besinlerden farklı olarak omega 3 denilen çoklu doymamış yağ asitlerini içerir. Gebelik döneminde anne karnındaki bebeğin beyin gelişimi ve sağlıklı gelişmesi için omega 3 yağ asitlerine olan gereksinim artar. Bu nedenle gebelik döneminde yeteri kadar balık yenilmelidir. Balık yemenizde hiçbir sakınca yoktur.
Balık alırken taze olmasına çok dikkat edilmelidir. Ayrıca bazı denizlerde ağır metal artıkları çok olduğundan balıkların kurşun ve civa oranları yüksek olabilmektedir. Bu nedenle açık deniz balığı olması gibi bazı kriterlere de uymanız gerekir.
Balığı pişirirken; fırında veya ızgara yöntemi tercih edilmelidir. Kızartma yapılmamalı ve kömür ateşinde pişirilmemelidir. Kızartma yağlarının yanması sonucu ve kömür isinin balığa bulaşmasıyla vücuda zararlı bir çok madde geçebileceğinden gebelik döneminde özellikle bu pişirme yöntemlerinden kaçınılmalıdır.
Gebeliğim süresince çok tatlı yersem bebeğe zararı olur mu?
Besinlerdeki şeker iki önemli kaynaktan sağlanır. Biri doğal olarak besinden gelir (meyve ve süt şekeri gibi) diğeri ise sonradan eklenen sofra şekeridir. Sonradan eklenen şekerler boş enerji kaynağıdırlar. Diğer bir deyişle tatlılar basit karbonhidratlardır ve kana çok çabuk karışırlar. Fazla tüketimi şişmanlığın temel nedenlerindendir. Karbonhidratlar temel enerji kaynağıdırlar ve vücudun daha çok kompleks karbonhidratlar dediğimiz; tadı nötr olan (tatlı olmayan) nişastalı ve tam taneli tahıl grubu besinlerden seçilmelidir. Aşırı tatlı yendiğinde kandaki şeker hızla yükselir. Pankreas aşırı çalışarak çok fazla insülün üretir; artan insülin kandaki şekerin hücrelerin içine hızla girmesini sağlayarak kan şekerinin aniden düşmesine neden olabilir.
Kan Şekerinin aniden yükselip düşmesi halsizlik; yorgunluk; terleme; üşüme gibi belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur. Anne karnındaki bebeğin kordon sayesinde annenin kanıyla beslendiğini unutmayın. Kan şekerindeki bu ani dalgalanmanın bebeğe zarar verme olasılığı çok yüksektir.
Kaynak: "Gebelik ve Emzirme Döneminde Beslenme" Diyetistanbul Yay. 2007
Not: Bu makale www.beslenmevediyet.org ve www.aysenarican.com internet sitelerinde de yayınlanmaktadır.
Hemen hepimiz sağlıklı beslenme deyince bir iç çekeriz; “keşke şu imkanım olsa da yapabilsem” ve “elimde değil bazı besinleri sevemiyorum“ gibi sözlerle sağlıklı beslenmek isteyip de bir türlü bunu yaşama geçirmediğimizi dile getiririz. Ne var ki çoğu kadın böyle düşünse de bir gün bebek beklediğini öğrendiğinde büyük bir telaş içinde geçmişteki açıklarını kapamaya çalışır. O telaş ve panikle korkusunu daha da büyütür.
UNUTMAYIN!
SAĞLIKLI BİR BEBEK DÜNYAYA GETİRMENİN BİRİNCİ ŞARTI DA
YETERLİ VE DENGELİ BESLENMEDİR.
Gebelik ve annenin gebelik öncesi hazırlık döneminde sağlıklı beslenme; süt çocuklarındaki gelişmeyi olumlu olarak etkilemektedir.
Gebelerde beslenme yetersizliğinin azaltılması ile kısa ve uzun dönemde çocuk gelişimi üzerinde olumlu sonuçlar elde edilmektedir.
Örneğin gebe kadınlara yapılan dengeli beslenme uygulamalarıyla; protein; demir ve folik asit takviyeleri ile yeni doğan bebeklerdeki özürlülük durumunun üçte bir oranında azaldığı; ileri yaşlarda şeker hastalığı; şişmanlık; kalp rahatsızlıkları; yüksek tansiyon ve kanser gibi sorunların daha nadir görüldüğü bilinen bir gerçektir. Bu nedenle sağlıklı beslenme sağlıklı nesiller yetiştirmenin birinci ve en önemli şartıdır.
Gebelik ve emziklilikte kadının beslenmesinde TEMEL AMAÇ
¨ Kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılayarak vücudundaki besin öğeleri yedeğini dengede tutmak
¨ Bebeğin normal büyümesi; gelişmesi ve salgılanan sütün gerektirdiği enerji ve besin öğelerini tam olarak karşılamaktır
Gebelikte kadının normal metabolizmasına ek olarak fetal büyümenin eklediği değişiklikler vardır. Bu nedenle gebelik döneminde beslenme çok önemlidir ve özenli olmayı gerektirir.
Gebe Olduğunuzu Öğrendiğiniz Anda Neler yapmalısınız?
• Daha önceden kullandığınız ilaç varsa bırakın. Doktorunuza danışana kadar da hiçbir ilaç; ağrı kesici vb kullanmayın.
• Yemek saatlerinizi düzene koyun. Her gün benzer saatlerde üç ana öğün ve üç ara öğün besin tüketmeye özen gösterin.
• Beslenme alışkanlıklarınızı olumlu yönde değiştirmeye başlayın.
• Panik yapmayın ve hiçbir şey için acele etmeyin.
Sağlıklı ve doğru beslendiğinizden emin olmak için:
Her gün düzenli olarak
- 5 temel besin grubundan da besin tükettiğinizden emin olun. Örneğin her şey iyi güzel yiyebiliyorsunuz ama süt; yoğurt ve ayran tüketmiyorsanız burada bir yanlışınız var demektir.
- Her gün düzenli olarak 2;5-3 litre su içmeye özen gösterin.
- Çay; kola; kahve gibi kafein içeren içecekleri günde 2 fincandan fazla tüketmemeye çalışın.
Her hafta düzenli olarak;
- En az 2 gün balık tüketmeye çalışın. Balığı ızgara veya buğulama tekniği ile pişirin. Taze balık olmasına dikkat edin.
- En az 1 gün kuru baklagil (mercimek; kuru fasulye; nohut vb. ) tüketmeye özen gösterin.
- En az üç kez kuru meyveleri (kuru kayısı; kuru incir; kuru erik) tüketmeye çalışın.
- En az 2-3 gün yağsız kırmızı et tüketin. Çünkü gebelikte daha fazla demir ve proteine gereksiniminiz vardır. Kırmızı et vücudumuzun kullanabildiği en kaliteli demir ve protein kaynağı besindir.
GEBELİK DÖNEMİNE ÖZEL BESLENME İLKELERİ
- Yemeklerinizi azar azar ve sık sık yiyin.
- Sebzelerin ve kuru baklagillerin haşlama sularını dökmeyin.
- Yemeklerde iyotlu tuz kullanın.
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon) probleminiz varsa yemekleri tuzsuz veya az tuzlu hazırlayın.
- Besinleri satın alınırken taze besinleri tercih edin. Konserve; beklemiş besinler ve hazır besinler yerine taze ve doğal besinler seçmeye gayret edin.
- Besinlerinizde çeşitlilik; denge ve ölçü sağlayın.
- Günde en az 8-10 bardak su için
- Kemik sağlınız için D Vitamini gereksiniminizi düzenli olarak güneşlenerek karşılayın. Günde 10-20 dakika sabah veya öğleden sonra güneşinden; elleriniz; yüzünüz ve kollarınızdan doğrudan yararlanın. Bu yolla aldığınız D vitamini gereksiniminizi karşılamaya yeterlidir.
- Her gün düzenli olarak yürüyüş yapın
- Yemeklerde zeytinyağı kullanmaya çalışın. Katı margarin; iç yağı ve kuyruk yağı kullanmayın. Et ile pişirilen yemeklere ayrıca yağ ilave etmeyin.
- İçeriği bilinmeyen; nerede ve nasıl üretildiği bilinmeyen ve içindekiler listesi ambalajında yazılmamış besinleri tüketmeyin.
- Posa içeren besinleri ihmal etmeyin. Taze sebze ve meyveler; öğütülmemiş taneli tahıllar; kuru baklagiller posa içeren ve çok sağlıklı besinlerdir.
- Sigara ve alkol kullanmayın. Sigara içilen ortamlardan uzak durun. Pasif içicilik bebeğinizde kalıcı hasarlara neden olabilir.
Gebelik Döneminde Akıllara Takılan Bazı Sorular
Gebeyken istediğim her şeyi yiyebilir miyim?
Gebe kalınca hemen her kadın bu soruyu doktoruna ya da diyetisyenine sormuştur. Cevap aslında evettir; ama bazı durumlarda hayır da olabilir. Sağlıklı beslenmek demek her şeyi yemek değildir.
Yeterli ve Dengeli Beslenme vücudun büyümesi; dokuların yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan besin öğelerinin yeterli miktarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılmasıdır.
Gebelikte fazla beslenme yetersiz beslenme kadar anne ve bebek sağlığına zarar verir. Bu nedenle bilinçsizce her besine saldırmadan dengeli bir şekilde gereksinmelerin karşılanması gerekir.
Bu gereksinmeler yaş; fiziksel aktivite durumu; gebeliğin başlangıcındaki ağırlık; besin depolarının yeterlilik derecesi gibi birçok etmene bağlıdır.
Gebelik döneminde balık yemek sakıncalı mıdır?
Gebelik döneminde temel olarak protein gereksinmenizi karşılayan et grubunun bir üyesi olan balık; diğer besinlerden farklı olarak omega 3 denilen çoklu doymamış yağ asitlerini içerir. Gebelik döneminde anne karnındaki bebeğin beyin gelişimi ve sağlıklı gelişmesi için omega 3 yağ asitlerine olan gereksinim artar. Bu nedenle gebelik döneminde yeteri kadar balık yenilmelidir. Balık yemenizde hiçbir sakınca yoktur.
Balık alırken taze olmasına çok dikkat edilmelidir. Ayrıca bazı denizlerde ağır metal artıkları çok olduğundan balıkların kurşun ve civa oranları yüksek olabilmektedir. Bu nedenle açık deniz balığı olması gibi bazı kriterlere de uymanız gerekir.
Balığı pişirirken; fırında veya ızgara yöntemi tercih edilmelidir. Kızartma yapılmamalı ve kömür ateşinde pişirilmemelidir. Kızartma yağlarının yanması sonucu ve kömür isinin balığa bulaşmasıyla vücuda zararlı bir çok madde geçebileceğinden gebelik döneminde özellikle bu pişirme yöntemlerinden kaçınılmalıdır.
Gebeliğim süresince çok tatlı yersem bebeğe zararı olur mu?
Besinlerdeki şeker iki önemli kaynaktan sağlanır. Biri doğal olarak besinden gelir (meyve ve süt şekeri gibi) diğeri ise sonradan eklenen sofra şekeridir. Sonradan eklenen şekerler boş enerji kaynağıdırlar. Diğer bir deyişle tatlılar basit karbonhidratlardır ve kana çok çabuk karışırlar. Fazla tüketimi şişmanlığın temel nedenlerindendir. Karbonhidratlar temel enerji kaynağıdırlar ve vücudun daha çok kompleks karbonhidratlar dediğimiz; tadı nötr olan (tatlı olmayan) nişastalı ve tam taneli tahıl grubu besinlerden seçilmelidir. Aşırı tatlı yendiğinde kandaki şeker hızla yükselir. Pankreas aşırı çalışarak çok fazla insülün üretir; artan insülin kandaki şekerin hücrelerin içine hızla girmesini sağlayarak kan şekerinin aniden düşmesine neden olabilir.
Kan Şekerinin aniden yükselip düşmesi halsizlik; yorgunluk; terleme; üşüme gibi belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur. Anne karnındaki bebeğin kordon sayesinde annenin kanıyla beslendiğini unutmayın. Kan şekerindeki bu ani dalgalanmanın bebeğe zarar verme olasılığı çok yüksektir.
Kaynak: "Gebelik ve Emzirme Döneminde Beslenme" Diyetistanbul Yay. 2007
Not: Bu makale www.beslenmevediyet.org ve www.aysenarican.com internet sitelerinde de yayınlanmaktadır.