Duygusal Yeme Sendromu
Obezite artık sadece Amerika’nın problemi olmaktan çıkıp; bizim ülkemiz de dahil olmak üzere pek çok ülkenin problemi olmaya başlamışken; biz ruh sağlığı uzmanları da; bu sağlık probleminin psikolojik boyutlarını inceliyor ve araştırıyoruz. Fazla kiloların arka planına baktığımızda ise; tıbbi nedenlerin yanı sıra; psikolojik nedenlerin de oldukça önemli bir rol oynadığını net bir biçimde görebiliyoruz. Duygusal yeme sendromu; işte bu psikolojik nedenlerin vücut bulduğu en belirgin sendrom olarak karşımıza çıkıyor.
Duygusal yeme nedir?
Eski çağlarda; insanlar acıktıklarında karınlarını doyurmak için yerlermiş ve zaten işlerinin büyük bir kısmı bedensel olarak çalışmayı da gerektirdiği için yediklerinin kalorisini büyük ölçüde yakarlarmış. Ancak; dünyanın gelişmesiyle ve tüketim seçeneklerinin zenginleşmeye başlamasıyla “yemek” artık sadece açlığı doyurmak için değil; keyif almak için de gerçekleştirilen bir davranış olmaya başladı. Hepimiz gündelik yaşamımızda; zaman zaman; sadece tadını sevdiğimiz için; keyif almak için tabii ki bir şeyler yiyebiliriz. Ancak; bunun sıklığı artmaya başlamışsa ve üzüntü; stres; öfke gibi olumsuz duyguları her hissedişinizde kendinizi buzdolabının önünde; özellikle de hemen tüketebileceğiniz şekerli; yağlı; unlu yiyeceklere elinizi uzatırken buluyorsanız; duygusal yeme atakları yaşıyor olabilirsiniz.
Duygusal yeme davranışında kişiyi yemeye yönlendiren şey aslında “açlık” değil; “çözümlenemeyen duygulardır”. Açlık yavaş yavaş gelişir ve midede hissedilir; buna karşılık; duygusal yeme atağı aniden meydana gelir ve özellikle ağızda; “bir şeyler yeme isteği” olarak kendini gösterir.
Duygusal yeme eğilimi olan kişiler baş edemedikleri olumsuz duygularının neticesinde hemen bir şeyler atıştırarak; kendilerini o an için rahatlatırlar. Ancak; çoğu zaman farkına vararak; keyfini çıkararak yenmez bu atıştırmalıklar; tam tersine bir de bakılır ki koskoca bir paket cips bitivermiş; ya da en büyük boy çikolata paketinden geriye bir şey kalmamış! Sorunlarıyla direkt bir biçimde yüzleşmeyen; sıkıntılarına çözüm bulmaya çalışmayan bu kişilerin yedikleri; adeta bir ağrı kesici görevi görür; ama her ağrı kesici gibi etkileri sadece kısa bir süre içindir! Bir sonraki sıkıntı verici ve baş etmesi güç duyguda; bu kişiler kendilerini tekrar yemekle teskin etmeye çalışır ve bu böyle sürer gider. Duygusal yeme eğilimi olan kişiler; artık bir süre sonra fazla kilolu kişiler haline gelir ve ondan sonraki süreçte baş etmeleri gereken şeyler bir değil birkaç tane olur: İlk etapta kendini gösteren duygular (stres; üzüntü; can sıkıntısı; kzıgınlık vb.) ve yedikten sonra hissedilen pişmanlık; suçluluk; başarısızlık düşünceleri..Bu durum tam bir kısır döngüye dönüşüp; yıllar boyu devam edebilir.
Duygusal yemeyi nasıl durdurabilirsiniz?
Bu bilgiler ışığında; duygusal yeme ataklarınız olduğunu düşünüyorsanız; çevrenizin desteğini de alarak; ilk olarak kendi kendinize yardım etmeyi deneyebilirsiniz. Sağlıklı baş etme becerisini kazanmaya doğru ilk adım; yeme isteğiniz belirdiğinde; duygularınızı ve yaşadıklarınızı isimlendirerek durumu tanımlamanız ve farkındalık kazanmanızdır. Örneğin; “Şu an aç değilim; üzgün olduğum için yemek istiyorum; ama şimdi yersem bu sadece geçici bir çözüm olacak; sonrasında çok daha kötü hissedeceğim” gibi bir cümleyi tekrar ettikten sonra; sizi rahatlatacak ya da dikkatinizi dağıtacak aktivitelerde bulunabilirsiniz: Yakın bir arkadaşınızı arayabilir; bilgisayarda sizi oyalayacak sayfalarda dolaşabilir; TV’ye bakabilir; nefes egzersizleri yapabilirsiniz. Bu örnekler herkes için değişebileceği için; kendi listenizi oluşturabilir ve istediğiniz maddeleri sıkıntınız hafifleyene kadar uygulayabilirsiniz. Ancak; bazı duygusal yeme ataklarının temelinde kronik stres; depresyon; panik atak; yeme bozuklukları gibi psikolojik sorunlar yatabilir ve kendi kendinize yardım etme girişimleriniz büyük olasılıkla yeterli olmayabilir. Bu tür durumlarda; konusunda uzman bir psikoloğun yardımına başvurmanız; tıbbi destek almanız gerekiyor ise bir psikiyatri uzmanı ile görüşmeniz; sıkıntılarınızı etkili biçimde çözümlemenizde size yardımcı olacaktır.
İyi dileklerimle;
Uzm. Psk. İlknur Yılmaz
Duygusal yeme nedir?
Eski çağlarda; insanlar acıktıklarında karınlarını doyurmak için yerlermiş ve zaten işlerinin büyük bir kısmı bedensel olarak çalışmayı da gerektirdiği için yediklerinin kalorisini büyük ölçüde yakarlarmış. Ancak; dünyanın gelişmesiyle ve tüketim seçeneklerinin zenginleşmeye başlamasıyla “yemek” artık sadece açlığı doyurmak için değil; keyif almak için de gerçekleştirilen bir davranış olmaya başladı. Hepimiz gündelik yaşamımızda; zaman zaman; sadece tadını sevdiğimiz için; keyif almak için tabii ki bir şeyler yiyebiliriz. Ancak; bunun sıklığı artmaya başlamışsa ve üzüntü; stres; öfke gibi olumsuz duyguları her hissedişinizde kendinizi buzdolabının önünde; özellikle de hemen tüketebileceğiniz şekerli; yağlı; unlu yiyeceklere elinizi uzatırken buluyorsanız; duygusal yeme atakları yaşıyor olabilirsiniz.
Duygusal yeme davranışında kişiyi yemeye yönlendiren şey aslında “açlık” değil; “çözümlenemeyen duygulardır”. Açlık yavaş yavaş gelişir ve midede hissedilir; buna karşılık; duygusal yeme atağı aniden meydana gelir ve özellikle ağızda; “bir şeyler yeme isteği” olarak kendini gösterir.
Duygusal yeme eğilimi olan kişiler baş edemedikleri olumsuz duygularının neticesinde hemen bir şeyler atıştırarak; kendilerini o an için rahatlatırlar. Ancak; çoğu zaman farkına vararak; keyfini çıkararak yenmez bu atıştırmalıklar; tam tersine bir de bakılır ki koskoca bir paket cips bitivermiş; ya da en büyük boy çikolata paketinden geriye bir şey kalmamış! Sorunlarıyla direkt bir biçimde yüzleşmeyen; sıkıntılarına çözüm bulmaya çalışmayan bu kişilerin yedikleri; adeta bir ağrı kesici görevi görür; ama her ağrı kesici gibi etkileri sadece kısa bir süre içindir! Bir sonraki sıkıntı verici ve baş etmesi güç duyguda; bu kişiler kendilerini tekrar yemekle teskin etmeye çalışır ve bu böyle sürer gider. Duygusal yeme eğilimi olan kişiler; artık bir süre sonra fazla kilolu kişiler haline gelir ve ondan sonraki süreçte baş etmeleri gereken şeyler bir değil birkaç tane olur: İlk etapta kendini gösteren duygular (stres; üzüntü; can sıkıntısı; kzıgınlık vb.) ve yedikten sonra hissedilen pişmanlık; suçluluk; başarısızlık düşünceleri..Bu durum tam bir kısır döngüye dönüşüp; yıllar boyu devam edebilir.
Duygusal yemeyi nasıl durdurabilirsiniz?
Bu bilgiler ışığında; duygusal yeme ataklarınız olduğunu düşünüyorsanız; çevrenizin desteğini de alarak; ilk olarak kendi kendinize yardım etmeyi deneyebilirsiniz. Sağlıklı baş etme becerisini kazanmaya doğru ilk adım; yeme isteğiniz belirdiğinde; duygularınızı ve yaşadıklarınızı isimlendirerek durumu tanımlamanız ve farkındalık kazanmanızdır. Örneğin; “Şu an aç değilim; üzgün olduğum için yemek istiyorum; ama şimdi yersem bu sadece geçici bir çözüm olacak; sonrasında çok daha kötü hissedeceğim” gibi bir cümleyi tekrar ettikten sonra; sizi rahatlatacak ya da dikkatinizi dağıtacak aktivitelerde bulunabilirsiniz: Yakın bir arkadaşınızı arayabilir; bilgisayarda sizi oyalayacak sayfalarda dolaşabilir; TV’ye bakabilir; nefes egzersizleri yapabilirsiniz. Bu örnekler herkes için değişebileceği için; kendi listenizi oluşturabilir ve istediğiniz maddeleri sıkıntınız hafifleyene kadar uygulayabilirsiniz. Ancak; bazı duygusal yeme ataklarının temelinde kronik stres; depresyon; panik atak; yeme bozuklukları gibi psikolojik sorunlar yatabilir ve kendi kendinize yardım etme girişimleriniz büyük olasılıkla yeterli olmayabilir. Bu tür durumlarda; konusunda uzman bir psikoloğun yardımına başvurmanız; tıbbi destek almanız gerekiyor ise bir psikiyatri uzmanı ile görüşmeniz; sıkıntılarınızı etkili biçimde çözümlemenizde size yardımcı olacaktır.
İyi dileklerimle;
Uzm. Psk. İlknur Yılmaz