Eşler Arasında Kıskançlık ve Öfke Kontrolü
EVLİLİK YADA ÇİFT TERAPİLERİNDE
KISKANÇLIKLA İLGİLİ ÇALIŞMALAR
Birlikte terapiye başlamadan önce; eğer özellikle kıskançlık düzeyi yüksek ise bu terapist için avantaj olabilir. Kıskanç eşin bireysel terapiye alınması; terapinin gidişatı için gerekli bilgiyi sağlayabilir. Bu özellikle; kıskançlık nedeniyle olan paranoid özelliklerin ya da meselenin bir an önce keşfedilmesini sağlayabilir.
Kıskançlık davranışları:
- Eşin sevgisinin; ilgisinin azaldığına ve başka birisinin olduğuna dair kaygıların olması;
- Eşin diğer eşe sözel ve/veya fiziksel başka birisi ile birlikte olunduğuna dair suçlamaların olması ve/veya bununla ilgili obsesif ( takıntılı ) düşüncelerin bulunması;
- Eşin iş merkezli aktivitelerinin denetlenmesi; ( örneğin; eşin bulunduğu uzaklık; randevular; seyahat; paranın nereye harcandığı gibi )
- Temelinde eşin ilgisini kaybetme korkusunun olduğu; eşin hareketlerini sınırlamak için kontrol edici davranışların olması; ( örneğin; eşin evde olmasının istenmesi; eşin kullanılabilir parasının miktarının sınırlanması gibi )
- Eşin kendisine yeteri kadar ilgi ya da bağlılık göstermediği için; aile ya da arkadaşlarla görüşülmesi konusunda öfke duygusunun olması;
- Eşe yönelik direkt periyodik öfke patlamalarının olması;
- Eşe güvenilir ve dürüst olunmadığına dair suçlamaların olması;
- Eşin ilgisinin; sevgisinin ve aşkının azaldığına dair depresif duygu durumunun olması;
- Terk edilme ve bununla başa çıkılamayacağına dair korkunun olması;
- Uyku bozukluğu; hızlı kalp atışı; göğüs sıkışması; terleme; nefes darlığı; baş dönmesi; titreme ve midede boşluk hissi gibi periyodik psikolojik semptomların ve genel anksiyetenin olması;
KISKANÇLIKLA İLGİLİ ÇALIŞMALARDA UZUN DÖNEM HEDEFLER
1- Kıskanç düşüncelerin frekansının düşürülmesi ya da elemine edilmesi ve sadakatsizlik suçlamalarının yersiz hale getirilmesi.
2- Kontrol edici davranışların frekansının düşürülmesi ya da elemine edilmesi.
3- Kıskançlıkla birleşen öfkeli ve eleştirel yorumların frekansının düşürülmesi ya da elemine edilmesi.
4- Kıskanç eş tarafından yapılan intikam dolu hareketlerin frekansının düşürülmesi ya da elemine edilmesi.(örneğin;kendisine rakip olarak gördüğü adam ya da kadının bulunduğu resimleri parçalama; eşyalara zarar verme).
5- Eşin rasyonel olmayan suçlamalarının elemine edilmesi.
6- Güven duygusunun yeniden inşa edilmesi.
KISKANÇLIKLA İLGİLİ ÇALIŞMALARDAKISA DÖNEM HEDEFLER
1- Kıskançlığın rasyonel ve irrasyonel duygular arasındaki farklılığının dile getirilmesi;
2- İlişkideki kontrol edici davranışların ve kıskaçlığın açıklanması ve tanımlanması;
3- Kıskaçlığın diğer eş tarafından minimize edilebileceği; kıskanç eşe ait davranış listesinin yapılması;
4- Kıskançlığın minimize olmasına yardımcı olabilecek davranışsal değişiklikler hakkında anlaşılması ve kıskanç eşle tartışılmasının istenmesi.
5- Kıskançlığın sebeplerinin açıklanması ve tanımlanması;
6- Kıskanç eşin kıskançlığının temelinde geçmişteki incinmelerinin olduğunu ve şu andaki eşiyle ilgisi olmadığını kabul etmesi;
7- Kıskanç eşin şu andaki kıskançlık ve güvensizliğini temel alarak eşinden gelen incinmeleri tanımlaması;
8- Kıskanç eşin; güvensizliğe neden olan eşinden gelen incinmeleri affetme sürecini başlatması;
9- İlişkinin geçmişindeki incinmelerin ele alınacağı tartışmaların olacağına dair anlaşma sağlanması;
10- İlişkide geçmişte ne olduğunun ilişkinin geleceği için her iki eşinde sorumluluk alması gerektiğinin kabul edilmesi(kendi memnuniyetleri ya da memnuniyetsizlikleri için);
11- İlişkinin iyiye gitmesi için her partnerin yapabilecekleri değişikliklerin listelenmesi;
12- Suçlamanın azaltılması;
13- Her eşin diğeri ile olan etkileşiminin ilişkinin temel kuralları ile tanımlanması;
14- Diğer eşle olan etkileşimin temel kurallarında değiştirilmesi gerekenlerin sözel ifade edilmesi;
15- İlişki için tehlikeli olabilecek; kıskanç eşin mantıklı duygularının kıskanç olmayan eş tarafından hızlı bir şekilde anlaşılması.
16- Kıskanç eş tarafından yapılan ilişki için potansiyel tehlike olabilecek mantıklı gözüken davranışın kıskanç olmayan eş tarafından değiştirilmesi;
17- Kıskanç olmayan eşin kıskanç eşin kendilik değerini yükseltecek pozitif frekansı; doğrulayıcı yorumları artırması;
18- Kıskanç olmayan eşin; kıskanç eşin böyle hissetmesini ve davranmasını engelleyecek güven duygusunun oluşturması;
EVLİLİK YADA ÇİFT TERAPİLERİNDE
EŞLERDE KONTROL EDİLEMEYEN ÖFKE DAVRANIŞLARI
ÖFKELİ DAVRANIŞLARIN TANIMLANMASI:
- Eşlerden biri tarafından algılanan zararlı ve tehdit edici kontrol edilemeyen öfke ifadelerinin olması;
- Eşlerden birinin diğer eşin öfkesinin azaldığını düşünmesi durumunda bile tehdidin devam ettiğini hissetmesi;
- Diğer eşin zorlayıcı anlamda mantıklı düşüncelerinin uygulanmasını deneme hakkına saygısızlık edilmesi;
- Bağırmak; küfretmek ve cisimler atmak veya kırmak;
ÖFKELİ DAVRANIŞLARLA İLGİLİ ÇALIŞMALARDA UZUN SÜRELİ AMAÇLAR:
- Öfkenin kontrolünün ve mevcut tarzının negatif sonuçlarının ve pozitif işlevlerinin öğrenilmesi.
- Öfkenin derece derece değişmesinin ve maksimum etki için diğer eşle müdahalenin ne zaman olacağının öğrenilmesi.
- Öfkenin değişik işlevlerinin anlaşılması ve daha yapıcı bir tarzda olan memnun edici işlevsellik ihtiyaçlarının öğrenilmesi.
- Öfkenin agresif ifadeleri olmaksızın istenen sonuçların arttırılması için düşünce ve davranışların organize edilmesi.
- Hassas ya da incinmiş zamanlarda eşlerin birbirlerini desteklemeleri ve önemsemeleri.
- Düşüncelerini öfke patlamaları şeklinde ifade etmek yerine; incinmiş duyguları sözel ifade etmelerinin ve onaylamalarının öğrenilmesi.
ÖFKELİ DAVRANIŞLARLA İLGİLİ ÇALIŞMALARDA KISA SÜRELİ AMAÇLAR:
- Kavga esnasında algılanan tehlikeye uyumlu psikolojik tepki verilmesi için öfkenin anlaşıldığının sözel ifade edilmesi.
- Mevcut öfke ifade tarzının kısa ve uzun dönemdeki yok edici etkilerinin sözel olarak tanımlanması.
- Öfkelenmenin o anda ya da sonra desteklendiği durumların sözel olarak tanımlanması.
- Geçmişteki başarılı ve başarısız öfke yönetim stratejilerinin tanımlanması.
- Diğer eş tarafından yanlış yorumlanan eşin öfke yönetim stratejisi alışanlıklarının tanımlanması.
- Her eş terapiye yardımcı olma ve öfkelerini yönetme konusunda anlaşırlar.
- Kendini ifade etme ihtiyacı olan diğer eşin duyguları göz önüne alınarak öfke duygularının saygılı bir şekilde tartışılması hakkında anlaşma sağlanması.
- Öfkenin üç kanalında öfke işaretlerinin derecelerinin onaylanmasının sözel ifade edilmesi.(psikolojik; bilişsel; davranışsal)
- Geçmişte meydana gelen kontrolsüz ve yıkıcı öfke ifadelerinin derecelerinin tanımlanması.
11. Öfkenin 3 ana nedeninin tanımlanması.
12. Bir şey elde etmek amacıyla yapılan öfkelenme durumlarının tanımlanması.
13. Bağımsız olduğunu iddia etmek amacıyla yapılan öfkelenme durumlarının tanımlanması.
- Koruma ya da zarar görmeye karşı yapılan öfkelenme durumlarının açıklanması.
- Evde ortaya çıkan öfke durumlarının araştırılması ve öfkenin amacının tanımlanması.(bir şeyi elde etmek için; bağımsızlık için; yada kendini korumak amacıyla
- Öfke deneyimlerinin durumsal analizleri doğrultusunda düşüncelerin; davranışların; asıl sonuçların ve istenilen sonuçların olduğu bir liste organize edilmesi
- Yardımcı olmayan; genel ya da yanlış düşüncelerin sözel ifade edilmesi ve daha faydası olan kendi kendine konuşmaların yapılması
- Kontrollü öfkenin ortaya konulduğu andaki sonuçların rapor edilmesi.(kontrolün olmadığı durumlara karşı)
- Kendini düzeltme becerilerinin tanımlanması.
- Öfke duygularının hareketlerle ifadesi yerine sözel ifade edilmesi konusunda anlaşma yapılması.
- Hakkını savunan; savunmayan ve agresif tepkiler arasındaki farkların sözel ifade edilmesi.
- Hakkını savunma davranışlarının başarılı olana dek yapılması.
- Hiçbir eşin; diğerinin öfkesinin gerektirdiği şartlara uymayacağının sözel kabulü.
- Diğer eşin tedirgin; üzgün ifadelerini tanımlamasının pratik edilmesi.
- Diğer eşin zorlayıcı kontrolünden kurtulmanın katıama agresif olmayan bir şekilde açıklanması.
- Öfkeden önce gelen daha yumuşak (üzgünlük; hayal kırıklığı; korku; incinme; hassaslık) duyguların bulunması ve sözlü ifade edilmesi.
- Savunmacı agresyonun yerine istek ve ricanın sözel ifade edilmesinin getirilmesi. Bu sayede korunma için ihtiyaçların anlaşılması ile uyumun sağlanması.
- Diğer eşin hassaslığının ve incinmişliğinin dile getirilmesi ve vurgulanması.