Mantar Zehirlenmesi: Mevsimine Göre Ölüm. Mantar!
Bazı haberler mantardır.Bazı haberler ise “Mantar Zehirlenmesi” haberleridir.Mevsim geldi.“Mantar Zehirlenmesi Haberleri” manşetlerdeki yerini almaya başladı.Anlık gündemler değişse de; tüm uyarılara rağmen “Mevsimlik Gündemler” tekrarlıyor.Ne olur biraz dikkat.Bilmediğimiz konularda tedbirsiz ve iddiacı olmayalım.Mantar nedir?Silindir bir gövde ve üst tarafı şapka biçiminde olan ilkel bitkilerin genel adı (Fungi)Dünyada kaç çeşit mantar var?Yeryüzünde yaklaşık 5000 çeşit mantar var.Ne kadarı zehirli?Zehirli mantar türü 100 ün altında.Türkiye’deki mantar çeşitleri ne kadar?Türkiye’de 115 mantar cinsi ve 280 mantar türü bulunuyorMantarların içeriğinde faydalı maddeler var mı?Selenyum; vitamin B2; potasyum; pantetonik asit; bakır; niasin; fosfor ve çinkodan zengindir.güçlü bir antioksidandır.Bahar aylarında yemekle tüketilirken zehirlenme görülen mantar türü hangisi?Şapkalı Mantarlar.Zehirli mantarlar nasıl ayırt edilir?Deneyimli ve bilgili olmayanlar tarafından ayırt edilemezler.Bazen bu konuda uzman kişiyi bile yanıltabilir.Zehirlenmeler nasıl olur?Bir kısmı gıda zehirlenmesi karakterinde görülür.Bir kısmı mantarların sahip olduğu farklı zehirler nedeniyle ortaya çıkan; ölümle bile sonuçlanabilen zehirlenmeler olur.Zehirli madde bulunan şapkalı mantarların taze; kurutulmuş veya konserve olarak çiğ veya pişirilerek yenmesi sonucunda gelişen ve ölümle de sonuçlanabilen ciddi bir zehirlenmedir.Zehir nereleri etkiler?Karaciğer; böbrek; kan; sinir sistemini etkiler.En çok zehirlenme hangi tip mantarda görülür?Özellikle “Amanita Phalloides” cinsi mantarların ürettiği “Amatoksin” ağır karaciğer; böbrek ve beyin zedelenmesi yapar ve ölümlerin %90’ından sorumludur.Bu grup mantarların 50 g.’ı bir insanı öldürebilecek kadar etken madde taşır. Zehirli mantar yeme sonrası ortaya çıkan zehirlenmeler nasıl başlar?Zehirlenme belirtileri mantar yendikten 6 ile 24 saat sonra ortaya çıkabilir.Üç evre halinde seyredebilir.İlk evre: Sersemlik; uykuya meyil; tansiyon düşüklüğü; bulanık görme; yüz ve boyunda kızarma; ağızda metal tadı; terleme; bulantı; kusma; karın ağrısı; şiddetli derecede susama; vücutta soğuma ve morarma; ateş; nabız artışı veya ishal görülürse; mantar zehirlenmesinden şüphe edilir.İkinci evre: Aldatıcı iyileşme ortaya çıkabilir. 72 saate kadar oluşur. Kan tablosu değerleri hızla bozulur.Üçüncü evre: 4 ve 7 gün arasında değişebilir. Kişiyi karaciğer büyümesi; kan şekeri düşüklüğü; sarılık ve böbrek yetmezliği çerçevesinde ölüme götürebilir.”Zehirlenme şüphesi tespit ettiğimiz zaman ne yapmalıyız?Erken tedavi özellikle “Amanita Toksini” saptanan hastalarda bazen hayat kurtarıcıdır. Tedavide asıl amaç toksinin vücuttan uzaklaştırılmasıdır.Bu durumda yapılacak ilk iş hastayı kusturmaktır. Zehirlenmeler konusunda “114 numaralı Ulusal Zehir Danışma Merkezi”’nden bilgi alınabilir.Ulusal Zehir Danışma Merkezindeki uzmanlar yapılması veya yapılmaması gerekenleri size anlatacaklardır. Hemen en yakın hastaneye götürülmeli. Mümkünse “Serum Alfa Amanitin” düzeyine bakılmalıdır.“Mantar Zehirlenmeleri”’nden nasıl korunulmalıdır?Zehirlenmenin engellenmesindeki önemli ve tek çözüm doğal alanlarda yetişen mantarların kesinlikle yenmemesi; bunun yerine kültür mantarının tercih edilmesidir.“Kültür Mantarları” zehirler mi?Kültür Mantarı içeriğinde zehir olması beklenmez. Ancak; yetiştiği ortam itibarıyla; bazı mikroplar mantarların üzerinde bulunabilir. Mantarların çiğ olarak yenmesi sonucunda çok hafif mide ve bağırsak şikâyetlerinin gelişebilir.Kültür Mantarı alırken nelere dikkat edelim?Açık krem rengi ve beyaza yakın renkli olanlar alınmalı.Parlak renkli olmalı.Canlı olmalı.Belirli oranda nem içermeli.Küf kokusu barındırmamalı.Taze görünümlü; sıkı dokulu; temiz ve tombul olmalı.Pörsümüş; üzerinde yumuşak dokular oluşmuş mantarlardan uzak durulmalı.Cam kaplarda buzdolabında saklanmalı.Mantar alırken ambalajlı olanlar tercih edilmeli.Ayrıca; ambalajda tüketiciyi bilgilendirmeye yönelik bazı bilgilerin yer aldığı etiketlerin olup olmadığına da dikkat edilmeli.
İç Hastalıkları Uzmanı
Dr. Mustafa Nafiz KARAGÖZOĞLU
İç Hastalıkları Uzmanı
Dr. Mustafa Nafiz KARAGÖZOĞLU