Soya (İsoflovan) Kullanımı : Menopoz; Meme ve Guatr Açısından Önemi
SOYA KULLANIMI MENOPOZ Ve MEME KANSERİ ÖNLEMEDE FAYDALI ANCAK GUATR HASTALARINDA ZARARI OLABİLİYOR
Yeni yapılan çalışmalar soya ve soya ürünlerinin (isoflovan) gibi menopoz semptomlarını azaltmada faydalı olduğunu gösterdi. Çocuklukta soya fasulyesi yiyen kadınlarda da meme kanseri daha az görülüyor. Ancak soya ve soya ürünleri guatrlı hastalarda zararlı olabiliyor. Soya özellikle iyot yetmezliği olan kadınlarda tiroid hormon fonksiyonlarında bozulma yapmkatadır. Guatr; nodul gibi tiroid hastalığınız varsa soya ürünleri veya isoflovan kullanmayınız.
Soya içinde bulunan fitoöstrojenler ile faydalı olur. Özellikle isoflovan faydalı olmaktadır. İsoflovan östrojen hormonu benzeri etkiye sahiptir. Ancak eskiden bilindiği gibi soya proteininin kan yağları üzerine çok etkisi olmadığı saptanmıştır. Soya proteini damarlar üzerinde faydalı etkiye sahiptir. Ancak diğer proteinler yerine soya proteini almak faydalı olmaz.
Kara lahana; kabak; turp; şalgam ve karnabahar gibi sebzeler guatr yapmaz. Bu nedenle güvenle yenilebilir. Soya fasulyesinin guatr yapıcı etkisi olmamakla birlikte iyot yetmezliği durumunda guatra neden olabilir. Ülkemiz; iyot yetmezliği olan bir ülke olduğundan tiroid sağlığı için soya ve ürünlerini fazla tüketmeyiniz. Yine soyadan elde edilen isoflovan isimli ilaç menopoz sıkıntılarını azaltmak için sık kullanılmaktadır. İyot eksikliğiniz yoksa bu ilacı güvenle kullanabilirsiniz. Ancak iyot eksikliğiniz varsa isoflovan ilacının guatr ve tiroid hormonlarında bozukluk yapabileceğini unutmayınız.
İdrar iyot atılımına göre iyot yetmezliğinin dereceleri şöyledir:
Okul çağındaki çocuklarda idrardaki iyot atılımına göre iyot yetmezliği şu şekilde sınıflandırılır:
a)İdrar iyodu <20 mg/dl ise şiddetli iyot yetmezliği;
b)İdrar iyodu 20-49 arası orta derecede iyot yetmezliği;
c) İdrar iyodu 50-99 arası hafif iyot yetmezliği;
d)İdrar iyodu 100-199 arası ise normal;
e) İdrarda iyot >200 ‘den fazlaysa aşırı iyot alımı vardır; denir.
Türkiye’de orta derecede bir iyot yetmezliği vardır ve bu nedenle ülkemizin coğrafi bölgelerine göre değişmek üzere % 5 ile % 45 arasında değişen oranlarda guatr saptanmıştır.
Türkiye’de de guatrı önlemek için 1999 yılından bu yana tüm tuzlar iyotlanmaktadır. İyotlu tuz kullanırken dikkat edilecek önemli bir husus vardır: tiroit hastalığınız varsa; ki bu tiroit yetmezliği; tiroit bezinin aşırı çalışması veya bez içinde nodüllerin olması şeklinde olabilir; o zaman iyotlu tuz yemeyiniz. Tiroit hastalığı olanların iyotsuz tuz yemeleri gerekir.
Tiroit hastalığı olmayanlar ise iyotlu tuz yemelidir. Günlük iyot ihtiyacı 150 mikrogramdır. Gebelikte ve emzirirken iyot ihtiyacı artar. İyotun fazla alınması da zararlı olmaktadır. İyotlu tuz yiyenler eğer multivitamin ilaç kullanıyorsa ve bunların içerisinde de iyot varsa aşırı iyot almış olurlar. Bu nedenle multivitamin ilaç alırken içinde iyot olup olmadığına dikkat ediniz. İyotlu tuzların her gramında 77 mikrogram iyot vardır.
Balık; diğer deniz ürünleri ve iyotlu tuz zengin iyot kaynağıdır. Süt; patates; bezelye ve yumurta da iyot vardır.
MENOPOZ
Menopoz her kadının yaşamında ortaya çıkan ve adetlerin kesildiği dönemdir. Menopoz bir hastalık değil normal bir durumdur. Menopoz genellikle 50-51 yaşlarında meydana gelir. Menopoz öncesi ve sonrası dönemlerde kadınlarda hormonal; psiklolojik değişiklikler meydana gelir. Ortalama olarak her kadın 30 yıl menopozla birlikte yaşar.
Menopozla birlikte kadınlarda östrojen ve progesteron hormonları azalır. Yumurtalık küçülür. Kanda FSH ve LH hormonları artar.
Östrojen azalmasına bağlı olarak hızlı vücut ısısı değişiklikleri; sıcak basmaları; ciltte incelme; cinsel organ ve memede küçülme eğilimi oluşur. Östrojen azaldığı için kalp hastalıkları sıklığında artma ve kemik erimesi riski ortaya çıkar.
Sıcak basmaları östrojen azalmasından dolayı oluşur ve şiddeti kadından kadına değişir ve 2.5 yıl sonra çoğunlukla kaybolur. Sıcak basmaları genellikle yüzde; boyunda ve göğüste ısı artması şeklinde hissedilir ve sıklıkla da gece olur ve uykuyu bozar. Uyku bozukluğu yüzünden de bu kadınlarda yorgunluk; huzursuzluk; konsantrasyon bozukluğu ve psikolojik değişkenlikler olabilir. Sıcak basmaları bazı kadınlarda menopoza girmeden yıllarca önce de başlayabilir. Sıcak basmasının nedeni kan damarlarının genişlemesi ve kanın cilt boyunca damarlara dolmasından ileri gelir. Kişinin yüzü kırmızılaşır ve birden bir sıcaklık hissi olur. Bu his 1-5 dakika sürer. Arkasından çok soğuk ve hatta ıslak bir his duyulur. Terler kuruyunca normale dönülür.
Sıcak basmaları için öneriler:
Sıcak yerlerden uzak durunuz ve hafif elbiseler giyiniz
Baharatlı gıdalar yemeyiniz
Yaşamınızda stresten uzak durunuz; stres sıcak basmalarını artırır.
KAYNAK:
1. Prof Dr Metin Özata; Vitamin; Mineral Bitkisel Ürün Rehberi; Gürer yayınları; 2008
2. http://www.vitamintr.com
3. http://www.guatrcenter.com
4. http://www.endokrin.org
Yeni yapılan çalışmalar soya ve soya ürünlerinin (isoflovan) gibi menopoz semptomlarını azaltmada faydalı olduğunu gösterdi. Çocuklukta soya fasulyesi yiyen kadınlarda da meme kanseri daha az görülüyor. Ancak soya ve soya ürünleri guatrlı hastalarda zararlı olabiliyor. Soya özellikle iyot yetmezliği olan kadınlarda tiroid hormon fonksiyonlarında bozulma yapmkatadır. Guatr; nodul gibi tiroid hastalığınız varsa soya ürünleri veya isoflovan kullanmayınız.
Soya içinde bulunan fitoöstrojenler ile faydalı olur. Özellikle isoflovan faydalı olmaktadır. İsoflovan östrojen hormonu benzeri etkiye sahiptir. Ancak eskiden bilindiği gibi soya proteininin kan yağları üzerine çok etkisi olmadığı saptanmıştır. Soya proteini damarlar üzerinde faydalı etkiye sahiptir. Ancak diğer proteinler yerine soya proteini almak faydalı olmaz.
Kara lahana; kabak; turp; şalgam ve karnabahar gibi sebzeler guatr yapmaz. Bu nedenle güvenle yenilebilir. Soya fasulyesinin guatr yapıcı etkisi olmamakla birlikte iyot yetmezliği durumunda guatra neden olabilir. Ülkemiz; iyot yetmezliği olan bir ülke olduğundan tiroid sağlığı için soya ve ürünlerini fazla tüketmeyiniz. Yine soyadan elde edilen isoflovan isimli ilaç menopoz sıkıntılarını azaltmak için sık kullanılmaktadır. İyot eksikliğiniz yoksa bu ilacı güvenle kullanabilirsiniz. Ancak iyot eksikliğiniz varsa isoflovan ilacının guatr ve tiroid hormonlarında bozukluk yapabileceğini unutmayınız.
İdrar iyot atılımına göre iyot yetmezliğinin dereceleri şöyledir:
Okul çağındaki çocuklarda idrardaki iyot atılımına göre iyot yetmezliği şu şekilde sınıflandırılır:
a)İdrar iyodu <20 mg/dl ise şiddetli iyot yetmezliği;
b)İdrar iyodu 20-49 arası orta derecede iyot yetmezliği;
c) İdrar iyodu 50-99 arası hafif iyot yetmezliği;
d)İdrar iyodu 100-199 arası ise normal;
e) İdrarda iyot >200 ‘den fazlaysa aşırı iyot alımı vardır; denir.
Türkiye’de orta derecede bir iyot yetmezliği vardır ve bu nedenle ülkemizin coğrafi bölgelerine göre değişmek üzere % 5 ile % 45 arasında değişen oranlarda guatr saptanmıştır.
Türkiye’de de guatrı önlemek için 1999 yılından bu yana tüm tuzlar iyotlanmaktadır. İyotlu tuz kullanırken dikkat edilecek önemli bir husus vardır: tiroit hastalığınız varsa; ki bu tiroit yetmezliği; tiroit bezinin aşırı çalışması veya bez içinde nodüllerin olması şeklinde olabilir; o zaman iyotlu tuz yemeyiniz. Tiroit hastalığı olanların iyotsuz tuz yemeleri gerekir.
Tiroit hastalığı olmayanlar ise iyotlu tuz yemelidir. Günlük iyot ihtiyacı 150 mikrogramdır. Gebelikte ve emzirirken iyot ihtiyacı artar. İyotun fazla alınması da zararlı olmaktadır. İyotlu tuz yiyenler eğer multivitamin ilaç kullanıyorsa ve bunların içerisinde de iyot varsa aşırı iyot almış olurlar. Bu nedenle multivitamin ilaç alırken içinde iyot olup olmadığına dikkat ediniz. İyotlu tuzların her gramında 77 mikrogram iyot vardır.
Balık; diğer deniz ürünleri ve iyotlu tuz zengin iyot kaynağıdır. Süt; patates; bezelye ve yumurta da iyot vardır.
MENOPOZ
Menopoz her kadının yaşamında ortaya çıkan ve adetlerin kesildiği dönemdir. Menopoz bir hastalık değil normal bir durumdur. Menopoz genellikle 50-51 yaşlarında meydana gelir. Menopoz öncesi ve sonrası dönemlerde kadınlarda hormonal; psiklolojik değişiklikler meydana gelir. Ortalama olarak her kadın 30 yıl menopozla birlikte yaşar.
Menopozla birlikte kadınlarda östrojen ve progesteron hormonları azalır. Yumurtalık küçülür. Kanda FSH ve LH hormonları artar.
Östrojen azalmasına bağlı olarak hızlı vücut ısısı değişiklikleri; sıcak basmaları; ciltte incelme; cinsel organ ve memede küçülme eğilimi oluşur. Östrojen azaldığı için kalp hastalıkları sıklığında artma ve kemik erimesi riski ortaya çıkar.
Sıcak basmaları östrojen azalmasından dolayı oluşur ve şiddeti kadından kadına değişir ve 2.5 yıl sonra çoğunlukla kaybolur. Sıcak basmaları genellikle yüzde; boyunda ve göğüste ısı artması şeklinde hissedilir ve sıklıkla da gece olur ve uykuyu bozar. Uyku bozukluğu yüzünden de bu kadınlarda yorgunluk; huzursuzluk; konsantrasyon bozukluğu ve psikolojik değişkenlikler olabilir. Sıcak basmaları bazı kadınlarda menopoza girmeden yıllarca önce de başlayabilir. Sıcak basmasının nedeni kan damarlarının genişlemesi ve kanın cilt boyunca damarlara dolmasından ileri gelir. Kişinin yüzü kırmızılaşır ve birden bir sıcaklık hissi olur. Bu his 1-5 dakika sürer. Arkasından çok soğuk ve hatta ıslak bir his duyulur. Terler kuruyunca normale dönülür.
Sıcak basmaları için öneriler:
Sıcak yerlerden uzak durunuz ve hafif elbiseler giyiniz
Baharatlı gıdalar yemeyiniz
Yaşamınızda stresten uzak durunuz; stres sıcak basmalarını artırır.
KAYNAK:
1. Prof Dr Metin Özata; Vitamin; Mineral Bitkisel Ürün Rehberi; Gürer yayınları; 2008
2. http://www.vitamintr.com
3. http://www.guatrcenter.com
4. http://www.endokrin.org