Zeytinyağı ve Akdeniz Diyeti
Türkiye’yi;Adamızı içine alarak;Yunanistan’dan İtalya’ya ve Fransa’ya;İspanya’dan Kuzey Afrika’ya ve Orta Doğu’ya uzanan;Akdeniz sahillerini damak tadının simgesi olan Akdeniz Mutfağı;lezzeti ile sağlık;mutfak kültürü ile dengeli beslenmeyi doğal olarak birleştirmiştir.
Akdeniz Diyetinin Genel Özellikleri
Tüm dünyada yağı az (özellikle doymuş yağı az);posası fazla tuz oranı düşük olan tipik Akdeniz mutfağı sağlıklı beslenme olarak önerilmektedir.Bu beslenme tarzında kırmızı ete ayda en fazla 3 kez yer verilmektedir.Buna karşın her gün tüketilmesi önerilen ve diyette en fazla yer verilen besin öğeleri ise zeytin ile zeytinyağı.Peynir;yoğurt ve diğer süt ürünleri;baklagiller ve kuruyemişler;sebze ve meyveler;ekmek;makarna;bulgur gibi unlu mamuller de beslenmenin ayrılmaz bir parçası olarak düşünülürken ağırlıklı olarak balık yenmesi ve kümes hayvanları tavsiye edilmektedir.
Akdeniz Mutfağında Yer Alan Başlıca Besinler
Sebzeler:Akdeniz tipi beslenme şeklinin temeli bu besin grubuna dayanmaktadır.Mevsimsel olarak bol bulunan sebzeye ağırlık verilmektedir.Yemek hazırlanırken pişirme yöntemine de önem verilmekte besin öğesi kaybını en aza indirecek bir yöntem tercih edilmektedir.Yemeklerde ağız tadı kadar görsel zevkler de ön planda olduğundan hemen hemen tüm yemeklerin yanında doğal garnitürler (yeşil veya siyah zeytin;yeşil sebzeler;kuru üzüm kullanılır)süsleme amacı ile kullanılmaktadır.Günümüzde bitkisel kaynaklı besinlerin daha fazla yenmesi önerileri bunları yüksek miktarda tüketen popülasyonlarda;çeşitli kronik hastalıkların;özellikle de koroner kalp hastalığının ve bazı kanserlerin daha seyrek görülmesinden dolayıdır.
Meyveler:Akdeniz mutfağında çok çeşitli olarak bu gruba yer verilmektedir özellikle de pasta ve puding yapımında kullanılmaktadırlar.Kışın daha çok kurutulmuş meyveler tüketilmektedir.Özellikle de kuru incir ile kuru kayısı.Meyvelerin kokularında ve tat vericiliğinde yararlanıldığı gibi komposto;tart ve dondurma yapımında da kullanılmaktadır.
Kurubaklagiller:Nohut;barbunya;kuru fasulye gibi baklagiller tüm Akdenizlilerin evinde bulunur.Salatalarda;çorbalarda;püre yapımında kullanıldığı gibi yahnilere de katılmaktadır.Posa;yağ;vitamin ve mineral içeriği bakımından sağlık açısından uygunluk fösteren kuru baklagiller pişirilmeden önce bir gün suda bekletilmelidir.
Süt ve Ürünleri:Süt ile yapılan çok yemek olmamasına karşın pirinç ile veya mısır unu birlikte puding ve tatlı yapımında kullanılmaktadır.İrmikli sütlü tatlılar yapılmaktadır.Peynir kızartılarak tüketilebileceği gibi ızgaralarda ya da meze türlerinde de kullanılmaktadır.Yoğurdun tadının hafif tatlımsı ve kaymaklı olmasına önem verilmektedir.
Tahıllar:Pirinç ve buğday Akdeniz’de başlıca yemek malzemesidir.İtalya’da arpa;çavdar;mısır sıkça kullanılmakta ve unlarından da yararlanılmaktadır.Afrika ülkelerinde kuskus ile kısa pirinç daha çok tüketilmektedir.Doğu Akdeniz ülkelerinde ise (Kıbrıs gibi) uzun taneli pirinç daha çok tüketilmektedir.Makarna İtalya’da her gün yenilen besinlerden biridir.200 kadar çeşidi vardır;her çeşidi ayrı bir tat vermektedir.
Zeytin:Akdeniz diyetinde kullanılan 100 çeşit zeytin vardır;zeytin türlerinin kendine has renk;şekil ve kokusu vardır.Yenmeden önce tuzlu suya yatırılan zeytinlerin renkleri siyahtan yeşile;sarı ve kırmızıya kadar değişir.Asit tadını azaltmak ve de mide problemlerini engellemek adına her gün tuzlu su değiştirilmektedir.Geleneksel sunuş şekli sirke ve limonla veya şarapladır.Ayrıca kokulu bitkilerle karıştırılıp (golyandro tohumu;kekik gibi) üzerine yağ dökülüp meze olarak da tüketilmektedir.Akdeniz beslenmesinde çok fazla yer verilmektedir ancak yine de unutulmamalıdır ki zeytin en fazla yağ içeren meyve sayılmaktadır ve ağırlığının %20-30’u yağdır.
Yağ:Akdeniz bölgesinin geleneksel ve doğal pişirme yağı zeytinyağıdır.Genelde yemekler sadece zeytinyağı ile yapılmaktadır.Türkiye’de ve Arap ülkelerinde her ne kadar sıcak yemekelrde katı yağ kullanılıyorsa da Doğu Akdeniz ülkeleri katı yağı çok az kullanmaktadır.Bazı Ortadoğu ülkelerinde zeytinyağı kullanmak yemek pişirmedeki kuraldır ve tariflere özellikle eklenmektedir.
Kaymak:Pişirmede kullanılan bir malzeme değildir.Fransa’da sıkça kullanılır.Orta Doğu ülkelerinde ise manda sütünden yapılan bir kaymak bıçakla kesilecek kadar serttir ve tatlılarla sunulur.
Baharatlar:Akdeniz tipi beslenmede yemek tadı ve görsel özellikleri önemli olduğundan bu noktada baharatlar da önem kazanmaktadır.Aşırıya kaçmadan hemen hemen her yemek ve mezede yer verilmektedir.Mısır’da kimyon kullanılırken;Tunus’ta özel bir baharat olan harıssa her yemeğe;ekmeğe ve yağa katılmaktadır.
Akdeniz Diyetinin Genel Özellikleri
Tüm dünyada yağı az (özellikle doymuş yağı az);posası fazla tuz oranı düşük olan tipik Akdeniz mutfağı sağlıklı beslenme olarak önerilmektedir.Bu beslenme tarzında kırmızı ete ayda en fazla 3 kez yer verilmektedir.Buna karşın her gün tüketilmesi önerilen ve diyette en fazla yer verilen besin öğeleri ise zeytin ile zeytinyağı.Peynir;yoğurt ve diğer süt ürünleri;baklagiller ve kuruyemişler;sebze ve meyveler;ekmek;makarna;bulgur gibi unlu mamuller de beslenmenin ayrılmaz bir parçası olarak düşünülürken ağırlıklı olarak balık yenmesi ve kümes hayvanları tavsiye edilmektedir.
Akdeniz Mutfağında Yer Alan Başlıca Besinler
Sebzeler:Akdeniz tipi beslenme şeklinin temeli bu besin grubuna dayanmaktadır.Mevsimsel olarak bol bulunan sebzeye ağırlık verilmektedir.Yemek hazırlanırken pişirme yöntemine de önem verilmekte besin öğesi kaybını en aza indirecek bir yöntem tercih edilmektedir.Yemeklerde ağız tadı kadar görsel zevkler de ön planda olduğundan hemen hemen tüm yemeklerin yanında doğal garnitürler (yeşil veya siyah zeytin;yeşil sebzeler;kuru üzüm kullanılır)süsleme amacı ile kullanılmaktadır.Günümüzde bitkisel kaynaklı besinlerin daha fazla yenmesi önerileri bunları yüksek miktarda tüketen popülasyonlarda;çeşitli kronik hastalıkların;özellikle de koroner kalp hastalığının ve bazı kanserlerin daha seyrek görülmesinden dolayıdır.
Meyveler:Akdeniz mutfağında çok çeşitli olarak bu gruba yer verilmektedir özellikle de pasta ve puding yapımında kullanılmaktadırlar.Kışın daha çok kurutulmuş meyveler tüketilmektedir.Özellikle de kuru incir ile kuru kayısı.Meyvelerin kokularında ve tat vericiliğinde yararlanıldığı gibi komposto;tart ve dondurma yapımında da kullanılmaktadır.
Kurubaklagiller:Nohut;barbunya;kuru fasulye gibi baklagiller tüm Akdenizlilerin evinde bulunur.Salatalarda;çorbalarda;püre yapımında kullanıldığı gibi yahnilere de katılmaktadır.Posa;yağ;vitamin ve mineral içeriği bakımından sağlık açısından uygunluk fösteren kuru baklagiller pişirilmeden önce bir gün suda bekletilmelidir.
Süt ve Ürünleri:Süt ile yapılan çok yemek olmamasına karşın pirinç ile veya mısır unu birlikte puding ve tatlı yapımında kullanılmaktadır.İrmikli sütlü tatlılar yapılmaktadır.Peynir kızartılarak tüketilebileceği gibi ızgaralarda ya da meze türlerinde de kullanılmaktadır.Yoğurdun tadının hafif tatlımsı ve kaymaklı olmasına önem verilmektedir.
Tahıllar:Pirinç ve buğday Akdeniz’de başlıca yemek malzemesidir.İtalya’da arpa;çavdar;mısır sıkça kullanılmakta ve unlarından da yararlanılmaktadır.Afrika ülkelerinde kuskus ile kısa pirinç daha çok tüketilmektedir.Doğu Akdeniz ülkelerinde ise (Kıbrıs gibi) uzun taneli pirinç daha çok tüketilmektedir.Makarna İtalya’da her gün yenilen besinlerden biridir.200 kadar çeşidi vardır;her çeşidi ayrı bir tat vermektedir.
Zeytin:Akdeniz diyetinde kullanılan 100 çeşit zeytin vardır;zeytin türlerinin kendine has renk;şekil ve kokusu vardır.Yenmeden önce tuzlu suya yatırılan zeytinlerin renkleri siyahtan yeşile;sarı ve kırmızıya kadar değişir.Asit tadını azaltmak ve de mide problemlerini engellemek adına her gün tuzlu su değiştirilmektedir.Geleneksel sunuş şekli sirke ve limonla veya şarapladır.Ayrıca kokulu bitkilerle karıştırılıp (golyandro tohumu;kekik gibi) üzerine yağ dökülüp meze olarak da tüketilmektedir.Akdeniz beslenmesinde çok fazla yer verilmektedir ancak yine de unutulmamalıdır ki zeytin en fazla yağ içeren meyve sayılmaktadır ve ağırlığının %20-30’u yağdır.
Yağ:Akdeniz bölgesinin geleneksel ve doğal pişirme yağı zeytinyağıdır.Genelde yemekler sadece zeytinyağı ile yapılmaktadır.Türkiye’de ve Arap ülkelerinde her ne kadar sıcak yemekelrde katı yağ kullanılıyorsa da Doğu Akdeniz ülkeleri katı yağı çok az kullanmaktadır.Bazı Ortadoğu ülkelerinde zeytinyağı kullanmak yemek pişirmedeki kuraldır ve tariflere özellikle eklenmektedir.
Kaymak:Pişirmede kullanılan bir malzeme değildir.Fransa’da sıkça kullanılır.Orta Doğu ülkelerinde ise manda sütünden yapılan bir kaymak bıçakla kesilecek kadar serttir ve tatlılarla sunulur.
Baharatlar:Akdeniz tipi beslenmede yemek tadı ve görsel özellikleri önemli olduğundan bu noktada baharatlar da önem kazanmaktadır.Aşırıya kaçmadan hemen hemen her yemek ve mezede yer verilmektedir.Mısır’da kimyon kullanılırken;Tunus’ta özel bir baharat olan harıssa her yemeğe;ekmeğe ve yağa katılmaktadır.