TSH YÜKSEKLİĞİ
TSH hormonu hipofiz bezinden salgılanır. Bu hormon tiroid bezinden T3 ve T4 hormonlarının yapılmasını sağlar. Bazen yapılan tetkiklerde TSH yüksek olabilir (>3 olması). Bu durumda Tiroid bezi az çalışmaya başlamış demektir.

Tiroid yetmezliği bazen başlangıçta kendini sadece TSH hormonu yüksekliği (T3 ve T4 normaldir) ile gösterir. Henüz T4 ve T3 hormonları kanda düşmemiştir. Serbest T4 ve serbest T3 düzeyleri normal iken serum TSH düzeylerinin hafif yüksek olduğu (5-20 IU/L arası) bu duruma hafif derecede tiroid yetmezliği adı verilir. Bu durumun tıp dilindeki adı ise subklinik hipotiroididir. Belirli bir süre sonra bu hastalarda T4 ve T3 hormonları düşmeye ve TSH daha da yükselmeye başlar ve o zaman tam tiroid yetmezliği gelişmiş olur.
Hafif tiroid yetmezliği toplumda tam tiroid yetmezliğinden daha çok görülür. Özellikle kadınlarda ve yaşlı kişilerde sıktır. A.B.D’ de toplumun % 0.3’ünde tam tiroid yetmezliği saptanmışken % 4.3’ünde hafif tiroid yetmezliği bulunmuştur. Diğer bir deyimle toplumda her 20 kişiden birisinde hafif tiroid yetmezliği vardır.
Hafif tiroid yetmezliği kadınlarda yaş arttıkça daha çok görülmektedir. 50 yaşındaki kadınların % 8’inde ; 70 yaşında ise % 12’ sinde hafif derecede tiroid yetmezliği vardır.
Bu hastalarda tam tiroid bezi yetmezliğine geçiş TSH yüksekliğinin derecesine bağlı olarak hızlanır. TSH ne kadar yüksekse o kadar hızlı tam tiroid yetmezliğine geçiş olmaktadır. TSH düzeyi 6-12 U/L arasında olan hastaların % 42.8’inde (yaklaşık yarısında) 10 yıl içinde tam tiroid yetmezliği gelişirken; TSH düzeyi 12 U/L ‘den fazla olan kişilerin % 77’sinde (çoğunda) 10 yıl içinde tam tiroid yetmezliğine ilerleme olmaktadır.
TSH’ sı yüksek olan hafif tiroid yetmezlikli kişilerde eğer kanlarında anti-TPO antikoru yüksek ise tiroid bezindeki yetmezlik daha hızlı olmaktadır. Hafif tiroid yetmezlikli hastaların % 5’inde her yıl tam tiroid yetmezliği gelişmektedir.
Hafif tiroid yetmezliği olan hastalarda çoğu zaman herhangi bir şikayet olmaz. Bazı kişilerdeyorgunluk; kilo alma; cilt kuruluğu; enerji azlığı ve üşüme gibi şikayetler olabilir. Bununla birlikte TSH hormonu yüksek olan kişilerde kan yağlarında (kolesterol gibi) yükseklik olabilir ve bu durum koroner kalp hastalığı oluşmasına zemin hazırlayabilir. Bu kişilerin Levotiroksin ilacıyla tedavi edilmesi gerekir.
Hafif derecede tiroid yetmezliği Hashimoto hastalarında; radyoaktif iyot tedavisi görenlerde; tiroid ameliyatı geçiren hastalarda ve Cordarone isimli kalp ilacı kullananlarda ortaya çıkabilir. Bazen tam tiroid bezi yetmezlikli hastalar ilaçla (Levotiroksin) tedavi olurken ilacın dozunun az gelmesi sonucu sadece TSH yüksekliği oluşabilir. Sigara içen kişilerde de hafif derecede tiroid yetmezliği gelişebilmektedir.
Hafif tiroid bezi yetmezliğinde tedavi hastanın TSH düzeyine ve birlikte anti-TPO antikor yüksekliği olup olmamasına göre ayarlanır.



TİROİD BEZİ YETMEZLİĞİNDE OLUŞAN ŞİKAYET VE BELİRTİLER
Tiroid bezi yetmezliğine ait şikayetler hastalığın şiddetine göre değişir. Bazen hiçbir şikayet yok iken bazı hastalarda çok şiddetli belirti ve şikayetler ortaya çıkar. Bazı belirtiler özellikle yaşlı kişilerde yaşlılığa bağlanır ve hastalık akla gelmez ise atlanır. Tiroid bezi az çalışan ve tiroid hormonları kanda azalan bir kişide şu belirtiler olabilir:

• Kolay yorulma; yorgunluk; bitkinlik; enerji azlığı (yaygın)
• Hatırlamada zorluk; unutkanlık; yavaş düşünme; konsantre olamama
• Hareketlerde yavaşlık
• Sabahleyin uyanmada zorluk; daha çok uyku isteği; gün içinde uyuklama
• Üşüme veya kendini soğuk hissetme
• Terlemenin azalması
• Kuru; soğuk; kalın ve kaşınan bir deri
• Sarı veya portakal renginde bir deri
• Kuru; kaba ve kolay kırılan tırnaklar
• Saç dökülmesi; saçlarda azalma; kaşlarda dökülme
• İştah kaybı
• Kilo alma ve kiloyu verememe
• Horlama başlaması
• Kas krampları ve eklemlerde ağrı oluşması
• Kaslarda iğne batması hissi veya karıncalanma
• Kabızlık olmaya başlaması
• Göz etrafının ve göz altının şişmesi
• El; ayak ve eklemlerde şişlik
• Karpal tünel sendromu denilen el bileğinde sinir sıkışması ve ağrı
• Adet kanamalarının daha fazla miktarda olması; adetlerde kramp olması ve adet öncesi dönemin kötü geçmesi
• Bazı kadınlarda adet sıklığının azalması veya adetlerin kesilmesi
• Depresyon gelişmesi ve hiçbir şeyle ilgilenmeme
• Sesin kalınlaşması ve ses kısıklığı
• İşitmede azalma oluşması
• Guatr oluşması (Hashimoto hastalarında olur)
• Tiroid bezinin küçülmesi (tiroid bezi iltihaplarına veya Hashimotonun son evresine bağlı olarak)
• Kalp hızının ve nabız sayısının azalması
• Kan kolesterol düzeyinde artma
• Gebe kalamama (kısırlık)
• Libido (Cinsel istek) azlığı ve empotans
• Reflekslerin yavaş olması
• Kekemelik

Yukarıda sıralanan şikayet ve belirtilerin hepsi tiroid yetmezliği olan bütün hastalarda olmadığı gibi bu şikayetlerin olması da o kişide mutlaka tiroid bezi yetmezliği olduğu anlamına gelmez. Bu şikayetlerin çoğu tiroid bezi yetmezliği olmayan kişilerde de olabilir. Bu nedenle de farkına varılmayabilir. Tiroid bezi yetmezliği olan birçok kişi kendisinde bu hastalığın olduğunu bilmeden şikayetlerine çare bulmak amacıyla Endokrinoloji uzmanı yerine başka doktorlara gider. Adet bozukluğu nedeniyle kadın-doğum uzmanına; depresyon nedeniyle psikolog veya psikiyatri doktoruna; kansızlık nedeniyle hematoloji uzmanına ve kas ağrıları nedeniyle fizik tedavi uzmanına giden çok hasta vardır. Bu uzmanlar tiroid bezi hastalığından şüphelenirlerse hipotiroidi hastalığı teşhis edilir; aksi durumda ise sadece şikayete yönelik tedavi yapılır ve hastalık düzelmez. Bazı hastalarda tiroid bezi yetmezliği yavaş olarak geliştiğinden farkına varılması zaman alabilir.

KAYNAKLAR:
1. Prof Dr Metin Özata; 99 Sayfada Tiroid Hastalıkları; İş Bankası yayını; 2008
2. http://www.guatrcenter.com
3. http://www.tiroidcenter.com
4. http://www.guatrdr.com
5. http://www.tiroiddr.com