Gebelikte Aşı ve İlaç Kullanımı
Aşılar;
Bakteri aşıları
Canlı atenüe virüs aşıları
İnaktif virüs aşıları
Toksoid aşılar olarak sınıflandırılabilir.
İnaktif virüs aşıları; bakteri aşıları ve toksoid aşılarının gebelere yapılmasının bebek yönünden olumsuz etkileri saptanmamıştır. Yine de aşılama için 2. veya 3. trimestri beklemek güvenli olur.
Canlı virüs aşıları: Gebelik için sakıncalıdır. Bilmeden yapılması durumu veya aşı olduktan sonraki 3 ay içinde gebe kalınması durumu gebeliğin sonlandırılması için endikasyon oluşturmaz. Ancak yakın takip ve oluşabilecek riskler ile ilgili hastayı bilgilendirmek gerektirmektedir.
Kızamık aşısı: Canlı atenüe aşısıdır. Bu nedenle gebelikte yapılmamalı; aşılamadan sonraki 4 hafta içinde gebe kalınmamalıdır.
Kızamıkçık aşısı: Bu aşı da canlı atenüe aşıdır. Yapılması veya yapıldıktan sonraki 3 ayda gebe kalınması sakıncalıdır.
Grip aşısı: İnaktif virüs aşısıdır. Salgın durumlarında yapılabilir.
Hepatit A aşısı: İnaktif virüs aşısıdır. Bulaşma ihtimali yüksekse yapılabilir.
Hepatit B aşısı: zararlı etkisi saptanmamıştır. Enfeksiyon için yüksek risk taşıyor ise yapılabilir.
HPV aşısı: Henüz yeterli çalışma yoktur. Bu nedenle yapılması sakıncalı olabilir.
İnfluenza: Canlı aşı olup gebelikte yapılmamalıdır.
Pnömokok aşısı: İlk trimestrde kullanımı ile ilgili yeterli değerlendirme olmadığından yapılmasa iyi olur.
Tetatoz aşısı: Toksoid aşı grubundandır. Yapılmasında sakınca yoktur. Gebeliğin ikinci yarısından sonra 4 hafta ara ile 2 doz doğumdan sonraki 6. ayda da bir doz yapılması daha önce aşılanmamış kişiler için uygundur.
Suçiçeği: Fetusa etkisi bilinemediğinden yapılmamalıdır. Aşılanmış kişilerle temasın sakıncası yoktur.
Tüberküloz aşısı: Yeterli çalışma olmadığından yapılması önerilmez.
Kuduz aşısı: Bu hastalığın tedavisinin olmaması nedeniyle aşılama önemlidir. Fetus üzerine olumsuz etkisi bildirilmemiştir.
GEBELİKTE İLAÇ KULLANIMI
Gebeye verilen ilaçların ve metabolitlerin pek çoğunun fetusa geçebileceği söz konusu olduğundan bu konu çok hassastır. Verilen ilacın dozu; sürekliliği ilacın anne kanındaki oranının üzerine etkili olacağından önemlidir. Anne kanındaki oranın artması ile fetusa geçme oranı artar. Diğer yandan ilaç kullanımının kesinlikle gerekli olduğu bazı durumlar da söz konusudur. Bu tür durumlarda ilaç kullanmamak da anneyi ve bebeği olumsuz etkilemektedir. İlaçların piyasaya sürülmeden önce birçok hayvan deneyleri ile etkileri araştırılmıştır. Ancak gebede ilaç kullanımı konusunda geniş insan çalışmalar yapılamadığından ve ilaçlara gösterilen cevabın bireysel değişiklik göstermesinden dolayı gebede ilaç kullanırken oldukça titiz davranılır.
FDA bu konuda bir sınıflama oluşturmuştur.
A Kategorisi: Bunların kontrollü çalışmaları ile ilk 3 ayda ve sonraki aylarda kullanımı sonucu olumsuz bir etkisine rastlanmamıştır. Bu ilaçlar gebede en güvenli ilaçlardır.
B Kategorisi: Bu ilaçların hayvan çalışmalarında olumsuz bir etkiye rastlanmamıştır. Ancak insan çalışmalarındaki klinik deneyi yetersizdir. Bu grup ilaçlar gerekli olduğunda kullanılabilirler.
C Kategorisi: Bu grup ilaçların hayvanlar üzerinde olumsuz etkileri saptanmış veya yeterli çalışmaları yapılmamıştır. Bu gruptaki ilaçlar gerçekten çok gerekli ise; gebeye yararı fetus üzerine olabilecek potansiyel zarardan daha fazla ise dikkatle; doktor kontrolünde kullanılabilir.
D Kategorisi: bu ilaçların anne ve fetus üzerine olumsuz etkisi saptanmıştır. Çok özel durumlarda; anneye durum anlatılarak kullanılması gerekir.
X Kategorisi: Fetus üzerine çok ciddi etkileri saptanmış ilaçlardır. Kesinlikle hamilelerde; hamile kalmayı planlayanlarda kullanılmaz.
Görüldüğü gibi gebelikte kullanılabilecek ilaçlar mümkün olduğunca A ve B kategorisinde olmalıdır. Ve de kesinlikle doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Bakteri aşıları
Canlı atenüe virüs aşıları
İnaktif virüs aşıları
Toksoid aşılar olarak sınıflandırılabilir.
İnaktif virüs aşıları; bakteri aşıları ve toksoid aşılarının gebelere yapılmasının bebek yönünden olumsuz etkileri saptanmamıştır. Yine de aşılama için 2. veya 3. trimestri beklemek güvenli olur.
Canlı virüs aşıları: Gebelik için sakıncalıdır. Bilmeden yapılması durumu veya aşı olduktan sonraki 3 ay içinde gebe kalınması durumu gebeliğin sonlandırılması için endikasyon oluşturmaz. Ancak yakın takip ve oluşabilecek riskler ile ilgili hastayı bilgilendirmek gerektirmektedir.
Kızamık aşısı: Canlı atenüe aşısıdır. Bu nedenle gebelikte yapılmamalı; aşılamadan sonraki 4 hafta içinde gebe kalınmamalıdır.
Kızamıkçık aşısı: Bu aşı da canlı atenüe aşıdır. Yapılması veya yapıldıktan sonraki 3 ayda gebe kalınması sakıncalıdır.
Grip aşısı: İnaktif virüs aşısıdır. Salgın durumlarında yapılabilir.
Hepatit A aşısı: İnaktif virüs aşısıdır. Bulaşma ihtimali yüksekse yapılabilir.
Hepatit B aşısı: zararlı etkisi saptanmamıştır. Enfeksiyon için yüksek risk taşıyor ise yapılabilir.
HPV aşısı: Henüz yeterli çalışma yoktur. Bu nedenle yapılması sakıncalı olabilir.
İnfluenza: Canlı aşı olup gebelikte yapılmamalıdır.
Pnömokok aşısı: İlk trimestrde kullanımı ile ilgili yeterli değerlendirme olmadığından yapılmasa iyi olur.
Tetatoz aşısı: Toksoid aşı grubundandır. Yapılmasında sakınca yoktur. Gebeliğin ikinci yarısından sonra 4 hafta ara ile 2 doz doğumdan sonraki 6. ayda da bir doz yapılması daha önce aşılanmamış kişiler için uygundur.
Suçiçeği: Fetusa etkisi bilinemediğinden yapılmamalıdır. Aşılanmış kişilerle temasın sakıncası yoktur.
Tüberküloz aşısı: Yeterli çalışma olmadığından yapılması önerilmez.
Kuduz aşısı: Bu hastalığın tedavisinin olmaması nedeniyle aşılama önemlidir. Fetus üzerine olumsuz etkisi bildirilmemiştir.
GEBELİKTE İLAÇ KULLANIMI
Gebeye verilen ilaçların ve metabolitlerin pek çoğunun fetusa geçebileceği söz konusu olduğundan bu konu çok hassastır. Verilen ilacın dozu; sürekliliği ilacın anne kanındaki oranının üzerine etkili olacağından önemlidir. Anne kanındaki oranın artması ile fetusa geçme oranı artar. Diğer yandan ilaç kullanımının kesinlikle gerekli olduğu bazı durumlar da söz konusudur. Bu tür durumlarda ilaç kullanmamak da anneyi ve bebeği olumsuz etkilemektedir. İlaçların piyasaya sürülmeden önce birçok hayvan deneyleri ile etkileri araştırılmıştır. Ancak gebede ilaç kullanımı konusunda geniş insan çalışmalar yapılamadığından ve ilaçlara gösterilen cevabın bireysel değişiklik göstermesinden dolayı gebede ilaç kullanırken oldukça titiz davranılır.
FDA bu konuda bir sınıflama oluşturmuştur.
A Kategorisi: Bunların kontrollü çalışmaları ile ilk 3 ayda ve sonraki aylarda kullanımı sonucu olumsuz bir etkisine rastlanmamıştır. Bu ilaçlar gebede en güvenli ilaçlardır.
B Kategorisi: Bu ilaçların hayvan çalışmalarında olumsuz bir etkiye rastlanmamıştır. Ancak insan çalışmalarındaki klinik deneyi yetersizdir. Bu grup ilaçlar gerekli olduğunda kullanılabilirler.
C Kategorisi: Bu grup ilaçların hayvanlar üzerinde olumsuz etkileri saptanmış veya yeterli çalışmaları yapılmamıştır. Bu gruptaki ilaçlar gerçekten çok gerekli ise; gebeye yararı fetus üzerine olabilecek potansiyel zarardan daha fazla ise dikkatle; doktor kontrolünde kullanılabilir.
D Kategorisi: bu ilaçların anne ve fetus üzerine olumsuz etkisi saptanmıştır. Çok özel durumlarda; anneye durum anlatılarak kullanılması gerekir.
X Kategorisi: Fetus üzerine çok ciddi etkileri saptanmış ilaçlardır. Kesinlikle hamilelerde; hamile kalmayı planlayanlarda kullanılmaz.
Görüldüğü gibi gebelikte kullanılabilecek ilaçlar mümkün olduğunca A ve B kategorisinde olmalıdır. Ve de kesinlikle doktor kontrolünde kullanılmalıdır.