Anne Sağlığında Doğum Öncesi Bakım
Öncelikle sağlık: kişinin yalnız bedenen değil;ruhen de tam iyilik hali olarak tanımlanır.anne sağlığından önce kadın sağlığının değerlendirilmesi gereklidir.
bu bağlamda kadın sağlığı neleri kapsar?
• anne ve çocuk sağlığı toplumda önemli bir rol oynar
• dünyada her yıl 500.000 anne ölümü gerçekleşmektedir. kadın sağlığını iyileştirici çalışmalarla bunun önüne geçilebilir.çünkü ancak sağlıklı annelerden sağlıklı çocuklar doğar…
• anne sağlığı ile direkt ilişkili olan bebek ölüm hızı gelişmekte olan ülkelerde 74/1000 dir.(gelişmiş ülkelerde 13/1000)
• gebelik planlayan üreme dönemindeki kadınlara ;"doğum öncesi bakım" uygulanması son derece önemlidir. bunun önemi ilk olarak 20. yüzyılda anlaşılmaya başlanmıştır.doğum öncesi bakım yapılmayan anneler ve bebeklerinde hastalık ve ölüm hızları çok daha yüksek bulunmuştur. doğum öncesi bakımda amaç; anne adaylarına aile planlaması;gebelik;doğum ve doğum sonu dönemlerinin sağlıklı geçmesine yönelik gerekli sağlık bakımının ve bilgisinin verilmesidir. bu amaçla ülkemizde ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezleri kurulmuştur.(açs-ap)
• doğum öncesi bakım almayı etkileyen faktörler: artmış doğum sayısı;annenin sosyoekonomik düzeyi;eğitim düzeyi(azaldıkça doğum hızı artmaktadır);sağlık merkezine yakınlığı;sosyal güvencesinin olup olmaması;toplumsal bilinç(çevre baskısı veya desteği;aile büyüklerinin yaklaşımları vs.)
• bir kadın ve bir aile ;istediği zaman ve istediği sayıda çocuk sahibi olabilmelidir.bu nedenle ideal olan gebelik istenmediği durumlarda kişiye uygun aile planlaması yönteminin seçilmesidir. bütün bunlara rağmen istenmeyen bir gebelik elde edilmişse deülkemizde istenmeyen gebelikler 10 haftaya kadar yasal olarak tahliye edilebilmektedir. her bireyin sağlık hizmetlerinden tam ve eksiksiz olarak faydalanma hakkı vardır. kadın sağlığı çalışmaları ve doğum öncesi bakımı uygulanmaması anne ve bebek ölümlerini belirgin arttırmaktadır. en sık anne ölüm nedenlerine göz atacak olursak;
anne ölümü nedenleri
• uterin kanama(%33)
• preeklampsi(pih): % 20(gebelikte ortaya çıkan hipertansiyon;ödem;karaciğer fonksiyon bozuklukları ile seyreden ciddi bir öngörülebilen hastalıktır)
• postpartum enfeksiyonlar:%14
• en sık 3 sebep bunlar olup tümü önlenebilir sebeplerdir. bunlara yol açan nedenler ise: multiparite(4 ve üzeri)+20 yaş öncesi ve 35 yaş sonrası gebelikler+sık gebe kalma+malnütrisyon(anemi)+yetersiz antenatal vepostpartum bakım+ sosyal nedenler(sağlık güvencesi yokluğu vs)
• 2005 yılı verilerine göre anne ölüm hızı(aöh) 100.000 canlı doğumda 28;5 olarak ifade edilmiştir.(yunanistan:10;israil:7;isviçrede:6
• hekim: kadın sağlığı ile ilgili tüm sorunları inceler.bu sağlık incelemesi genel anlamda kadının doğumu ile ölümü arasındaki tüm dönemi kapsamalıdır.(kadın sağlığı hizmetleri)
• 15-45 yaş arası dönem “reprodüktif dönem”olup bundan öncesi adolesan dönem; sonrası ise perimenopozal dönemdir.her dönemin kendine has problemleri ve özellikleri vardır.
örn:infertil bir hastaya;gebeye;menopoz hastasına
yaklaşımlar farklı ve özelliklidir.
genel olarak doğum öncesi bakımda hedefler;
• riskli durumların erken tanı ve tedavisini sağlamak
• gebelik planlayan aileye yardımcı olmak
• bireylere doğru sağlık alışkanlığı kazandırmada önderlik etmek(kendisi sigara içen bir sağlıkçı ne derece bu konuda etkili olabilir ki??)
• hızla değişen bilgi ve teknolojiye uyum sağlamak için çaba göstermek
• yaklaşımların tümünün hastalık değil hasta odaklı olması son derece önemlidir. hasta ile işbirliği şarttır. hekim hastalarını biyolojik;sosyal ve psikolojik yönleriyle bütün olarak değerlendirebilmelidir.
bu bağlamda kadın sağlığı neleri kapsar?
• anne ve çocuk sağlığı toplumda önemli bir rol oynar
• dünyada her yıl 500.000 anne ölümü gerçekleşmektedir. kadın sağlığını iyileştirici çalışmalarla bunun önüne geçilebilir.çünkü ancak sağlıklı annelerden sağlıklı çocuklar doğar…
• anne sağlığı ile direkt ilişkili olan bebek ölüm hızı gelişmekte olan ülkelerde 74/1000 dir.(gelişmiş ülkelerde 13/1000)
• gebelik planlayan üreme dönemindeki kadınlara ;"doğum öncesi bakım" uygulanması son derece önemlidir. bunun önemi ilk olarak 20. yüzyılda anlaşılmaya başlanmıştır.doğum öncesi bakım yapılmayan anneler ve bebeklerinde hastalık ve ölüm hızları çok daha yüksek bulunmuştur. doğum öncesi bakımda amaç; anne adaylarına aile planlaması;gebelik;doğum ve doğum sonu dönemlerinin sağlıklı geçmesine yönelik gerekli sağlık bakımının ve bilgisinin verilmesidir. bu amaçla ülkemizde ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezleri kurulmuştur.(açs-ap)
• doğum öncesi bakım almayı etkileyen faktörler: artmış doğum sayısı;annenin sosyoekonomik düzeyi;eğitim düzeyi(azaldıkça doğum hızı artmaktadır);sağlık merkezine yakınlığı;sosyal güvencesinin olup olmaması;toplumsal bilinç(çevre baskısı veya desteği;aile büyüklerinin yaklaşımları vs.)
• bir kadın ve bir aile ;istediği zaman ve istediği sayıda çocuk sahibi olabilmelidir.bu nedenle ideal olan gebelik istenmediği durumlarda kişiye uygun aile planlaması yönteminin seçilmesidir. bütün bunlara rağmen istenmeyen bir gebelik elde edilmişse deülkemizde istenmeyen gebelikler 10 haftaya kadar yasal olarak tahliye edilebilmektedir. her bireyin sağlık hizmetlerinden tam ve eksiksiz olarak faydalanma hakkı vardır. kadın sağlığı çalışmaları ve doğum öncesi bakımı uygulanmaması anne ve bebek ölümlerini belirgin arttırmaktadır. en sık anne ölüm nedenlerine göz atacak olursak;
anne ölümü nedenleri
• uterin kanama(%33)
• preeklampsi(pih): % 20(gebelikte ortaya çıkan hipertansiyon;ödem;karaciğer fonksiyon bozuklukları ile seyreden ciddi bir öngörülebilen hastalıktır)
• postpartum enfeksiyonlar:%14
• en sık 3 sebep bunlar olup tümü önlenebilir sebeplerdir. bunlara yol açan nedenler ise: multiparite(4 ve üzeri)+20 yaş öncesi ve 35 yaş sonrası gebelikler+sık gebe kalma+malnütrisyon(anemi)+yetersiz antenatal vepostpartum bakım+ sosyal nedenler(sağlık güvencesi yokluğu vs)
• 2005 yılı verilerine göre anne ölüm hızı(aöh) 100.000 canlı doğumda 28;5 olarak ifade edilmiştir.(yunanistan:10;israil:7;isviçrede:6
• hekim: kadın sağlığı ile ilgili tüm sorunları inceler.bu sağlık incelemesi genel anlamda kadının doğumu ile ölümü arasındaki tüm dönemi kapsamalıdır.(kadın sağlığı hizmetleri)
• 15-45 yaş arası dönem “reprodüktif dönem”olup bundan öncesi adolesan dönem; sonrası ise perimenopozal dönemdir.her dönemin kendine has problemleri ve özellikleri vardır.
örn:infertil bir hastaya;gebeye;menopoz hastasına
yaklaşımlar farklı ve özelliklidir.
genel olarak doğum öncesi bakımda hedefler;
• riskli durumların erken tanı ve tedavisini sağlamak
• gebelik planlayan aileye yardımcı olmak
• bireylere doğru sağlık alışkanlığı kazandırmada önderlik etmek(kendisi sigara içen bir sağlıkçı ne derece bu konuda etkili olabilir ki??)
• hızla değişen bilgi ve teknolojiye uyum sağlamak için çaba göstermek
• yaklaşımların tümünün hastalık değil hasta odaklı olması son derece önemlidir. hasta ile işbirliği şarttır. hekim hastalarını biyolojik;sosyal ve psikolojik yönleriyle bütün olarak değerlendirebilmelidir.