Kısırlık Nedenleri ve Tedavisi
KISIRLIK NEDENLERİ VE TEDAVİSİ
Kısırlık her iki eşe ait nedenlerden dolayı görülebilir.
Erkeğe ait nedenler : Ereksiyon kusuru; sperm sayı ve hareketlerinde azalma ;sperm yapısı bozukluğu bağışıklık sisteminde direnç sayılabilir.
Kadına ait nedenler : Yumurtlama bozukluğu; kanallarda tıkanıklık; rahme ait yapısal bozukluk; yapışıklık; enfeksiyon ; endometriozis sayılabilir bunun dışında % 15-20 olguda nedeni belirsizdir.
Kısırlık tedavisinde nedenlere göre yönlenilir. Erkeğe ait sorunlar tıbbî ve cerrahi yönden düzeltilemiyorsa İnseminasyon (İUİ - aşılama) veya tüp bebek / mikroenjeksiyon düşünülebilir. Kadına ait nedenler yumurtlama ilaçları ve cerrahî girişimlerle düzeltilemiyorsa yine aşılama ; Laparoskopi / Hîstereskopi operasyonları veya tüp bebek / mikroenjeksiyon düşünülebilir.
BAŞARI:
Başarı kısırlık nedenine göre değişir; yumurtlama bozukluğunda %50 - 60 kanalların açılmasında; % 30 - 50 erkekte varikosel ameliyatından sonra; %50 aşılama ;%15-20 tüp bebek / mikroenjeksiyon;%35 - 40 canlı gebelik oranlandır.
Yumurtlama tedavisi sonucu yumurta üretilemiyorsa kanallar cerrahî girişimle açılamıyorsa ; sperm sayı ; hareket ve yapısı istenilen düzeye çıkarılamıyorsa 4-6 kez İnseminasyon ve ortalama 4 kez tüp bebek girişiminden sonra gebelik oluşamıyorsa tedavi başarısız olmuş kabul edilebilir.
Erkek Kısırlığı
Kısırlık tarif olarak; çiftlerin bir yıl boyunca korunma olmadan; istemelerine rağmen çocuklarının olmaması olarak tanımlanır. Toplumda görülme oranı % 15 civarındadır.
Erkek ve kadın arasındaki dağılıma gelince; 1/3 erkek sorunlu; 1/3 kadın sorunlu; 1/3 ise erkek ve kadın birlikte aynı anda sorumludur. Yani yaklaşık % 50 -% 50 bir dağılım gösterir.
Erkek kısırlığının en sık görülen nedenleri arasında % 42 ile Varikosel bulunur. Varikosel’i ; enfeksiyonlar; hormonal nedenler; genetik nedenler; inmemiş testis; testis yetmezliği; cinsel fonksiyon bozuklukları izler.
Erkek kısırlığında tedavi nedene yönelik olarak düzenlenir. Amaç sperm sayı ve kalitesini normale yakın hale getirebilmektir. Varikosel tespit edilen hastalarda ameliyat mikroskobu altında ameliyat yapılır. Hormon yetmezliklerinde gerekli hormon takviyesi yapılabilir yada enfeksiyon varsa antimikrobik tedavi yapılır. Sigara ve yoğun alkol alımı olumsuz etkileri kanıtlanmış olduğundan kullanımları engellenir.
Eğer semen analizinde sperm yok ise doğrudan kaynağından yani testisten sperm elde etmeye yönelik yöntemlerden biri seçilebilir ( tese ; tesa ; mesa ). Elde edilecek spermler bir daha bulabilme güçlüğü nedeniyle çok kıymetli olduğundan bu spermleri dondurarak saklayabilecek klinikler bu alanda daha yararlı olur.
İnfertilite düzenli ve korunmasız olarak; haftada en az 2-3 kere olacak şekilde girilen cinsel ilişkiye rağmen 1 yıl sonunda gebelik olmamasıdır.
Yaklaşık olarak evli çiftlerin % 15 infertil olup bunların % 30unda kadın; % 30 unda erkek ve yaklaşık %40 oranında hem erkek hem kadın kısırlıktan sorumludur.
Bayana ait kısırlık nedenleri:
Gebeliğin oluşabilmesi icin kadından ovulasyon ile yumurta hucresinin batın bosluğuna atılması ; bunun sağlam tüpler tarafindan yakalanması; tüplerde erkekten gelen sperm ile karşılaşarak döllenmesi ve bu döllenen yumurtanın rahim icine gelerek endometrium dediğimiz rahim iç tabakasına yuvalanması gerekmektedir.Basitce buradaki olaylardan birinde aksaklık oluşursa gebelik meydana gelmez ve kısırlıktan söz edilir.
Bu hastalarda İlk görüşmede bazı noktaların araştırılması yol göstericidir; adet düzensizliği; kıllanma; obezite; geçirilen karın içi veya pelvik operasyonlar; daha önce kemoterapi veya radyoterapi tedavisi alınması; adet sırasında veya ilişki esnasında ağrı olup olmadığı;daha önce spiral (RIA) ile korunma; memelerden süt gelmesi; sigara içimi; tiroid hormonu ile ilgili bozukluklar ve guatr hastalığı sorgulanır.
Anovulasyon (Yumurtlamanın olmaması):
Kadın infertilitesinin en yaygın nedeni ovulasyon (yumurtlama) olmamasıdır. Ovulasyonun olup olmadığını gösteren en önemli işaret adet düzenidir. Bir çok faktör kadınlarda yumurtlama bozukluğuna neden olabilir. Çeşitli organlara bağlı gelişebilen hormonal düzensizlikler ; PCOS ; aşırı egzersiz; düzensiz diyet; stress ; sigara; alkol yumurtlamayı etkileyebilir.
Tuba-peritoneal Faktörler:
Geçirilmiş enfeksiyon; operasyon; karın içine kanama veya endometriozis nedeniyle yumurtalıklar ve tüpler içinden hasar görmüş olabilir.
Hormonal bozukluklar:
Hormonal bozukluklar yumurtlamayı engelleyerek ve rahim içi tabakasının gelişmesini engelleyerek kısırlığa neden olabilir.
PCOS (Polikistik over sendromu); tiroid hastalıkları; böbrek üstü bezi hastalıkları; hipofiz bezi hastalıklarında oluşan hormonal bozukluk fertiliteyi etkilerler.
Endometriosis : Rahim içi mukozası olan endometriumun rahim dışında yerleşmesi ve fonksiyon göstermesi olan endometriosis -çukulata kisti hastalığı- daha çok yumurtalıklarda yerleşir. Endometriozisin yumurtlama ; döllenme ve döllenmiş yumurtanın ekilme aşamasında olumsuz etkileri olabilmektedir.
Düşükler : Daha önceki düşükler veya isteğe bağlı kürtajlar rahim iç tabakası olan endeometriumda ve rahim ağzında (serviks) hasarlara neden olabilir. Aynı zamanda döllenmiş yumurtanın uterus içine ekilmesini (implantasyon) bozabilir. Tekrarlayıcı düşükler ve kürtajlar rahim içinde ciddi yapışıklıklar oluşturabilir. Bu yapışıklıklar sonucu adet kanamasının hiç olmaması veya azalması (Asherman Sendromu; Intra uterin sineşi) mümkündür. Bu durumda hiç gebelik olamayacağı gibi (rahim içinde gebeliğin tutunması ve beslenmesi için gerekli olan alanın azalması sonucu) tekrarlayan düşükler de görülebilir.
Rahim anormallikleri : Rahimdeki doğumsal yapı ve şekil bozuklukları infertiliteye yol açabilir. Bu yapısal bozukluklarda rahim içi dokusunun (endometrium) kanlanmasında azalma ve gebelikle birlikte rahmin yeterince büyüyememesine neden olabilmektedir.
Kısırlık her iki eşe ait nedenlerden dolayı görülebilir.
Erkeğe ait nedenler : Ereksiyon kusuru; sperm sayı ve hareketlerinde azalma ;sperm yapısı bozukluğu bağışıklık sisteminde direnç sayılabilir.
Kadına ait nedenler : Yumurtlama bozukluğu; kanallarda tıkanıklık; rahme ait yapısal bozukluk; yapışıklık; enfeksiyon ; endometriozis sayılabilir bunun dışında % 15-20 olguda nedeni belirsizdir.
Kısırlık tedavisinde nedenlere göre yönlenilir. Erkeğe ait sorunlar tıbbî ve cerrahi yönden düzeltilemiyorsa İnseminasyon (İUİ - aşılama) veya tüp bebek / mikroenjeksiyon düşünülebilir. Kadına ait nedenler yumurtlama ilaçları ve cerrahî girişimlerle düzeltilemiyorsa yine aşılama ; Laparoskopi / Hîstereskopi operasyonları veya tüp bebek / mikroenjeksiyon düşünülebilir.
BAŞARI:
Başarı kısırlık nedenine göre değişir; yumurtlama bozukluğunda %50 - 60 kanalların açılmasında; % 30 - 50 erkekte varikosel ameliyatından sonra; %50 aşılama ;%15-20 tüp bebek / mikroenjeksiyon;%35 - 40 canlı gebelik oranlandır.
Yumurtlama tedavisi sonucu yumurta üretilemiyorsa kanallar cerrahî girişimle açılamıyorsa ; sperm sayı ; hareket ve yapısı istenilen düzeye çıkarılamıyorsa 4-6 kez İnseminasyon ve ortalama 4 kez tüp bebek girişiminden sonra gebelik oluşamıyorsa tedavi başarısız olmuş kabul edilebilir.
Erkek Kısırlığı
Kısırlık tarif olarak; çiftlerin bir yıl boyunca korunma olmadan; istemelerine rağmen çocuklarının olmaması olarak tanımlanır. Toplumda görülme oranı % 15 civarındadır.
Erkek ve kadın arasındaki dağılıma gelince; 1/3 erkek sorunlu; 1/3 kadın sorunlu; 1/3 ise erkek ve kadın birlikte aynı anda sorumludur. Yani yaklaşık % 50 -% 50 bir dağılım gösterir.
Erkek kısırlığının en sık görülen nedenleri arasında % 42 ile Varikosel bulunur. Varikosel’i ; enfeksiyonlar; hormonal nedenler; genetik nedenler; inmemiş testis; testis yetmezliği; cinsel fonksiyon bozuklukları izler.
Erkek kısırlığında tedavi nedene yönelik olarak düzenlenir. Amaç sperm sayı ve kalitesini normale yakın hale getirebilmektir. Varikosel tespit edilen hastalarda ameliyat mikroskobu altında ameliyat yapılır. Hormon yetmezliklerinde gerekli hormon takviyesi yapılabilir yada enfeksiyon varsa antimikrobik tedavi yapılır. Sigara ve yoğun alkol alımı olumsuz etkileri kanıtlanmış olduğundan kullanımları engellenir.
Eğer semen analizinde sperm yok ise doğrudan kaynağından yani testisten sperm elde etmeye yönelik yöntemlerden biri seçilebilir ( tese ; tesa ; mesa ). Elde edilecek spermler bir daha bulabilme güçlüğü nedeniyle çok kıymetli olduğundan bu spermleri dondurarak saklayabilecek klinikler bu alanda daha yararlı olur.
Kadın Kısırlığı
İnfertilite düzenli ve korunmasız olarak; haftada en az 2-3 kere olacak şekilde girilen cinsel ilişkiye rağmen 1 yıl sonunda gebelik olmamasıdır.
Yaklaşık olarak evli çiftlerin % 15 infertil olup bunların % 30unda kadın; % 30 unda erkek ve yaklaşık %40 oranında hem erkek hem kadın kısırlıktan sorumludur.
Bayana ait kısırlık nedenleri:
Gebeliğin oluşabilmesi icin kadından ovulasyon ile yumurta hucresinin batın bosluğuna atılması ; bunun sağlam tüpler tarafindan yakalanması; tüplerde erkekten gelen sperm ile karşılaşarak döllenmesi ve bu döllenen yumurtanın rahim icine gelerek endometrium dediğimiz rahim iç tabakasına yuvalanması gerekmektedir.Basitce buradaki olaylardan birinde aksaklık oluşursa gebelik meydana gelmez ve kısırlıktan söz edilir.
Bu hastalarda İlk görüşmede bazı noktaların araştırılması yol göstericidir; adet düzensizliği; kıllanma; obezite; geçirilen karın içi veya pelvik operasyonlar; daha önce kemoterapi veya radyoterapi tedavisi alınması; adet sırasında veya ilişki esnasında ağrı olup olmadığı;daha önce spiral (RIA) ile korunma; memelerden süt gelmesi; sigara içimi; tiroid hormonu ile ilgili bozukluklar ve guatr hastalığı sorgulanır.
Anovulasyon (Yumurtlamanın olmaması):
Kadın infertilitesinin en yaygın nedeni ovulasyon (yumurtlama) olmamasıdır. Ovulasyonun olup olmadığını gösteren en önemli işaret adet düzenidir. Bir çok faktör kadınlarda yumurtlama bozukluğuna neden olabilir. Çeşitli organlara bağlı gelişebilen hormonal düzensizlikler ; PCOS ; aşırı egzersiz; düzensiz diyet; stress ; sigara; alkol yumurtlamayı etkileyebilir.
Tuba-peritoneal Faktörler:
Geçirilmiş enfeksiyon; operasyon; karın içine kanama veya endometriozis nedeniyle yumurtalıklar ve tüpler içinden hasar görmüş olabilir.
Hormonal bozukluklar:
Hormonal bozukluklar yumurtlamayı engelleyerek ve rahim içi tabakasının gelişmesini engelleyerek kısırlığa neden olabilir.
PCOS (Polikistik over sendromu); tiroid hastalıkları; böbrek üstü bezi hastalıkları; hipofiz bezi hastalıklarında oluşan hormonal bozukluk fertiliteyi etkilerler.
Endometriosis : Rahim içi mukozası olan endometriumun rahim dışında yerleşmesi ve fonksiyon göstermesi olan endometriosis -çukulata kisti hastalığı- daha çok yumurtalıklarda yerleşir. Endometriozisin yumurtlama ; döllenme ve döllenmiş yumurtanın ekilme aşamasında olumsuz etkileri olabilmektedir.
Düşükler : Daha önceki düşükler veya isteğe bağlı kürtajlar rahim iç tabakası olan endeometriumda ve rahim ağzında (serviks) hasarlara neden olabilir. Aynı zamanda döllenmiş yumurtanın uterus içine ekilmesini (implantasyon) bozabilir. Tekrarlayıcı düşükler ve kürtajlar rahim içinde ciddi yapışıklıklar oluşturabilir. Bu yapışıklıklar sonucu adet kanamasının hiç olmaması veya azalması (Asherman Sendromu; Intra uterin sineşi) mümkündür. Bu durumda hiç gebelik olamayacağı gibi (rahim içinde gebeliğin tutunması ve beslenmesi için gerekli olan alanın azalması sonucu) tekrarlayan düşükler de görülebilir.
Rahim anormallikleri : Rahimdeki doğumsal yapı ve şekil bozuklukları infertiliteye yol açabilir. Bu yapısal bozukluklarda rahim içi dokusunun (endometrium) kanlanmasında azalma ve gebelikle birlikte rahmin yeterince büyüyememesine neden olabilmektedir.