Gülümseyin: Şeker ve Ağız Sağlığı
“Anne bak hiç çürük yok !” şeklinde kocaman bir gülüş hayal edin. Ve sonrasında yanağınıza konan tatlı bir öpücük…
İyi bir diş bakımı; floridli diş macunu kullanımı; floridli su ile ağzın çalkalanması; floridli su kullanımı ile sağlıklı gülüşler olarak size geri döner.
Çürüklerin nedenleri nelerdir? Siz ve aileniz dişlerinizi nasıl koruyorsunuz?
Yıllardır diş çürüklerinin faturası şekerli besinlere çıkartıldı. Evet; şekerli besinler ile diş çürükleri arasında bir bağlantı var. Ancak bunu yanında daha birçok etmenin de katkısı var. Genetik özellikler; tükrüğün miktarı ve akışı gibi…Yani sadece diyete bağlı değil.
Plak Saldırısı : Hücuuuuumm !
Çürük oluşum süreci; karbonhidratların (şeker ve nişasta) asit yapmak üzere ağızdaki bakterilerle karışması sonucu başlar. Bakteriler ağzınızda görünmeyen bir film gibi bir diş plağı oluşturur ve bu plak diş yüzeyine diş eti çizgisi boyunca yapışır.
Ağızdaki bu bakterilerin oluşturduğu asitler diş minesini aşındırarak diş çürüklerine neden olur. Şeker ve nişasta bu bakterilerin en sevdiği yiyeceklerdir. Şeker ve nişastalı şeyler yediğinizde güç toplayan bakteriler saldırıya geçer. Çürük oluşum süreci nişastalı veya şekerli besinler yendikten sonra 20-30 dakika sonrasına kadar devam eder.
Özet olarak :
Plak + Karbonhidrat = Asit
Asit + Diş minesi = Potansiyel diş çürüğü
Diş çürüğüne karşı oluşturulacak ilk savunma; plağın fırçalama ve diş ipi ile temizlenmesi ve besinin ağızda bekleme süresinin sınırlandırılmasıdır. Yemekten sonra su içmek veya ağzı çalkalamak bakterilerin çok sevdiği o yiyecek parçalarının ve şekerlerin ortamdan uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Ancak bu uygulamalar dişlerin üzerindeki bakterileri tamamen yok etmez. Yardımcı bir kuvvettir ancak.
Yapışkan bir sorun olarak kabul edilen sert şekerlemeler; makarna gibi dişleriniz için bir tehdit oluşturmaz (!) diyeceğim şaşıracaksınız…
Makarna; ekmek; pirinç; meyve ve hatta süt; kek; kurabiyeler ve şekerlemeler gibi karbonhidrat içeren herhangi bir besin plaktaki bakterileri besleyebilir.
Çünkü ağız sağlığında rol oynayan tek karbonhidrat kaynağı çay şekeri veya sukroz değildir.
İster yapay ister doğal kaynaklı olsun tüm şekerler; diş çürükleri için potansiyel ilerleticidir.
Örneğin; meyvelerdeki fruktoz ve sütteki laktoz da aynı zamanda plak asitlerini oluşturan bakterilere neden olur. Bu yüzden meyve suyuyla yapılmış kurabiyeler de çay şekeri ile yapılmış kurabiyeler kadar diş çürüğü oluşturma potansiyeline sahiptir.
Küçük çocuklarda; çok uzun süre süt; anne sütü veya formula; meyve suyu ve diğer şekerli içeceklerin alımı sonucunda diş veya diş etinin bu tür besinlere maruz kalması ile gelişen biberonla beslemeye bağlı diş çürükleri oluşmaktadır.
Bazı besinler diğerlerine göre daha mı fazla diş çürüklerini artırıyor ?
Diş çürüklerini oluşturan potansiyel besinlerin sıralandığı tanımlanmış bir liste yok maalesef.
Bununla birlikte; fark yaratan iki faktör; ne sıklıkla yediğimiz ve karbonhidratın ne kadar süre dişinizle temasta olduğudur. Örneğin sert şekerleme veya pestil türü ürünleri emmek; şekerli bir içeceği yavaş yavaş; yudum yudum içmek …
Özellikle öğün aralarında ne kadar sık ve ne kadar çok miktarda karbonhidratlı besin tüketirsek; dişlerimiz o kadar çok asit saldırısına uğrar. Bu durum tüketimden sonra 20-30 dakika sürer.
Bazı besinler dişlerinize yapıştığından; siz yemeyi içmeyi bitirseniz dahi plak asitleri aktivitesine devam eder. Yapışkan tabirli örneğin karamel gibi besinler…Gerçekte karamel ağızda ekmekten daha hızlı çözünür ve ağzı daha erken terk eder. Ekmek veya cips gibi besinlerin küçük parçaları azı dişlerinin kenarlarına veya diş aralarına yapışır; böylece besin partiküllerinin ağzı tamamen terk etmesi uzun zaman alır.
Plağı oluşturacak bakteriler için ne büyük bir ziyafet !
Besin ağzımızda ne kadar kısa sürede çözünür ve ağzı hızlı bir şekilde terk ederse; plak üretim şansı da o denli düşük olur. Örneğin; kuru üzüm dişlerde hafif şekerli bir içecekten daha uzun kalır.
Bir avuç kuru üzüm veya bir salkım üzüm bir adet üzümden daha mı fazla çürüğe neden olur ? Sadece bir kez yenirse porsiyon miktarı çok da önemli değildir. Miktarı ne olursa olsun karbonhidratlar çürüğün ilerlemesine neden olur. Çürüklerin oluşumunda ara öğünün karbonhidrat miktarından çok sıklığı önemlidir.
Yemek sonrası dişlerin fırçalanması ve ağzın çalkalanması; plak ve besin partiküllerini uzaklaştırır. Alınabilecek en pratik önlem; yemeklerden ve ara öğünlerden sonra özellikle karbonhidrat kaynağı besinleri tükettikten sonra ağzın çalkalanması.
İyi bir diş bakımı; floridli diş macunu kullanımı; floridli su ile ağzın çalkalanması; floridli su kullanımı ile sağlıklı gülüşler olarak size geri döner.
Çürüklerin nedenleri nelerdir? Siz ve aileniz dişlerinizi nasıl koruyorsunuz?
Yıllardır diş çürüklerinin faturası şekerli besinlere çıkartıldı. Evet; şekerli besinler ile diş çürükleri arasında bir bağlantı var. Ancak bunu yanında daha birçok etmenin de katkısı var. Genetik özellikler; tükrüğün miktarı ve akışı gibi…Yani sadece diyete bağlı değil.
Plak Saldırısı : Hücuuuuumm !
Çürük oluşum süreci; karbonhidratların (şeker ve nişasta) asit yapmak üzere ağızdaki bakterilerle karışması sonucu başlar. Bakteriler ağzınızda görünmeyen bir film gibi bir diş plağı oluşturur ve bu plak diş yüzeyine diş eti çizgisi boyunca yapışır.
Ağızdaki bu bakterilerin oluşturduğu asitler diş minesini aşındırarak diş çürüklerine neden olur. Şeker ve nişasta bu bakterilerin en sevdiği yiyeceklerdir. Şeker ve nişastalı şeyler yediğinizde güç toplayan bakteriler saldırıya geçer. Çürük oluşum süreci nişastalı veya şekerli besinler yendikten sonra 20-30 dakika sonrasına kadar devam eder.
Özet olarak :
Plak + Karbonhidrat = Asit
Asit + Diş minesi = Potansiyel diş çürüğü
Diş çürüğüne karşı oluşturulacak ilk savunma; plağın fırçalama ve diş ipi ile temizlenmesi ve besinin ağızda bekleme süresinin sınırlandırılmasıdır. Yemekten sonra su içmek veya ağzı çalkalamak bakterilerin çok sevdiği o yiyecek parçalarının ve şekerlerin ortamdan uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Ancak bu uygulamalar dişlerin üzerindeki bakterileri tamamen yok etmez. Yardımcı bir kuvvettir ancak.
Yapışkan bir sorun olarak kabul edilen sert şekerlemeler; makarna gibi dişleriniz için bir tehdit oluşturmaz (!) diyeceğim şaşıracaksınız…
Makarna; ekmek; pirinç; meyve ve hatta süt; kek; kurabiyeler ve şekerlemeler gibi karbonhidrat içeren herhangi bir besin plaktaki bakterileri besleyebilir.
Çünkü ağız sağlığında rol oynayan tek karbonhidrat kaynağı çay şekeri veya sukroz değildir.
İster yapay ister doğal kaynaklı olsun tüm şekerler; diş çürükleri için potansiyel ilerleticidir.
Örneğin; meyvelerdeki fruktoz ve sütteki laktoz da aynı zamanda plak asitlerini oluşturan bakterilere neden olur. Bu yüzden meyve suyuyla yapılmış kurabiyeler de çay şekeri ile yapılmış kurabiyeler kadar diş çürüğü oluşturma potansiyeline sahiptir.
Küçük çocuklarda; çok uzun süre süt; anne sütü veya formula; meyve suyu ve diğer şekerli içeceklerin alımı sonucunda diş veya diş etinin bu tür besinlere maruz kalması ile gelişen biberonla beslemeye bağlı diş çürükleri oluşmaktadır.
Bazı besinler diğerlerine göre daha mı fazla diş çürüklerini artırıyor ?
Diş çürüklerini oluşturan potansiyel besinlerin sıralandığı tanımlanmış bir liste yok maalesef.
Bununla birlikte; fark yaratan iki faktör; ne sıklıkla yediğimiz ve karbonhidratın ne kadar süre dişinizle temasta olduğudur. Örneğin sert şekerleme veya pestil türü ürünleri emmek; şekerli bir içeceği yavaş yavaş; yudum yudum içmek …
Özellikle öğün aralarında ne kadar sık ve ne kadar çok miktarda karbonhidratlı besin tüketirsek; dişlerimiz o kadar çok asit saldırısına uğrar. Bu durum tüketimden sonra 20-30 dakika sürer.
Bazı besinler dişlerinize yapıştığından; siz yemeyi içmeyi bitirseniz dahi plak asitleri aktivitesine devam eder. Yapışkan tabirli örneğin karamel gibi besinler…Gerçekte karamel ağızda ekmekten daha hızlı çözünür ve ağzı daha erken terk eder. Ekmek veya cips gibi besinlerin küçük parçaları azı dişlerinin kenarlarına veya diş aralarına yapışır; böylece besin partiküllerinin ağzı tamamen terk etmesi uzun zaman alır.
Plağı oluşturacak bakteriler için ne büyük bir ziyafet !
Besin ağzımızda ne kadar kısa sürede çözünür ve ağzı hızlı bir şekilde terk ederse; plak üretim şansı da o denli düşük olur. Örneğin; kuru üzüm dişlerde hafif şekerli bir içecekten daha uzun kalır.
Bir avuç kuru üzüm veya bir salkım üzüm bir adet üzümden daha mı fazla çürüğe neden olur ? Sadece bir kez yenirse porsiyon miktarı çok da önemli değildir. Miktarı ne olursa olsun karbonhidratlar çürüğün ilerlemesine neden olur. Çürüklerin oluşumunda ara öğünün karbonhidrat miktarından çok sıklığı önemlidir.
Yemek sonrası dişlerin fırçalanması ve ağzın çalkalanması; plak ve besin partiküllerini uzaklaştırır. Alınabilecek en pratik önlem; yemeklerden ve ara öğünlerden sonra özellikle karbonhidrat kaynağı besinleri tükettikten sonra ağzın çalkalanması.