Metabolızmayı Hızlandırmak ve Zayıflama
METABOLİZMANIZI HIZLANDIRINIZ
30-35 yaşından sonra metabolizmanız yavaşlar ve ilerleyen her 10 yılda bu yavaşlama iyice artar. Metabolizma yavaşlayınca yağ depolanması artar. Bununla birlikte kas kitlesi artarsa metabolizma artar. Yüksek GI’li karbonhidrat yenirse bunlar yağ olarak depolanır ve metabolizmayı yavaşlatır. Kilo artınca insülin direnci artar; uyku bozulur ve stres artar. İnsülin direnci; hormon bozuklukları; uykusuzluk ve stres metabolizmayı yavaşlatan etkenlerdir. Metabolizmayı zayıflatan diğer nedenler kilo alıp vermeler ve hareketsiz yaşamdır.
Metabolizmayı hızlandırmak için şunları yapın:
- Aşırı yemekten kaçının
- Kas kitlenizi artırmak için spor yapın
- İyi uyuyun
- Dengeli yiyin
- Yüksek Gİ’li gıdalardan uzak durun
- Kafeinden (çay; kahve; kola) uzak durun
- Yeterli kalsiyum alın ( brokoli; badem; kabak; koyu sebzeler; süt; yoğurt ;peynir)
- Alkolü azaltın
- Öğün atlamayın
METABOLIZMAYI YAVAŞLATAN HORMONLAR VE TEDAVISI
Metabolizmanız yavaş ve kilo veremiyorsanız bir hormon bozukluğu vardır. Bunlar genellikle insülin; tiroid; polikistik over; prolaktin; kalsiyum gibi mineral bozukluklarıdır. Bunların tanı ve tedavisi için bir ENDOKRIN UZMANINA (Hormon Hastalıkları Uzmanı) başvurunuz.
1) İNSÜLİN
İnsülin Yüksekliğinin Belirtileri:
Yüksek insülin düzeyleri sizde şu sıkıntılara ve şikayetlere neden olur:
a)Sık acıkma ve şekerli gıdalar yemeye neden olur
b)Sabah yorgun kalkarsınız ve kendinizi gün boyu yorgun hissedersiniz. Özellikle öğleden sonraları bitkin olursunuz.
c)Daha sabırsız ve öfkeli olursunuz
d)Enerjiniz azalır; halsiz; bitkin ve yürüyecek haliniz kalmaz
e)Yemeklerden sonra uyku basar ve gün içinde uyuklamalar olur
f)Konsantre olamazsınız; beyin faaliyetleriniz zayıflar; sersemlemiş vaziyette gezersiniz.
g)Horlama ve uyku bozuklukları sıktır
İnsülin yüksekliğinin belenmeyle ilgili iki önemli nedeni şunlardır:
1)Bir öğünde aşırı karbonhidrat yemek
2)Bir öğünde aşırı kalori almaktır.
Karbonhidratların fazla alınması insülin salgılanmasını artırdığı gibi kalorinin fazla alınması da yağ oluşmasına neden olacak şekilde insülin yüksekliği oluşturur.
2)TIROID HORMON BOZUKLUGU
Tiroid yetmezliği metabolizmayı yavaşlatan ve bu nedenle kişilerde önceki kilolarına göre %15-30 oranında kilo alınmasına neden olan bir hastalıktır. Bu nedenle tiroid bezi yetmezliği tedavi edilmeden kilo vermek çok zordur. Tiroid hormon ilaçları ile hastaların çoğunda tedaviyle birlikte kilo verme oluşursa da hastaların % 17’si kilo veremez. Özellikle menopozdaki kadınlarda bu durum daha sık görülür. Hem menopoz hem de tiroid yetmezliği kilo vermeyi engeller.
Tiroid bezi yetmezliği olmadığı halde kilo vermeye çalışan kişilerde belirli bir kilo verdikten sonra kilo kaybının azaldığı veya durduğu bir dönem oluşur. Bu durum vücudun kendini koruma mekanizmasıdır. Vücudumuz daha fazla kilo verilmesine direnç göstermeye başlar. Bu direnç tiroid hormonlarının azalmasıyla olabildiği gibi bazı başka hormonların salınmasının artması ile de oluşur. Kalori alımı yani yenilen gıda alımı azaldıkça vücudumuzda bulunan T4 hormonunun T3 hormonuna dönüşümü azalır ve sonuçta hücrelere giren ve etkili olan T3 azaldıkça metabolizmamız yavaşlar ve kilo veremeyiz.
Kilo vermeyi engelleyen hormonlardan birisi Ghrelin hormonudur. Bu hormon mideden salgılanmakta ve kana karışarak beyine ulaşıp yemek yemeyi artırmaktadır. Kilo vermek için diyet yaparken bu hormon kanda artmakta ve daha fazla kilo verilmesini engellemektedir. Bu hormonun salgılanmasını önleyecek bir ilaç ise henüz yoktur.
3) POLISTIK OVER:
Kadınlarda fazla kiloluluğa neden olan önemli bir hormon hastalığı da polikistik oversendromu denen ve yumurtalıkta kist oluşması; tüylenme ve adet bozukluğu ile kendini gösteren hastalıktır. Bu hastalıkta en önemli bulgu insülin hormon yüksekliği veya insülin direncidir. Bu nedenle de polikistik over sendromu olan kadınların önemli bir kısmında fazla kilo ve şeker hastalığı görülür. Adet bozukluğu; tüylenme ve fazla kilolu olmanın bir arada olduğu bu hastalarda yumurtalıkların incelenmesi ve bu hastalığa yönelik tedavilerin yapılması gerekir. Bu şekilde tedavisi yapılmayan kadınların zayıflaması zordur.
4) PROLAKTIN HORMONU YUKSEKLİĞİ
Kadınlarda süt salgılatan hormon olarak bilinen; prolaktin hormonunun fazla salgılanması da kilo almaya yol açan bir hormon bozukluğudur. Prolaktin hormonu beynimizde bulunan hipofiz bezinden salgılanır. Hipofiz bezindeki tümörler aşırı prolaktin hormonu salgıladığında adetlerde bozulma; memeden süt gelmesi; tüylenme ve kilo alımı olur.
5) MINERAL EKSIKLIKLERI:
Yapılan bilimsel çalışmalar kanlarında kalsiyum düzeyi az olan kişilerde zayıflamanın zor olduğunu göstermiştir. Bu nedenle zayıflamak isteyen bir kişinin yeteri kadar kalsiyum alması gerekir.
Özellikle selenyum; çinko; ve demir eksikliği varsa bunların tedavisi kilo vermeniz açısından çok önemlidir.
KAYNAK: Prof Dr Metin Özata; 99 Sayfada Kilo Yönetimi; İş bankası yayınları; 2007
2. Prof Dr Metin Özata; 99 Sayfada Sağlıklı Beslenme;İŞ bankası yayını; 2008
3. Prof Dr Metin Özata; Gİ Diyeti; Erko yayıncılık; 2007
4. http://www.kiloyonetimi.com