Gözlerın Dostu A Vitamını Nasıl Kullanılır?
A VITAMİNİ
A vitamini buyume; cilt gelisimi; gorme fonksiyonlari; ureme; kemik buyumesi; hucre bolunmesi ve farklilasmasinda ve mikroplarin yaptigi enfeksiyonlara karsi vucut direncinin guclendirilmesinde (lenfosit hucrelere yardimci olarak) gorev alan bir vitamindir. A vitamini ayrica bagisiklik sistemini de guclendirir. A vitaminine tip dilinde retinol veya retinoik asit adi verilir. A vitamini aslinda 3 sekilde bulunur ki bunlar retinol; beta-karoten ve katoneoidlerdir. A vitamini hayvansal besinlerde retinal ve retinol isimli maddeler halinde bulunur ve bunlar vucutta A vitaminine donusurler. Retinol A vitaminin en aktif formudur. Bitkisel besinlerde bulunan beta karotene provitamin A da denir ve vucudumuzda A vitaminine donusmektedir. A vitaminin 2/3’si beta-karoten yoluyla alinir. Vucutta A vitamininin %90’ni karacigerimizde depolanir. Buradan retinol baglayici proteine (RBP) baglanarak vucuda dagilir.
A Vitamininin Bulundugu Gıdalar:
A vitamini hayvansal ve bitkisel gidalardan alinabilir. Hayvansal gidalardaki A vitamini aktif sekli olan retinol seklindedir. Bitkisel gidalarda ise A vitamini karotenoid seklindedir. Hayvansal gidalardaki A vitamini bitkisel gidalara gore daha kolay emilir.
A vitamini en cok karaciger; sut; peynir; yumurta sarisi; patates; balik; kuru kayisi; havuc; tatli patates; ispanak; kabak; marul; tere; roka; brokoli; koyu yesil renkli sebzeler; seftali; ve portakal gibi besin maddelerinde bulunur.
A vitamininin baslica gorevlerinden biri gorme ile ilgilidir. Gozun arka tabakasina retina ismini vermekteyiz. A vitamini burada bulunan rodopsin denen ve isigi taniyan proteinlere baglanarak geceleri gormemizi saglar. A vitamini ya da retinol eksikliginde gece korlugu denen gece gorememe hastaligi olusur.
A vitaminin azligi da fazlasi da gebelerin sakat cocuk dogurmasina neden olmaktadir. Bebegin gelisimi sirasinda A vitamini onemli rol oynar.
A Vitamininde Günlük İhtiyaç:
Gunluk A vitamini ihtiyaci 19 yasin uzerindeki kisilerde; erkekler icin gunde 3000 unite (900 mikrogram); kadinlar icin gunluk 2.330 unite (700 mikrogram ); gebelikte 2.665 unite ve emzirirken 4.335 unitedir.
Saglikli kisilerde karacigerde yeteri kadar A vitamini depolanmis olup gecici veya kisa sureli yag emilim bozuklugunda A vitamin yetersizligi olmaz. Ancak uzun suren yag emilim bozuklugunda A vitamini yetersizligi olusabilir. Yumurta ve sgut urunleri yemeyen vejeteryan kisilerde A vitamin eksikligi olabilir. Bu kisilerin koyu yesil yaprakli sebzeler ile koyu sari meyve ve portakal yemelidir.
A vitamini yetersizliginde su bulgular ortaya cikar:
• Gece korlugu
• Gozyasinin azalmasi ve kuru goz (Kseroftalmi)
• Goz kornea tabakasinda yara
• Enfeksiyonlara direncin azalmasi ve cocuklarda ust solunum yolu enfeksiyonu; grip; nezle ve ishalin sik sik tekrarlanmasi
Asagidaki durumlarda A vitamini eksikligi gorulur:
• Protein eksikligi ve cinko eksikligiyle birlikte
• Demir yetmezligi ile birlikte
• Asiri alkol alanlarda
• Bagirsaklardan emilimin bozuk oldugu Coliak; Crohn hastaligi ve pankreas hastaligi gibi durumlarda
• Vejetaryenlerde
Bazi yayinlarda A vitamininin ust dozunun 8000-10.000 unite oldugu belirtilmektedir. Fazla A vitamini alirsaniz kemik erimesi riski artar.
A vitamininin cilt; meme; karaciger; kolon ve prostat kanserini onleyip onlemedigi arastirilmis ancak kesin bir kanit ortaya konamamistir. A vitamini fazla alanlarda akciger kanser riskinin arttigi ve kemik erimesi (osteoporoz) sikliginin arttigi saptanmistir.
Multivitamin ilaclardaki A vitamini dozuna dikkat ediniz.:
Asiri A vitamini alinmasi (gunde 25.000-33.000 unite) zararlidir. Ozellikle yaslilar; alkolikler ve yuksek kolesterolu olanlarda daha az doz kullanilmalidir. Amerikan Besin ve Beslenme Konseyi alinabilecek en ust A vitamini duzeyini eriskinler icin 10.000 unite olarak belirlemistir. Gebeler ise A vitamini gunde en fazla 5000 unite almalidir. Betakaroten’in fazla alinmasi osteoporoz denilen kemik erimesine neden olmaz; onemli yan etkiye sahip olan retinolun fazla alinmamasi gerekir. Bu nedenle multivitamin ilac alirken icinde 2500 uniteden fazla retinol bulunanlar alinmamalidir. Eger 5000 unite A vitamini varsa bunun % 50’si beta-karoten olmalidir. Yaslilarda da ayni doz alinmalidir.
Tip dilinde Hipotiroidi adi verilen tiroit bezinin az calismasi durumunda; kanda A vitamini yuksek miktarda bulunur. Bu nedenle tiroit bezi az calisan hastalarin A vitamini almamalari gerekir. Gebelikte ilk 3 ayinda A vitamini alinirsa dogacak cocukta sakatliklara yol acar. Gebe kalma olasiligi olan kadinlar A vitamini almamalidir.
A vitaminin fazla olmasi karaciger hastaligi; kemik erimesi yapar; kanama yapar. Gebelerde ise A vitamini cocuklarda sakatlik yapar.
Kaynak: Prof Dr Metin Ozata; Vitamin; Mineral; Kullanim Rehberi; Gurer yayinlari; 2008
A vitamini buyume; cilt gelisimi; gorme fonksiyonlari; ureme; kemik buyumesi; hucre bolunmesi ve farklilasmasinda ve mikroplarin yaptigi enfeksiyonlara karsi vucut direncinin guclendirilmesinde (lenfosit hucrelere yardimci olarak) gorev alan bir vitamindir. A vitamini ayrica bagisiklik sistemini de guclendirir. A vitaminine tip dilinde retinol veya retinoik asit adi verilir. A vitamini aslinda 3 sekilde bulunur ki bunlar retinol; beta-karoten ve katoneoidlerdir. A vitamini hayvansal besinlerde retinal ve retinol isimli maddeler halinde bulunur ve bunlar vucutta A vitaminine donusurler. Retinol A vitaminin en aktif formudur. Bitkisel besinlerde bulunan beta karotene provitamin A da denir ve vucudumuzda A vitaminine donusmektedir. A vitaminin 2/3’si beta-karoten yoluyla alinir. Vucutta A vitamininin %90’ni karacigerimizde depolanir. Buradan retinol baglayici proteine (RBP) baglanarak vucuda dagilir.
A Vitamininin Bulundugu Gıdalar:
A vitamini hayvansal ve bitkisel gidalardan alinabilir. Hayvansal gidalardaki A vitamini aktif sekli olan retinol seklindedir. Bitkisel gidalarda ise A vitamini karotenoid seklindedir. Hayvansal gidalardaki A vitamini bitkisel gidalara gore daha kolay emilir.
A vitamini en cok karaciger; sut; peynir; yumurta sarisi; patates; balik; kuru kayisi; havuc; tatli patates; ispanak; kabak; marul; tere; roka; brokoli; koyu yesil renkli sebzeler; seftali; ve portakal gibi besin maddelerinde bulunur.
A vitamininin baslica gorevlerinden biri gorme ile ilgilidir. Gozun arka tabakasina retina ismini vermekteyiz. A vitamini burada bulunan rodopsin denen ve isigi taniyan proteinlere baglanarak geceleri gormemizi saglar. A vitamini ya da retinol eksikliginde gece korlugu denen gece gorememe hastaligi olusur.
A vitaminin azligi da fazlasi da gebelerin sakat cocuk dogurmasina neden olmaktadir. Bebegin gelisimi sirasinda A vitamini onemli rol oynar.
A Vitamininde Günlük İhtiyaç:
Gunluk A vitamini ihtiyaci 19 yasin uzerindeki kisilerde; erkekler icin gunde 3000 unite (900 mikrogram); kadinlar icin gunluk 2.330 unite (700 mikrogram ); gebelikte 2.665 unite ve emzirirken 4.335 unitedir.
Saglikli kisilerde karacigerde yeteri kadar A vitamini depolanmis olup gecici veya kisa sureli yag emilim bozuklugunda A vitamin yetersizligi olmaz. Ancak uzun suren yag emilim bozuklugunda A vitamini yetersizligi olusabilir. Yumurta ve sgut urunleri yemeyen vejeteryan kisilerde A vitamin eksikligi olabilir. Bu kisilerin koyu yesil yaprakli sebzeler ile koyu sari meyve ve portakal yemelidir.
A vitamini yetersizliginde su bulgular ortaya cikar:
• Gece korlugu
• Gozyasinin azalmasi ve kuru goz (Kseroftalmi)
• Goz kornea tabakasinda yara
• Enfeksiyonlara direncin azalmasi ve cocuklarda ust solunum yolu enfeksiyonu; grip; nezle ve ishalin sik sik tekrarlanmasi
Asagidaki durumlarda A vitamini eksikligi gorulur:
• Protein eksikligi ve cinko eksikligiyle birlikte
• Demir yetmezligi ile birlikte
• Asiri alkol alanlarda
• Bagirsaklardan emilimin bozuk oldugu Coliak; Crohn hastaligi ve pankreas hastaligi gibi durumlarda
• Vejetaryenlerde
Bazi yayinlarda A vitamininin ust dozunun 8000-10.000 unite oldugu belirtilmektedir. Fazla A vitamini alirsaniz kemik erimesi riski artar.
A vitamininin cilt; meme; karaciger; kolon ve prostat kanserini onleyip onlemedigi arastirilmis ancak kesin bir kanit ortaya konamamistir. A vitamini fazla alanlarda akciger kanser riskinin arttigi ve kemik erimesi (osteoporoz) sikliginin arttigi saptanmistir.
Multivitamin ilaclardaki A vitamini dozuna dikkat ediniz.:
Asiri A vitamini alinmasi (gunde 25.000-33.000 unite) zararlidir. Ozellikle yaslilar; alkolikler ve yuksek kolesterolu olanlarda daha az doz kullanilmalidir. Amerikan Besin ve Beslenme Konseyi alinabilecek en ust A vitamini duzeyini eriskinler icin 10.000 unite olarak belirlemistir. Gebeler ise A vitamini gunde en fazla 5000 unite almalidir. Betakaroten’in fazla alinmasi osteoporoz denilen kemik erimesine neden olmaz; onemli yan etkiye sahip olan retinolun fazla alinmamasi gerekir. Bu nedenle multivitamin ilac alirken icinde 2500 uniteden fazla retinol bulunanlar alinmamalidir. Eger 5000 unite A vitamini varsa bunun % 50’si beta-karoten olmalidir. Yaslilarda da ayni doz alinmalidir.
Tip dilinde Hipotiroidi adi verilen tiroit bezinin az calismasi durumunda; kanda A vitamini yuksek miktarda bulunur. Bu nedenle tiroit bezi az calisan hastalarin A vitamini almamalari gerekir. Gebelikte ilk 3 ayinda A vitamini alinirsa dogacak cocukta sakatliklara yol acar. Gebe kalma olasiligi olan kadinlar A vitamini almamalidir.
A vitaminin fazla olmasi karaciger hastaligi; kemik erimesi yapar; kanama yapar. Gebelerde ise A vitamini cocuklarda sakatlik yapar.
Kaynak: Prof Dr Metin Ozata; Vitamin; Mineral; Kullanim Rehberi; Gurer yayinlari; 2008