GEBELİK VE EMZİKLİLİK DÖNEMİNDE BESLENME

GEBELİK VE EMZİKLİLİKTEKİ BESLENMENİN ÖNEMİ VE AMACI

Kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılayarak vücudundaki besin ögesi yedeğini dengede tutmak;dölün normal büyümesi ve salgılanan sütün gerektirdiği enerji ve besin ögelerini tam olarak karşılamaktır.

GEBELİKTEKİ BESLENME DURUMUNUN ÇOCUK SAĞLIĞINA ETKİLERİ

Gebelikte yetersiz-dengesiz beslenme sonucu;

• Folik asit yetersiz ise : Nöral tüp defekti ve konjenital bozukluklar.
• A vit. Yetersiz ise : Miyopia – Konjenital bozukluklar.
• İyot yet : Kretinizm - Hipotiroidi
• Düşük-yüksek Hb :Ölü; erken;düşük ağırlıklı doğumlar.

Kötü Beslenme : Prematürelik; mental gerilik;intrauterin büyüme geriliği; ölü doğumlar; doğumsal anomaliler;düşükler; perinatal ölümler; ağır gelişme ve zeka geriliği;sağırlık; cücelik;serebral palsi;malformasyonlar;yarık damak;konjenital kalp hastalıkları görülmektedir.

Gebelikte Yetersiz ve Dengesiz Beslenmenin Anne Sağlığına Etkileri

Demir yetmezliği anemisi;zayıflık; diş çürüklüğü; osteomalacia; toksemi;megaloblastik anemi; şişmanlıkla karşılaşma riski yüksektir. Demir yetmezliği anemisi nedenleri;kan kaybı; parazitler; fetusa demir deposu ile ihtiyacın artması;demirden yetersiz diyet; demir emiliminde bozukluklar; emilimi engelleyen maddelerin diyetle aşırı alımı şeklinde sıralanabilir.

EMEZİS ( Bulantı ) : Hormonal ve psikolojik nedenlerle ortaya çıkar.Gebeye 6-8 öğün şeklinde kuru ve katı gıdalar azar azar verilmelidir

Gebeliğin Gerektirdiği Enerji ve Besin Ögeleri

Enerji: Ağırlık normal 1 kg/ay
Zayıf 150-200 kal/gün ek
Şişman 1500 kal.’den az verilmez
Toplam 9-12 kg. ağırlık kazanılmalıdır

Protein: Günlük gereksinime 15 - 25 gr ek yapılır. Proteinin biyolojik değeri yüksek olmalıdır.Vejeteryan gebeler için önemi unutulmamalıdır.

Kalsiyum: 500 mg/gün ek yapılmalıdır
Demir : Fetüs ve plesentada toplanır; artan kan hacmi demir ihtiyacının da artmasına neden olmaktadır. Demir ihtiyacı ortalama 25-30mg/gündür.

300mg Fetus deposu
200mg Anne bedeninde kalan
+ 540mg dölün büyümesi ve doğum
1040mg kadar gebelik süresince kullanılır.

GEBE VE EMZİKLİ KADINLAR İÇİN ÖNERİLEN GÜNLÜK ENERJİ VE BESİN ÖGESİ MİKTARLARI

Enerji ve besin ögeleri Normal Gebelik Emziklilik

Kadın için ek için ek

Enerji-kalori 2000-2100 Hiç-350 600-800

Protein-g 55-65 15-20 25

Demir-mg 15-24 15-20 5

Kalsiyum-mg ;Fosfor-mg 500 500 500

Vitamin A-I.U 5000 - 1000-3000

Tiamin-mg 0.8-0.9 0.15 0.4

Riboflavin-mg 1.2-1.3 0.25 0.4

Niasin-mg 13.2-15.2 1.5 5.4

Vitamin C-mg 75 30 30

Çinko-mg 10 5 5

İyot-mcg 150 70 140

Folik asit-mcg 400 200 100

B12 Vit-mcg 2.4 0.2 0.4

B6 Vit-mg 1.6 2.2

D Vit-mcg 10 - -

Magnezyum-mg 280 320

ALKOL: 2gr/kg/gün gebeler tarafından alındığında; fetusta büyüme ve gelişme geriliği; mikrosefali; yarık damak; yüz kemiklerinde az gelişme ve eklem anomalileri görülmektedir.;

KAFEİN : Erken doğum; düşük doğum ağırlıklı bebek; anemi riski
İLAÇLAR : Pestisit ve insektisitler ( Haşere öldürücüler ); Sebze ve meyveler iyi yıkanmalıdır.

Gebelikte Bulantı ve Tat Teğişiklikleri

Tat ve koku almada aşırı duyarlık varlığında; yataktan kalkmadan önce tuzlu bisküvi- kraker-ekmeğin bulantıyı önlemektedir.

PİKA: (Toprak yeme) Fe eksikliği anemisine neden olabilir

KABIZLIK: Hormonların barsak hareketlerini azaltıcı etkisi ile gelişebilir.Kilo artışı nedeni ile hareketlerde azalmanın etkili olduğu bilinmektedir.

Beslenme düzenindeki değişiklikler

2;5-3lt. Sıvı alınması;posa içeren sebze ve meyvelerin çiğ olarak tüketilmesi;kuru kayısı; erik; incir gibi besinlerin yenilmesi veya hoşaf olarak tüketilmesi;fiziksel aktivitenin arttırılması; aç karnına su içilmesi genel önerilerdir.

ANEMİ: Halsizlik; yorgunluk;enfeksiyonlara dirençsizlik (Fe eksikliğine bağlı anemilerin en önemli belirti) Hayvansal besinlerin ve C vitamini içerenlerin yeterli tüketilmesi gerekir

PREEKLEMSİ-EKLEMSİ: Gebeliğin son 4 ayında görülebilir.

Kan basıncında artma (140-90mmHg); proteinüri ve BUN’da yükselme; böbreklerde su ve tuz tutulması; ağırlık artışı; ödem gelişmesi; GFR’de düşüş

Çözüm: Protein sınırlanır: 0;6-0;8gr/kg/gün protein (iyi kalite protein) ; tuz sınırlanır.

GEBELİKTE GÜNLÜK BESLENME PROGRAMI

Kahvaltı:1 su bardağı süt(az şekerli; Ca’dan zenginleştirilmiş)

1 yumurta veya 1 kibrit kutusu peynir

2 dilim ekmek

1 adet meyve veya meyve suyu(Domates-maydanos-biber)

Ihlamur

Ara Öğün: 1 adet meyve

Öğle: 60-90gr Etli yemek( 3 köfte kadar; sebzeli olabilir veya

Kurubaklagil yemeği (1 tabak)

1 porsiyon pilav veya makarna(4 yemek kaşığı)

1 kase yoğurt (125ml)

1 dilim ekmek(25gr)

1porsiyon meyve

Ara Öğün: 1 bardak süt veya sütlü kek veya muhallebi

1 porsiyon meyve

Akşam: Çorba( Tarhana; mercimek; sebze veya toğurtlu çorbalar)

60gr et veya etli sebze yemeği

Mevsim salata

1 dilim ekmek

1 porsiyon meyve

Yatarken: 1 bardak süt veya yoğurt


NOT: Miktarlar kişisel ayrıcalıklara göre arttırılıp eksiltilebilir

Günde 20-30gr kadar yağ kullanılmalı (Zeytinyağı tercih edilmelidir.)


GEBELİK SÜRESİNCE SÜT VERİMİNİ ARTTIRMAK İÇİN ALINACAK ÖNLEMLER

** Doğumdan önce emzirme tekniği öğretilir

** Doğumdan sonraki ilk 1 saatte ANNE SÜTÜ ile beslenmeye başlanmalı

meme boşaltılmalıdır.

** Süt üretimi ort 1 hf sonra belli bir düzeye gelir

** Gebe ve emzikliler en az 3 öğün beslenirler

** Gaz yapıcı besinler diyetten çıkarılmalıdır

** Ödem varsa tuz kısıtlanır

** Alkol; sigara ve kızartma diyetten çıkarılır

** Süt; taze meyve suları içilmelidir

** Yumurta mutlaka tüketilmelidir

** Et yerine haftada 1 kez karaciğer önerilir

** Şeker yerine pekmez alınmalıdır

Uzman Diyetisyen Zühal AYNACI BAYEL