Kanser Hastalarına Beslenme Önerileri
Diyet ve fiziksel aktivitenin sadece kanser üzerine değil hipertansiyon; kolesterol yüksekli
ği; koroner kalp hastalığı; şeker hastalığı gibi toplumun büyük bir kısmını etkileyen bir çok önemli hastalık ile ilişkili olduğu çok sayıda çalışmada ispatlanmış durumdadır. Hemen hemen her hastaya doktorlar tarafından diyet ile ilgili bazı kısıtlamalar getirildiği ve her hasta ve sağlıklı bireye; hastalıktan koruyucu özelliği sebebiyle egzersiz önerildiği
herkes tarafından bilinmektedir.
Elinizdeki bu rehber; kanser riskini azaltan beslenme ve diğer yaşam tarzı alışkanlıklarıyla ilgili konularda; sağlık çalışanlarına ve genel halka tavsiyeler vermek amac ıyla Amerikan Kanser Topluluğunun belli aralıklarla yayınladığı kılavuzlar temel alınarak hazırlanmıştır. Her ne kadar hiçbir diyet hiçbir hastalığa karşı tam korumayı garanti etmese de bu rehberler diyetin ve fiziksel aktivitenin kanser riskini nasıl düşürdüğü hakkında günümüzde bilinen en iyi bilgiyi sunmaktadırlar. Bu rehber sayesinde beslenme ve egzersiz hakkındaki sorularınızı cevaplayabilmek dileği ile . . .
Marmara Üniversitesi Hastanesi;
Medikal Onkoloji Bilim Dalı
Kanserin Önlenmesinde Diyet ve Fiziksel Aktivitenin Önemi
Sigara kullanmayan Amerikalıların çoğunluğu için beslenme tercihleri ve fiziksel aktivite kanser riskinin en önemli değiştirilebilir belirleyicileridir. ABD’de her yıl ortaya çıkan 500.000’den fazla kansere bağlı ölümün 1/3’ü diyet ve fiziksel aktivite alışkanlıklarına; diğer 1/3’ü sigara kullanımına bağlanmaktadır. Her ne kadar kalıtım kanser riskini etkiliyor olsa da ve kanser; hücrelerdeki genetik mutasyonlarla meydana geliyor olsa da toplum
ve kişiler arasındaki kanser riskindeki farklar; kanserin kalıtılmayan faktörlere de bağlı olabileceğini düşündürmektedir. Sigara kullanımı; belli bir diyet ve yaşam boyu aktif kalmak gibi kişiye has faktörler bir kişide kanser gelişimi riskini önemli ölçüde etkilemektedir. Sağlıklı bireysel davranışlar en etkili olarak toplumdaki sosyal ve çevresel faktörlerle mümkün olduğu için; bu rehber ilk defa toplumsal davranışlar için açık
tavsiyeler içermektedir. Amerikan Kanser Topluluğu kanser riskini azaltan
beslenme ve diğer yaşam tarzı alışkanlıklarıyla ilgili konularda sağlık çalışanlarına ve genel halka tavsiyeler vermek için beslenme ve fiziksel aktivite rehberi yayınlamaktadır.
Amerikan Kanser Topluluğu Beslenme ve Fiziksel Aktivite Rehberi Danışmanlık Komitesi tarafından 2001’de güncelleştirilen bu rehberler; kanser riski ile diyet ve fiziksel aktivite
arasında laboratuar deneylerinde olduğu kadar insanlarda yapılan çalışmalarda da bağlantı kuran mevcut bilimsel kanıtlara dayanmaktadır. Bu rehberler bilimsel kanıtların son durumunu yansıtmaktadır. Bir çok bakımdan hem çalışmalar hala mevcut olmadığı için hem de son bulgular tutarsız olduğu için kanıt kesin değildir. Her ne kadar randomize kontrollü çalışmalar bilimsel sonuçlar için altın standart olsa da böyle bir kanıt henüz
mevcut değildir. Diyet; fiziksel aktivite ve kanser riski ile ilgili birçok karmaşık ilişki hakkındaki çıkarımlar kanser biyolojisinin daha iyi anlaşılmasıyla birlikte gözlemsel çalışmalara dayanmaktadır. Diyetin ana bileşenleri ile sık görülen kanserlerin arasındaki bugünkü bilimsel kanıtın izafi dayanağı özetlenmiştir. Farklı kaynaklardan kanıtın bütünlüğü ele alındığında bu rehberler hem kanser riskinde azalmanın yararlarını hem de kapsamlı sağlık yararlarını ele almaktadır.
Her ne kadar hiçbir diyet hiçbir hastalığa karşı tam korumayı garanti etmese de bu rehberler diyetin ve fiziksel aktivitenin kanser riskini nasıl düşürdüğü hakkında günümüzde bilinen en iyi bilgiyi sunmaktadırlar
. Amerikan Kanser Topluluğu Rehberleri koroner arter hastalığını önlemek için Amerikan Kalp Derneğinin çıkardığı rehberlerle ve sağlık ve insan hizmetleri bölümü tarafından; Amerikalılar için Beslenme Rehberi 2000’de tanımlanan genel sağlık teşviki ile benzerlik göstermektedir. Amerikan Kanser Topluluğu Rehberleri diyet ve fiziksel aktivite
şekilleri hakkında kişiye yönelik tavsiyeler içermektedir. Bu yüzden bu komite kanser riskini düşürmeye yönelik beslenme ve fiziksel aktiviteyle ilgili 4 tavsiyeye eşlik eden toplumsal davranış için bir anahtar öneri sunmaktadır. Bu tavsiye sağlıklı besin seçenekleri ve fiziksel olarak aktif olma olanaklarına ulaşılabilirliği arttırarak sağlıklı davranışları destekleyen toplum ölçütlerinin önemini vurgulamaktadır.
AMERİKAN KANSER DERNEĞİNİN KANSER ÖNLENMESİ İÇİN BESLENME VE
F
İZİKSEL AKTİVİTE REHBERİ
Amerikan Kanser Derneğinin kişiye yönelik tavsiyeleri
1) Başta bitkisel kaynaklı olmak üzere çeşitli sağlıklı besinler tüketin
* Her gün 5 veya daha fazla porsiyon sebze ve meyve çeşitlerinden yiyiniz
* İşlenmiş (rafine) tahıllar ve şekerler yerine; ham tahılları tercih ediniz
* Kırmızı etin; özellikle yağlı ve işlenmiş olanların;tüketimini kısıtlayınız.
* Sağlıklı kiloyu korumaya yardımcı olacak besinleri seçiniz
2) Fiziksel olarak aktif bir yaşam tarzı benimseyiniz
* Yetişkinler haftanın 5 ya da daha fazla günü 30 dakika ya da daha fazla orta derecede
aktivitede bulunmalıdır. Haftanın 5 yada daha fazla günü 45 dakika yada daha fazla orta-şiddetli derecede aktivitede bulunmak meme ve kolon kanseri riskindeki azalmayı daha da
artırabilmektedir.
* Çocuklar ve gençler haftanın en az 5 gününde günde en az 60 dakika orta-şiddetli derecede fiziksel aktivitede bulunmalıdır.
3) Yaşam boyu sağlıklı kiloyu koruyunuz.
* Kalori alımını fiziksel aktiviteye göre dengelemek gereklidir
* Son zamanlarda fazla kilolu ya da şişman olanlar kilo vermelidir.
4) Alkollü içeceklerin tüketimi sınırlanmalıdır
Toplumsal davranışlar için Amerika Kanser Derneğinin önerileri Ulusal; özel ve toplumsal organizasyonlar sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite davranışlarının sağlanmasını ve devam ettirilmesini destekleyen sosyal ve fiziksel çevre yaratmak için çalışmalıdırlar.
* Okullarda; işyerlerinde ve toplumda sağlıklı besinlere ulaşılması sağlanmalıdır.
* Okullarda fiziksel aktivite için; toplumda ulaşım ve dinlenme için güvenli; eğlenceli ve
ulaşılabilir mekanlar sağlanmalıdır.
Tablo 1: Beslenme ve fizik aktivite kılavuzları
TOPLUMA YÖNELİK TAVSİYELER
Sosyal; ekonomik ve kültürel faktörler diyet ve fiziksel aktiviteyle ilgili kişisel tercihleri belirgin bir biçimde etkilemektedir. İnsanların çoğu sağlıklı bir yaşam biçimi edinmek isteseler de diyet ve fiziksel aktivite rehberlerine uymayı zorlaştıracak büyük engellerle karşılaşmaktadırlar. Yüksek kalorili yiyeceklerin ve lokanta yemeklerinin rahat ve uygun fiyata olması bu yiyeceklerin tüketiminde artışa sebep olmaktadır. Ayrıca fiziksel aktivitedeki azalma ile beraber bugünkü gidişat; her yaştaki ve her toplum kesimindeki
insanlarda endişe verici şişmanlık salgınına katkıda bulunmaktadır.