Ağırlık Denetimi
AĞIRLIK DENETİMİ
Vücut ağırlığı denetimini sağlamak için yeterli ve dengeli beslenmeyi ve düzenli fiziksel aktiviteyi yaşam biçimi haline getirmek gerekmektedir. Yeterli ve dengeli beslenmek vücudun büyümesi; yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta uygun şekilde kullanılmasıdır.
Vücut ağırlığının dengede tutulması uzun ve sağlıklı bir yaşamın anahtarıdır. Şişmanlık;
-yüksek kan basıncı;
-yüksek kan kolesterolü;
-kalp damar hastalıkları; inme;
-şeker hastalığı;
-karaciğer yağlanması;
-kadınlarda; meme; yumurtalık; rahim; erkeklerde; kalın barsak; prostat ve rektum kanseri;
-artritler; solunum yetersizlikleri gibi sağlık sorunları riskini arttırır.
Zayıflık;
-Vücut direncinin düşmesine;
-Halsizliğe;
-Performans ve verimde azalmaya
-Adet düzensizliklerine neden olan istenmeyen bir durumdur.
Ağırlık Denetimi Nasıl Yapılabilir?
Beden Kütle İndeksine Göre Değerlendirme:
-Yetişkin ve çocuklarda boy uzunluğuna göre olması gereken vücut ağırlığını belirlemek için kullanılan pratik bir yöntemdir.
-BKİ = Ağırlık(kg) / Boy Uzunluğu(m²) denkleminde vücut ağırlığı ve boy uzunluğu yerine konularak hesaplama yapılır.
-BKİ değeri sağlıklı olarak saptanan bireylerin her zaman sağlıklı bir vücut ağırlığına sahip olduğunu göstermemektedir. Çünkü bazı bireylerde vücut yağ miktarı az; kas dokusu miktarı fazla olabilmektedir. Bu durumda olan bireylerde BKİ yüksek olarak çıkabilmektedir.
BKİ’nin Değerlendirilmesi:
Zayıf: BKİ < 18.5. Bu durumda daha fazla besin tüketilmesi; yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması gerekir. Çok zayıf olan bireylerin bir hekime başvurması gerekmektedir.
Normal: BKİ 18.5 – 25.0 arasındadır. Besin seçiminin sağlıklı olup olmadığının denetimi yapıldığı sürece yeterli ve dengeli beslenmenin sağlandığını göstermektedir.
Hafif Şişman: BKİ 25.0 – 30.0 arasındadır. Vücut ağırlığının normal sınırlara çekilmesi önem taşımaktadır.
Şişman: BKİ 30.0 – 40.0 arasındadır. Kronik hastalıkların erken görülmesinde en önemli risk etmeni şişmanlıktır. Ağırlık kaybını sağlamak için de mutlaka beslenme uzmanının desteği alınarak kaybedilen ağırlığın kalıcı olmasını sağlamak için ağırlık kaybının çok yavaş olması sağlanmalıdır. Ağırlık kaybının sağlanarak kronik hastalıklar açısından risk grubundan sıyrılmanın yolu da tıbbi beslenme; egzersiz ve davranış tedavisi üçlüsünden oluşan bir tedavi programını kapsamalıdır.
Aşırı Şişman: BKİ > 40 ve üzerinde olmasıdır. Uzmanlar tarafından kontrollü ağırlık kaybı sağlanmadığı takdirde bu bireylerin sağlık durumları ciddi düzeyde olumsuz etkilenmekte ve yaşam süreleri kısalmaktadır.
Bel Çevresine Göre Değerlendirme:
Vücut yağ miktarının bel çevresinin kalınlığıyla kendini gösteren üst kısımlarda toplanması hastalık riskini arttıran arzu edilmeyen bir durumdur.
Bel çevresi kadınlarda 80 cm; erkeklerde 94 cm üzerine çıkmamalıdır. Bel çevresinin kadınlarda 88 cm; erkeklerde 102 cm üzerine çıkması hastalık riskini ciddi ölçüde arttıran bir göstergedir.
Bel/Kalça Çevresine Göre Değerlendirme:
Bel/Kalça oranının kadınlarda < 0.8 ; erkeklerde < 1.0 ‘ın altında olması sağlanmalıdır.
Etkin Ağırlık Denetimi için;
- Uygun ağırlık hedeflenmeli;
- Günlük enerji alımı dengelenmeli;
- Düzenli fiziksel aktivite yapılmalı;
- Öğün atlanmamalı; az az sık sık beslenmek için ana ve ara öğünler dengeli bir biçimde dağılmalı;
- Porsiyon kontrolü sağlanmalı;
- Az yağ eklenmiş sebze; yağsız beyaz et; kurubaklagiller; yağı azaltılmış süt-yoğurt; meyve ve tam tahıllar tüketilmeli;
- Yağ ve şeker içeriği düşük besinler tercih edilmeli;
- Hızlı ağırlık kaybından sakınılmalıdır.
Sağlıklı ve formda günler…
Dyt. Burcu ÖZEN