Kısırlık Sorunu; Düşük Yapma ve Tiroid Hastalıkları
KISIRLIK SORUNU TİROİD HASTALIĞINDAN OLABİLİR
Tiroid hastalıkları kadınlarda adet düzenini ve yumurtlamayı bozarak gebe kalmayı önleyebilmektedir.
Çocuk istediği halde gebe kalamayan kadınlarda yapılacak tetkikler TSH; serbest T3; serbest T4 ve anti-TPO antikor düzeyleridir. TSH düzeyi 1.5’dan yüksek olan bu tür kadınlarda tiroit hormon ilacıyla yapılan tedaviler faydalı olmaktadır. Anti-TPO antikoru yüksek olan ancak gebe kalamayan kadınlarda da tiroit hormon ilacı verilebilir. Selenyum desteği de bu kadınlar için faydalı olabilmektedir.
Tiroid hormonları fazla çalışan kadınlarda ise ayrı bir tedavi planı uygulanır.
Gebe kalamayan kadınlarda iyot yetmezliği olup olmadığının da araştırılması gerekir. İyot yetmezliği yumurtlamayı bozabilmektedir.
Tüp bebek yaptırmak isteyen kadınların anti-TPO antikorları yüksekse başarısızlık artmaktadır. Bu hastalarda aspirin veya düşük doz heparin uygulamasının faydalı olduğunu bildiren çalışmalar yayınlanmıştır.
TİROİD HASTALIKLARI VE KADIN SAĞLIĞI
a) Tiroit bezi fazla çalışmasının (hipertiroidi) etkileri:
Ergenlik öncesinde kızlarda tiroit bezi fazla çalışırsa (hipertiroidi) ilk adetin görülme zamanı gecikir. Erişkin kadınlarda ise tiroit hormon fazlalığı adet bozuklukları yapar. Sigara içen ve tiroit bezi fazla çalışan kadınlarda adet bozukluğu daha sık görülür. Tiroit bezi fazla çalışmasının radyoaktif iyot ile tedavisinin yumurtalıklara zararlı bir etkisi yoktur. Bununla beraber radyoaktif iyot tedavisi yapılan kadınların ilk yıl gebe kalmamaları uygundur.
b) Tiroid bezi az çalışmasının (hipotiroidi) etkileri:
Ergenlik öncesi tiroit bezi yetmezliği (hipotiroidi) gelişirse ergenliğe girme gecikir ve yumurtlama tam olmaz. Bazı kızlarda erken yaşta ergenliğe girme ve memeden süt gelmesi de oluşabilir. Erişkin yaştaki kadınlarda tiroit yetmezliğinin ortaya çıkması adet süresini ve kanama miktarını değiştirir. Adetlerde azalma; kesilme veya sık aralarla adet veya adette fazla kanama olabilir. Hipotiroidisi olan kadınlarda adet düzensizliği normal kadınlara göre 3 kat daha fazladır. Şiddetli hipotiroidide cinsel istek azalması olur ve yumurtlama olmaz; gebe kalmaları zorlaşır. Gebe kalırlarsa da düşük sayısı fazladır.
c) Doğum Sonrası görülen tiroid iltihabının etkileri:
Doğum yapan kadınların % 5-9’unda tiroit bezi iltihabı ve buna bağlı tiroit yetmezliği gelişir. Tip 1 şeker hastalığı olan kadınlarda doğum sonrası tiroit bezi iltihabı 3 kat daha fazladır. Gebeliğin ilk aylarında anti-TPO antikoru kanlarında yüksek olan gebelerde de tiroit iltihabının görülme sıklığı daha fazladır ve hatta % 50 olasılıkla tiroit bezi iltihabı görülür. Anti-TPO antikoru yüksek olan kadınlarda doğum sonrası görülen depresyon daha sık ortaya çıkmaktadır.
d) Gebe kalamamanın (kısırlığın) tiroid ile ilişkisi:
Çocuk istediği halde gebe kalamayan kısır kadınlarda kan anti-TPO antikor yüksekliği % 18 oranında bulunur ki bu oran diğer kadınlara göre daha yüksektir. Bu tür kadınlarda; yani gebe kalamayan kadınlarda tiroit hormonlarının incelenmesi gerekir. Bu kadınlara T4 ilacı ve selenyum desteği faydalı olabilir. Ayrıca idrarda iyot miktarına bakılarak eksiklik varsa tamamlanmalıdır. Kanında anti-TPO antikoru yüksek olan kadınlarda tüp bebek yöntemiyle başarılı olma olasılığı da azaldığından tedavi edilmeleri gerekir. Endometriozis denilen rahim hastalığı olan kadınlarda anti-TPO antikor yüksekliği % 29-50 gibi çok yüksek oranda bulunmuştur. Bu nedenle endometriozis hastalığı olan kadınlarda tiroit hormonları mutlaka ölçülmelidir. Antikoru yüksek olan kadınlarda Levotiron veya Tefor ilacı TSH durumuna göre verilebilir. Ayrıca selenyum desteği de faydalı olur.
c) Düşük yapmanın tiroid ile ilişkisi:
Tüm gebeliklerin yaklaşık üçte biri düşük ile sonlanmaktadır. Tekrarlayan düşüklerin yaklaşık yarısında herhangi bir neden ortaya konamaz. Tiroit hormonları normal olduğu halde kanlarında anti-TPO antikorları yüksek olan gebe kadınlarda düşük riskinin 2-4 kat fazla olduğu saptanmıştır. Bu antikorların düşük yapmaya nasıl bir eğilim yarattığı bilinmemektedir. Tiroit hormon ilaçları ve selenyum kullanımının düşük oranını azalttığı gösterilmiştir.
Prof. Dr. Metin Özata
Endokrinoloji; Diabet ve Tiroit Uzmanı
KAYNAKLAR VE ÖNERİLEN KİTAPLAR
1. www.tiroit.org
2. İŞ Bankası Kultur Yayını; 99 SAYFADA TIROID; 2008 Eylul
Tiroid hastalıkları kadınlarda adet düzenini ve yumurtlamayı bozarak gebe kalmayı önleyebilmektedir.
Çocuk istediği halde gebe kalamayan kadınlarda yapılacak tetkikler TSH; serbest T3; serbest T4 ve anti-TPO antikor düzeyleridir. TSH düzeyi 1.5’dan yüksek olan bu tür kadınlarda tiroit hormon ilacıyla yapılan tedaviler faydalı olmaktadır. Anti-TPO antikoru yüksek olan ancak gebe kalamayan kadınlarda da tiroit hormon ilacı verilebilir. Selenyum desteği de bu kadınlar için faydalı olabilmektedir.
Tiroid hormonları fazla çalışan kadınlarda ise ayrı bir tedavi planı uygulanır.
Gebe kalamayan kadınlarda iyot yetmezliği olup olmadığının da araştırılması gerekir. İyot yetmezliği yumurtlamayı bozabilmektedir.
Tüp bebek yaptırmak isteyen kadınların anti-TPO antikorları yüksekse başarısızlık artmaktadır. Bu hastalarda aspirin veya düşük doz heparin uygulamasının faydalı olduğunu bildiren çalışmalar yayınlanmıştır.
TİROİD HASTALIKLARI VE KADIN SAĞLIĞI
a) Tiroit bezi fazla çalışmasının (hipertiroidi) etkileri:
Ergenlik öncesinde kızlarda tiroit bezi fazla çalışırsa (hipertiroidi) ilk adetin görülme zamanı gecikir. Erişkin kadınlarda ise tiroit hormon fazlalığı adet bozuklukları yapar. Sigara içen ve tiroit bezi fazla çalışan kadınlarda adet bozukluğu daha sık görülür. Tiroit bezi fazla çalışmasının radyoaktif iyot ile tedavisinin yumurtalıklara zararlı bir etkisi yoktur. Bununla beraber radyoaktif iyot tedavisi yapılan kadınların ilk yıl gebe kalmamaları uygundur.
b) Tiroid bezi az çalışmasının (hipotiroidi) etkileri:
Ergenlik öncesi tiroit bezi yetmezliği (hipotiroidi) gelişirse ergenliğe girme gecikir ve yumurtlama tam olmaz. Bazı kızlarda erken yaşta ergenliğe girme ve memeden süt gelmesi de oluşabilir. Erişkin yaştaki kadınlarda tiroit yetmezliğinin ortaya çıkması adet süresini ve kanama miktarını değiştirir. Adetlerde azalma; kesilme veya sık aralarla adet veya adette fazla kanama olabilir. Hipotiroidisi olan kadınlarda adet düzensizliği normal kadınlara göre 3 kat daha fazladır. Şiddetli hipotiroidide cinsel istek azalması olur ve yumurtlama olmaz; gebe kalmaları zorlaşır. Gebe kalırlarsa da düşük sayısı fazladır.
c) Doğum Sonrası görülen tiroid iltihabının etkileri:
Doğum yapan kadınların % 5-9’unda tiroit bezi iltihabı ve buna bağlı tiroit yetmezliği gelişir. Tip 1 şeker hastalığı olan kadınlarda doğum sonrası tiroit bezi iltihabı 3 kat daha fazladır. Gebeliğin ilk aylarında anti-TPO antikoru kanlarında yüksek olan gebelerde de tiroit iltihabının görülme sıklığı daha fazladır ve hatta % 50 olasılıkla tiroit bezi iltihabı görülür. Anti-TPO antikoru yüksek olan kadınlarda doğum sonrası görülen depresyon daha sık ortaya çıkmaktadır.
d) Gebe kalamamanın (kısırlığın) tiroid ile ilişkisi:
Çocuk istediği halde gebe kalamayan kısır kadınlarda kan anti-TPO antikor yüksekliği % 18 oranında bulunur ki bu oran diğer kadınlara göre daha yüksektir. Bu tür kadınlarda; yani gebe kalamayan kadınlarda tiroit hormonlarının incelenmesi gerekir. Bu kadınlara T4 ilacı ve selenyum desteği faydalı olabilir. Ayrıca idrarda iyot miktarına bakılarak eksiklik varsa tamamlanmalıdır. Kanında anti-TPO antikoru yüksek olan kadınlarda tüp bebek yöntemiyle başarılı olma olasılığı da azaldığından tedavi edilmeleri gerekir. Endometriozis denilen rahim hastalığı olan kadınlarda anti-TPO antikor yüksekliği % 29-50 gibi çok yüksek oranda bulunmuştur. Bu nedenle endometriozis hastalığı olan kadınlarda tiroit hormonları mutlaka ölçülmelidir. Antikoru yüksek olan kadınlarda Levotiron veya Tefor ilacı TSH durumuna göre verilebilir. Ayrıca selenyum desteği de faydalı olur.
c) Düşük yapmanın tiroid ile ilişkisi:
Tüm gebeliklerin yaklaşık üçte biri düşük ile sonlanmaktadır. Tekrarlayan düşüklerin yaklaşık yarısında herhangi bir neden ortaya konamaz. Tiroit hormonları normal olduğu halde kanlarında anti-TPO antikorları yüksek olan gebe kadınlarda düşük riskinin 2-4 kat fazla olduğu saptanmıştır. Bu antikorların düşük yapmaya nasıl bir eğilim yarattığı bilinmemektedir. Tiroit hormon ilaçları ve selenyum kullanımının düşük oranını azalttığı gösterilmiştir.
Prof. Dr. Metin Özata
Endokrinoloji; Diabet ve Tiroit Uzmanı
KAYNAKLAR VE ÖNERİLEN KİTAPLAR
1. www.tiroit.org
2. İŞ Bankası Kultur Yayını; 99 SAYFADA TIROID; 2008 Eylul