Öğün düzeni:
• Yemekler az ve sık yenmeli; yemek aralıkları üç saatten fazla olmamalıdır (Günde en az 3 ana öğün 3 ara öğün alınmalıdır). Öğün atlanılmadan düzenli besin tüketimi sağlanmalı; öğünlerde her besin grubundan yeterli olarak tüketim sağlanmalıdır.
Karbonhidrat:
• Kan şekerinin hızla yükselmesine sebep olan rafine edilmiş; glisemik indeksi (bknz. Tablo1.) yüksek besinler yerine; posa içeren kompleks karbonhidratlı; düşük glisemik indeksli besinler tercih edilmelidir.
Protein:
• Protein alımı (beyaz et; balık) biraz artırılmalıdır ve özellikle kahvaltıda yumurta; peynir; diğer öğünlerde et; tavuk ve balık gibi proteinler alınmalıdır. Ara öğünlerde peynir veya süte yer verilmelidir. Tüm bu besinlerin az yağlı veya yağsız olanları tercih edilmelidir.
Posa (lif):
• Tam tahıl; bakliyat; sebze ve meyve yeterli miktarlarda alınmalıdır. Aynı zamanda Kepekli ekmek; bulgur; kepekli pirinç; kepekli makarna gibi posa içeriği yüksek karbonhidrat kaynakları tercih edilmelidir. Bu şekilde posa (lif) oranı arttırılabilir.
Diğer:
• Günde en az 6-8 bardak su içilmelidir.
• Düzenli yapılacak egzersiz; kan şekerini dengeler fakat egzersize aç başlanması veya çok uzun süre yoğun egzersiz yapılması kan şekerinin düşmesine sebep olur. Bu yüzden kepekli sandviç; kepekli makarna; ayran; meyve; kepekli bisküvi gibi karbonhidrat içeren bir besin egzersiz öncesi alınmalıdır.
GLİSEMİK İNDEKS
Gıdaların kan şekerini yükseltme hızına glisemik indeks denir. Eşit miktarda karbonhidrat içerseler de yiyeceklerin kan şekerini arttırıcı etkileri birbirinden farklıdır. Bunun nedeni yiyeceklerdeki karbonhidratların sindirim sisteminden farklı hızda geçmesi ve emilmesidir. Farklı gıdalar yemek sonrasında kanın glukoz içeriğinin artışı üzerine değişik etkilere sahiptirler.
Gıdalar glisemik indeks değerlerine göre şeker yükseltici etkisi yüksek; orta ve düşük olarak sınıflandırılır. Glisemik indeksi düşük olan yiyecekler; kan şekerinin daha yavaş yükselmesine sebep olacağından tercih edilmelidir. Posalı yiyeceklerin glisemik indeksi düşüktür. Bunlar mercimek; bulgur; kepekli ekmek; elma; armut; makarna; portakal ve yoğurt gibi besinlerdir. Aşağıdaki tabloda Glisemik indeks sınıflandırılması ve bazı besinlerin Glisemik indeksleri gösterilmiştir.
• Glisemik indeksi düşük besinlerin tüketimine ağırlık verilmelidir.
Glisemik indeks değerleri ;
< 40 çok düşük
40-55 düşük
56-69 orta
> 70 yüksek
şeklinde (glisemik indeksli besinler tanımı) kullanılmaktadır.
Tablo - Bazı Besinlerin Glisemik İndeksleri
Süt 39
Yoğurt 52
Yoğurt (az yağlı) 33
Buğday ekmeği 100
Kepekekmeği 89
Çavdar ekmeği 71
Pirinç 79
Bulgur 65
Makarna 64
Glikoz 138
Bal 104
Bisküvi 90
Patates salatası 80
Patates püresi 100
Fırınlanmış patates 128
Kuru fasulye 66
Nohut 49
Kırmızı mercimek 37
Barbunya fasulye 45
Soya fasulyesi 20
Havuç 92
Domates 54
Elma 53
Elma suyu 58
Muz; fazla olgunlaşmış 82
Muz; olgunlaşmamış 51
Karpuz 72
Portakal 59
Portakal suyu 67
Kayısı-taze 57
Kayısı-kuru 31
Kiraz 22
Greyfurt 25
Üzüm 25
Kuru üzüm 64
Kivi 52
Mango 55
Şeftali 42
Erik 39
Karpuz 72
Kavun 65
Armut 38
Ananas 2 dilim 66
Yenilmemesi Gereken Yiyecekler
• Meyve suyu; şeker içeren içecekler; kahve; çay; sigara; kola gibi kan şekerini düşüren içeceklerden uzak durmalıdır.
• Şeker ve şekerli besinler
• Rafine gıdalar (beyaz ekmek; patates püresi ve şeker gibi) gıdalar yenmemelidir.
• Kan şekerinin hızla yükselen ve ardından kan şekerinin hızla düşmesine sebep olacak basit karbonhidratların ( çay şekeri; bal; reçel; pekmez; pasta; tatlı; kurabiye v.b) tüketiminden kaçınılmalıdır.
• Alkol; kan şekerini önce yükselmesine daha sonra düşmesine sebep olduğundan tüketiminden kaçınılmalıdır.