Kilo Alamamak (Zayıflık) : Nedenleri ve Tedavisi
Kötü yeme alışkanlıklarının artması; yemek yeme saatlerinin düzensizleşmesi; stresle beraber iştah azlığı; öğün geçiştirme; öğün atlama gibi bir çok yemek yeme alışkanlıklarında meydana gelen değişmeler sonucunda Obezitenin artışının yanında aşırı zayıflıkta son yıllarda artan sağlık problemleri arasında. Çoğu kişide rastlanan ‘ne yesem kilo alamıyorum’; ‘çok zayıfım’ gibi bir çok şikayetle polikliniğe başvurular her geçen gün artmaktadır.
Polikliniğe Başvuru Şikayetleri
- Ne kadar kolarili ve fazla yemek yesem de kilo alamıyorum
- Üzerime göre kıyafet bulamıyorum
- Kol ve bacaklarım o kadar zayıf ki ne giysem yakışmıyor
- İştahım hiç yok; bir şey yemek istemiyorum
- O kadar halsizim ki hareket edemiyorum
- Özellikle ağız bölgesinde ve deride yaraların çıkması
- Üşüyorum ve çok uyumak istiyorum
BKI : kilo (kg) / boy2 m2 dir. 19.9 ve altında ki değerler bizim için zayıf olarak kabul edilmektedir .
Bahsedildiği gibi vücutta belirli yüzde de yağ kitlesi bulunmalıdır. Genellikle şişman olmanın sağlığa zararlı olduğu fakat ne kadar zayıf olunursa olunursun sağlık açısından hiçbir risk oluşturmadığı bilinmektedir. Bilinenin aksine şişmanlık gibi zayıflığında sağlık problemlerine sebep olabileceğidir.
Sağlık Problemleri;
- Vücut bağışıklık sisteminin azalmasıyla sık hastalanma
- Yorgunluk; uykuya eğilim
- Saç dökülmesi; tırnak kırılması
- Kadınlarda menstrasyon düzensizlikleri
- Psikolajik sorunlar
- Kas erimesi; kuvvet eksikliği
- Halsizlik; unutkanlık
- Yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu oluşabilecek vitamin eksiklikleri
- Sırt ağrıları
- Aşırı fiziksel aktivite
- Düzensiz yemek saatleri; uzun süre açlık
- Psikolajik nedenler ( stres; depresyon v.b)
- Kullanılan bazı ilaçların yan etkisi
- Metabolizmayı hızlandıran bazı hastalıklar
- Emilim ve sindirim sisteminde ki problemler
- Kilo alma korkusu
- İştahsızlık; besin alımında bozulma
- Metabolizmanın hızlı çalışması
Beslenme Tedavisi;
Öncelikle zayıflığa neden olabilecek bir hastalık durumu olup olmadığı saptanmalıdır. Örneğin kişide metabolizmayı hızlandıracak troid gibi bir hastalık durumu varsa bunun mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir; öncelikle endokrinolog tarafından kişinin kan bulgularına bakılarak değerlendirilmesi gerekmektedir; eğer bir sağlık problemi varsa öncelikle onun tedavisi yapılmalıdır; yoksa diyetisyen takibine alınmalıdır. Burada önemli olan kişinin kilo almasını engelleyen durumun saptanmasıdır; kişi çok stresli; psikolojik problemlerden dolayı iştahsızlık problemi yaşıyorsa bu noktada psikolog ve diyetisyen takibi aynı anda yapılmalıdır. Özellikle diyetisyen tarafından kişinin detaylı yeme alışkanlıkları sorularak nerede hata yaptığı tespit edilir ve buna göre diyet tedavisi başlanır.
Bu hastalarda yapılan en büyük hata kilo almak için şeker ve şekerli; aşırı yağlı besinlere çok yüklenip; enerji yakmamak için de hareketin kısıtlanmasıdır. Burada önemli olan dengeli ve yeterli bir beslenme programının oluşturulması ve her besin grubundan yeterli tüketimin olmasıdır; kilo almak için vücuda başka zararlar verilmemelidir;
Beslenme Önerileri;
Kilo almak kilo vermeye göre çok daha zordur; bu yüzden gerçekten kişi istekli ve sabırlı olmalıdır; hızlı kilo artışları beklememeli yavaş yavaş kilo artışı olacağı bilincinde olmalı; dengeli beslenmeyi yaşam tarzı haline getirmelidir. Mutlaka doktor ve diyetisyen kontrolünde kilo alınması sağlanmalıdır; yanlış bir beslenmeyle sadece vücutta yağ değil; kas kitlesinin artışı da sağlanmalıdır.
- sabah kahvaltısı günün en önemli öğünüdür; mutlaka düzenli kahvaltı edilmelidir
- ana yemeklerde mide kapasitesini dolduran düşük kalorili çorba; sebze yemeği; salata gibi besinler tüketilmemelidir. Bu besinler tüketildiğinde çabuk doygunluk sağlanır.
- kas kitlesinin arttırılması için protein alımı arttırılmalıdır. Yağsız olarak et; balık; tavuk; süt; yoğurt; yumurta; kurubaklagiller her öğünde tüketilmeli; sebze yenilecekse etli tercih edilmelidir
- ana yemeklerde sıvı alımı kısıtlanmalıdır. Su; meyve suyu; ayran gibi içecekler ara öğünlerde tüketilmelidir.
- Tüketilecekse protein içeriği olan sütlü tatlılar tüketilmelidir
- Çay; kahve yerine aralarda süt; ayran; taze sıkılmış meyve suyu gibi içecekler tüketilmelidir
- Sevdiğiniz besinleri tüketimine özen gösterin
- Yemeklerin besin değerlerini ve enerji içeriklerini arttırın örneğin sade bir makarna yerine; ton balığı; mısır; kaşar peyniri katılmış makarna tüketin; salataya peynir; ton balığı gibi besinler katın
- Kuru meyvelerin besin ve enerji içerikleri yüksektir. Ara öğünde kuru kayısı; kuru incir; kuru üzüm gibi besinler tüketin
- Az az sık sık düzenli beslenin; belirlediğiniz yemek saatleriniz olsun ve kesinlikle öğün atlamayın; atıştırma şeklinde öğünleri geçiştirmeyin
- Yemek saatine yakın iştahınızı kapatacak besinler tüketmeyin
- Düzenli egzersiz yapın
- Yemekleri sevdiğiniz baharatlarla veya değişik tatlarla lezzetlendirin; yemeği bir zorunluluk değil zevk olarak görün
- Yüksek enerji ve vitamin değeri içeriğinden dolayı fındık; ceviz v.b kuruyemişleri tüketebilirsiniz.
- Gerekirse enerji alımını arttıracak enteral beslenme destekleri ( Ensure Plus; Biosorb Energie v.b ) destek olarak kullanılabilir
Sabah
1 dilim peynir
1 yumurta ( omlet veya menemen şeklinde olabilir)
5-6 zeytin
2 tatlı kaşığı reçel; pekmez veya bal
domates-salatalık
2-3 dilim ekmek
ara
10 fındık+3-4 ceviz
1 bardak süt
öğle
150 gr ızgara tavuk
1 porsiyon domates soslu makarna
1 kase yoğurt
az peynirli salata
1-2 dilim ekmek
ara
1 bardak taze sıkılmış portakal suyu
bisküvi
ara
1 porsiyon sütlü tatlı
kuru meyve
akşam
1 tabak etli kurubaklagil yemeği
1 porsiyon bulgur pilavı
ayran
az ton balıklı salata
ara
2 porsiyon meyve