Şarbon (Antraks) Hastalığı
ŞARBON (ANTRAKS; KARAKABARCIK; KARAYANIK; DALAK HASTALIĞI)
İnsan ve ot yiyen hayvanlarda hastalık yapan ülkemizde de yaygın olarak görülen; tedavisi imkansız; hem hayvan hem de insanlar için öldürücü; biyolojik silah olarak da kullanılan bir hastalıktır.
ŞARBON NASIL BULAŞIR?
Hayvandan Hayvana Nasıl Bulaşır?
Bulaşma ağız; solunum ve deri yolu (özellikle derideki yaralardan) ile;
Bulaşık su ve yiyecekler ile;
Hastalıktan ölen hayvanların açıkta bırakılmaları ile yırtıcı hayvan ve kuşların parçalaması sonucu hastalığa yakalanır yada hastalığı bir yerden diğer bir yere taşırlar.
Bir bölgede hastalık çıktığında hasta hayvanlar; dışkı salya ve akıntıları ile uzun süre hastalık kaynağı olabilirler; o bölgede yaşayan diğer hayvanlar ve insanlar her an hastalığa yakalanabilirler.
Dengesiz beslenen hayvanlar (pika) merada ölmüş hayvanların kemiklerini yiyerek de hastalığın bulaşmasına neden olabilir.
Hayvandan İnsana Nasıl Bulaşır?
Hasta hayvanlarla temas;
Etkenlerle bulaşık su ( ölenler ve akıntılarının gömülmemesi vs.) ve gıdaların alınması
Hastalıktan şüpheli hayvanların açılması (otopsi)
Sporların solunması;
Deri yolu ile yaralardan hastalık etkeninin girerek deri formunu oluşturması;
Hasta hayvanların etlerinin çiğ yada pişirilerek tüketilmesi.
İnsandan İnsana Nasıl Bulaşır?
Kan yoluyla;
Yaraların direk teması ile;
Solunum yolu ile bulaşır.
Hastalık Hayvanda Nasıl Tanınır?
Hayvanlarda ani ölümler
Yüksek ateş (41-42°C)
İştahsızlık; titreme; halsizlik; nabız ve solunum artışı
İlk gün kabızlık; sonra sık sık dışkılama
İshal (kanlı olabilir)
Süt kesilir; içinde kan olabilir.Gebeler yavru atarlar.
Ölmeden önce ve sonra doğal deliklerden (ağız; burun; anüs;kulak; vagina) pıhtılaşmayan kan gelir.
Yukarıdaki belirtiler görüldüğünde derhal Veteriner Hekime başvurunuz.
Ölen ve şüpheli hayvanlar Veteriner Hekim kontrolünde imha edilmelidir.
Hastalık insanda nasıl tanınır?
Deri şarbonu: Hastalık etkeninin girdiği yerde önce böcek ısırığına benzer şişlik; kaşıntı 1-2 gün sonra içi su dolu kabarcığa dönüşür. Yaranın daha sonra ortası siyah bir renk alır. Tedavi edilmezse ilerleyerek (%10-20) ölüme neden olabilir.
Bağırsak Şarbonu: Bulantı; kusma; ateş; iştahsızlık; karın ağrısı; kanlı ishal ve kusma ile başlar sonuçta da ölüm görülür. Bu tip şarbonda tedaviye başlansa dahi hastaların yarısı ölür.
Akciğer Şarbonu: Soğuk algınlığına benzer. Ateş ve titreme görülür. Birkaç günde solunum güçlüğü sonucu ölüm şekillenir.
Ekonomik Ve İnsan Sağlığı Açısından Önemi Nedir?
Çevre kirliliği (sporlanmadan dolayı) toplum sağlığı açısından hayati önem taşır.
Hayvan ve insan ölümlerine neden olur
Aşılama masrafları
İnsanlarda tedavinin masraflı olması
İş gücü kaybına neden olması
Nasıl Korunulur?
Hayvanların Korunması
Hastalıktan şüpheli hayvanların imhası usulüne göre sönmemiş kireç kuyusuna atılarak üzerleri kapatılmalıdır.
Hayvanların dengeli beslenmesi;
Durgun suların hayvanlara içirilmemesi;
Hastaların sağlıklılardan ayrılması;
Bulaşık meraların kullanılmaması; bulaşık ahır ve ağılların %5’lik formaldehit ile dezenfeksiyonu
Sağlıklı hayvanların aşılanması
Karantina uygulamasına uyularak hastalıktan korunulur.
İnsanların Korunması
Şarbondan şüphelenilen veya ölen hayvanlar asla kesilmemeli ve yüzülmemeli.
Bulaşık kıyafet; eldivenler ve kullanılan malzemeler yakılmalı
Karantinaya uyulmalı
Bulaşık olduğundan şüpheli gıda ve suların insanlar tarafından tüketimi engellenmeli
Şarbon Terörü konusunda bilinçlendirilmeli
Şarbon Tedavi edilebilir mi?
Hasta hayvanlar asla tedavi edilmez. Hasta insanlar ise derhal en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
İnsan ve ot yiyen hayvanlarda hastalık yapan ülkemizde de yaygın olarak görülen; tedavisi imkansız; hem hayvan hem de insanlar için öldürücü; biyolojik silah olarak da kullanılan bir hastalıktır.
ŞARBON NASIL BULAŞIR?
Hayvandan Hayvana Nasıl Bulaşır?
Bulaşma ağız; solunum ve deri yolu (özellikle derideki yaralardan) ile;
Bulaşık su ve yiyecekler ile;
Hastalıktan ölen hayvanların açıkta bırakılmaları ile yırtıcı hayvan ve kuşların parçalaması sonucu hastalığa yakalanır yada hastalığı bir yerden diğer bir yere taşırlar.
Bir bölgede hastalık çıktığında hasta hayvanlar; dışkı salya ve akıntıları ile uzun süre hastalık kaynağı olabilirler; o bölgede yaşayan diğer hayvanlar ve insanlar her an hastalığa yakalanabilirler.
Dengesiz beslenen hayvanlar (pika) merada ölmüş hayvanların kemiklerini yiyerek de hastalığın bulaşmasına neden olabilir.
Hayvandan İnsana Nasıl Bulaşır?
Hasta hayvanlarla temas;
Etkenlerle bulaşık su ( ölenler ve akıntılarının gömülmemesi vs.) ve gıdaların alınması
Hastalıktan şüpheli hayvanların açılması (otopsi)
Sporların solunması;
Deri yolu ile yaralardan hastalık etkeninin girerek deri formunu oluşturması;
Hasta hayvanların etlerinin çiğ yada pişirilerek tüketilmesi.
İnsandan İnsana Nasıl Bulaşır?
Kan yoluyla;
Yaraların direk teması ile;
Solunum yolu ile bulaşır.
Hastalık Hayvanda Nasıl Tanınır?
Hayvanlarda ani ölümler
Yüksek ateş (41-42°C)
İştahsızlık; titreme; halsizlik; nabız ve solunum artışı
İlk gün kabızlık; sonra sık sık dışkılama
İshal (kanlı olabilir)
Süt kesilir; içinde kan olabilir.Gebeler yavru atarlar.
Ölmeden önce ve sonra doğal deliklerden (ağız; burun; anüs;kulak; vagina) pıhtılaşmayan kan gelir.
Yukarıdaki belirtiler görüldüğünde derhal Veteriner Hekime başvurunuz.
Ölen ve şüpheli hayvanlar Veteriner Hekim kontrolünde imha edilmelidir.
Hastalık insanda nasıl tanınır?
Deri şarbonu: Hastalık etkeninin girdiği yerde önce böcek ısırığına benzer şişlik; kaşıntı 1-2 gün sonra içi su dolu kabarcığa dönüşür. Yaranın daha sonra ortası siyah bir renk alır. Tedavi edilmezse ilerleyerek (%10-20) ölüme neden olabilir.
Bağırsak Şarbonu: Bulantı; kusma; ateş; iştahsızlık; karın ağrısı; kanlı ishal ve kusma ile başlar sonuçta da ölüm görülür. Bu tip şarbonda tedaviye başlansa dahi hastaların yarısı ölür.
Akciğer Şarbonu: Soğuk algınlığına benzer. Ateş ve titreme görülür. Birkaç günde solunum güçlüğü sonucu ölüm şekillenir.
Ekonomik Ve İnsan Sağlığı Açısından Önemi Nedir?
Çevre kirliliği (sporlanmadan dolayı) toplum sağlığı açısından hayati önem taşır.
Hayvan ve insan ölümlerine neden olur
Aşılama masrafları
İnsanlarda tedavinin masraflı olması
İş gücü kaybına neden olması
Nasıl Korunulur?
Hayvanların Korunması
Hastalıktan şüpheli hayvanların imhası usulüne göre sönmemiş kireç kuyusuna atılarak üzerleri kapatılmalıdır.
Hayvanların dengeli beslenmesi;
Durgun suların hayvanlara içirilmemesi;
Hastaların sağlıklılardan ayrılması;
Bulaşık meraların kullanılmaması; bulaşık ahır ve ağılların %5’lik formaldehit ile dezenfeksiyonu
Sağlıklı hayvanların aşılanması
Karantina uygulamasına uyularak hastalıktan korunulur.
İnsanların Korunması
Şarbondan şüphelenilen veya ölen hayvanlar asla kesilmemeli ve yüzülmemeli.
Bulaşık kıyafet; eldivenler ve kullanılan malzemeler yakılmalı
Karantinaya uyulmalı
Bulaşık olduğundan şüpheli gıda ve suların insanlar tarafından tüketimi engellenmeli
Şarbon Terörü konusunda bilinçlendirilmeli
Şarbon Tedavi edilebilir mi?
Hasta hayvanlar asla tedavi edilmez. Hasta insanlar ise derhal en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.