ALAN/MESLEK SEÇİMİNİN İNSAN HAYATINDAKİ ÖNEMİ

SEVGİLİ ÖĞRENCİLER;
Alan/bölüm/meslek seçiminin insan hayatındaki öneminin farkında mısınız?
Şu çin atasözünü hiç duydunuz mu?

“1 SAAT MUTLU OLMAK İSTİYORSAN; GİT UYU;
1 GÜN MUTLU OLMAK İSTİYORSAN; SAHİLE GİT BALIK TUT;
1 AY MUTLU OLMAK İSTİYORSAN; TATİLE ÇIK;
1 YIL MUTLU OLMAK İSTİYORSAN; EVLEN;
ÖMÜR BOYU MUTLU OLMAK İSTİYORSAN; SEVDİĞİN BİR İŞTE ÇALIŞ”
Ya bunu duydunuz mu?

"SEVDİĞİNİZ İŞİ SEÇİN VE HAYATINIZ BOYUNCA BİR GÜN BİLE ÇALIŞMAYIN.” KONFÜÇYÜS

Gerçekten de sevdiği; ilgilerine; yeteneklerine; değerlerine; kişilik özelliklerine; fiziksel özelliklerine; yaşama bakışına ve alışkanlıklarına uyan; başarabildiği; verimli ve yararlı olabildiği; çalışmaktan keyif aldığı ve kendini geliştirebildiği bir işte çalışmak herkesi mutlu eder ve herkesin hayalidir.

Hayal kurmak gelecek için yapılacak en güzel şeydir. Sadece hayal kurmak değil aynı zamanda o hayallere ulaşmak için de önce bu hayalin gerçek olacağına inanmak ve bu doğrultuda hiç yılmadan çalışmak çabalamaktır. Hayalleriniz ve istekleriniz birbirine uyarsa ve bu konuda çaba içinde olursanız ulaşamamanız için bir neden yoktur. Sadece içinizden gelen ya da çevrenizdeki insanların yapamazsın diyen; engelleyen seslerini susturmanız gerekir. (Ü. Dökmen’in örneği)

Tüm hayallerinize ulaşabilirsiniz. Yeter ki isteyin. Ve şunu asla unutmayın: Önünüzdeki tek engel kendinizsiniz. (Hayal Hırsızı Öyküsü.)
Çevrenizdeki insanlara baktığınızda; çoğunun yaptığı işten hoşnut olmadığını; birtakım zorunluluklardan dolayı o işi sürdürdüğünü görebilirsiniz. bu da onların hem mutsuz; doyumsuz olmalarına; hem de yaptıkları işte başarısız; verimsiz olmalarına yol açmakta ve hayatının diğer alanlarını da olumsuz etkilemektedir.

isterseniz çevrenizde gördüğünüz insanlara meslek seçim öykülerini sorun. göreceksiniz ki büyük çoğunluğu bu mesleği aslında istemediklerini; tamamen tesadüfler sonucu kendilerini bu işi yaparken bulduklarını söyleyecektir. Hatta hepsi cümleye “aslında ben…………….” diye başlayacaktır.

Önemli olan; ne istediğinizi bilmek; kendinizi tanımak; neleri yapıp neleri yapamayacağınızın farkına vararak; var olan potansiyelinizi sonuna kadar kullanıp; gelebileceğiniz en iyi yere gelmektir. En iyi yer sizin özelliklerinize en uygun olan yerdir ve önemli olan orayı bulup; orada en iyi olmaktır.

lütfen aşağıdaki soruları samimi bir şekilde cevaplayınız:
· Alan/meslek seçiminin öneminin farkında mısınız?
· Kendinizi yeterince tanıyor musunuz?
· Kendinize karşı dürüst müsünüz? Yoksa size önceden biçilmiş rollere göre mi hareket ediyorsunuz?
· Gelecek için bir hedef belirlemediniz mi?
· Alan seçimi konusu üzerinde ne kadar durdunuz? Ne kadar araştırma yaptınız?
· Kaç kişi ile alan veya mesleklerle ilgili konuştunuz?
Aşağıdaki bilgilerden yararlanarak alan/ meslek seçiminizi daha bilinçli yapmanız ve mutlu olmanız dileğiyle..

ALAN SEÇİMİ ALAN/MESLEK SEÇİMİ

Alan seçimi tüm yaşamımızı etkileyen; geleceğimizi belirleyen; rastlantılara bırakılmayacak kadar önemli bir karardır. Belki de hayatımızın en önemli kararıdır. Çünkü geleceğimizi; kişiliğimizi; yaşam biçimimizi; yaşam koşullarımızı; çevremizi; ilişkilerimizi; dünya görüşümüzü etkiler. Bu nedenle bu kararı alırken çok düşünüp; çok araştırıp; emek harcamamız gerekmektedir.

Alan seçimimizi yaparken bizi etkileyen birçok kriter vardır. Bunlar:
“ALAN/ MESLEK SEÇİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER”
· Ailenin etkisi;
· Çevrenin etkisi;
· Arkadaşların etkisi;
· Okulun etkisi;
· Dershanenin etkisi;
· Okuldaki akademik başarının etkisi;
· Seçilecek alandaki mesleklerin iş bulma olanakları;
· Seçilecek alandaki bölümün okurken gerektirdiği maddi koşulları;
· Seçilecek alandaki bölümün/üniversitenin yurt ve burs koşulları;
· Seçilecek alandaki mesleklerin çalışma koşulları;
· Seçilecek alandaki mesleklerin saygınlığı;
· Seçilecek alandaki mesleklerin gerektirdiği özel yetenek;
· Seçilecek alandaki mesleklerin hazırlık ve yabancı dil zorunlulukları;
· Seçilecek alandaki mesleklerin ÖSS puan türü;
· Seçilecek alandaki mesleklerin ÖSS puanı;
· Seçilecek alandaki mesleklerin ilgilerine uygunluğu
· Seçilecek alandaki mesleklerin yeteneklerine uygunluğu;
· Seçilecek alandaki mesleklerin isteklerine uygunluğu;
· Seçilecek alandaki mesleklerin değerlerine uygunluğu;
· Seçilecek alanın yeteneklerine uygunluğu;
· Seçilecek alandaki meslekleri sevmek;
· Seçilecek alandaki mesleklerin kişisel alışkanlıklara uygunluğu;
· Seçilecek alandaki mesleklerin kişilik özelliklerine uygunluğu;
· Seçilecek alandaki mesleklerin fiziksel özelliklere uygunluğu;
· Seçilecek alandaki bölümlerin hangi üniversitelerde; hangi illerde olduğu;
· Seçilecek alandaki mesleklerin test veenvanter sonuçlarına uygunluğu;
· Seçilecek alandaki mesleklerin gelecek görünümü; vb.

Alan seçimimizi etkileyen yukarıdaki kriterlerin hepsi çok önemlidir. Seçim yaparken bu kriterlerden sadece birisini dikkate almak yani sadece bir kritere göre seçim yapmak; diğer kriterleri göz ardı etmek bizi her zaman yanlışa götürür. Hiçbir kriter yok sayılmamalı; hepsinin üzerinde ayrı ayrı ve önemle durulmalıdır. İnsanların büyük çoğunluğu bu kriterleri dikkate almadan karar verdikleri için; istedikleri mesleğe ulaşamamakta; mutsuz ve başarısız olmaktadır.

Alan /Meslek seçimine karar vermeden önce erken öncelikle kendimizi çok iyi tanımalıyız. Kendini tanıma süreci o kadar kolay değildir. Biz yetişkinlerin bile kendimizi tam olarak tanıyamadığımızı düşünürsek; 15 yaşında bir gençten bunu beklemek ne kadar doğru olur?

Ama madem ki eğitim sistemimize göre; bu yaşta bu seçimi yapmamız gerekiyor o zaman hedefimiz doğruya en yakını bulmak olmalıdır. Ve yaptığımız bu seçimin bizim için hayat boyu değişmeyecek bir seçim olduğunu düşünmemeliyiz. Doğru baktığımızda her zaman kendimizle ilgili yeni seçenekler ; yeni açılımlar olduğunu görebiliriz. Yeter ki meraklı; gerçekçi ve çalışkan olalım.

1.KENDİNİ TANIMA :

Alan /Meslek seçimine karar vermeden önce erken öncelikle kendimizi çok iyi tanımalıyız. Kendini tanıma süreci o kadar kolay değildir. Biz yetişkinlerin bile kendimizi tam olarak tanıyamadığımızı düşünürsek; 15 yaşında bir gençten bunu beklemek ne kadar doğru olur?

Ama madem ki eğitim sistemimize göre; bu yaşta bu seçimi yapmamız gerekiyor o zaman hedefimiz doğruya en yakını bulmak olmalıdır.

Kendimizi tanımaya çalışırken önümüzdeki en büyük engel; bizi olduğumuz gibi değil de olmasını istedikleri; hayal ettikleri gibi gören ve bize de bunu empoze eden ailemizle yakın çevremizdir. Yani bize bir elbise biçilir ve giydirilir. Sen busun denir. Bu elbiseler bazılarımıza dar; bazılarımıza bol gelir. Bazılarımız kırmamak için; bazılarımız zorunluluktan; bazılarımız farkına varamadığımız için ses çıkarmayız. Yılarca dar ya da bol demeden gezer dururuz bu elbiseyle. Ama bir gün gelip o elbise patlar ; ya da o kadar bol gelir ki düşer üstümüzden. İşte o zaman ben ne yaptım deriz ve çok geç olabilir. En iyisi en baştan bu bizi yansıtmayan elbiseleri çıkarıp atmak ve kendi uygun gördüğümüz elbiseleri giymektir. Bunun için özgür düşünen; sorgulayan; okuyan; yazan; araştıran farkına vararak yaşayan biri olmamız gerekir.

Bazen de bu elbiseyi birileri giydirmez biz kendimiz giyeriz. Ya da bu maskeleri kendimiz takarız. Gerçek benliğimizle değil de ailemizin; arkadaşlarımızın; çevremizin; toplumun bizi görmek istediği gibi olmak için; kabul görmek için yaparız bunu. Yani gerçek benliğimizle değil; ideal benliğimizle hareket ederiz. Kendimizi öyle gösteririz. İşin kötüsü sonra kendimiz de inanırız bu halimize ve gerçek zannederiz. Ta ki o maskeler düşene kadar. O zaman de benim burada ne işim var; ben başka bir yerde başka bir şey yapmak isterdim der dururuz ama bazen çok geç olabilir. Burada da en iyisi kendimize bu oyunu oynamamak; kendi uygun gördüğümüz elbiseleri giymek; maskeleri atmaktır. Tabi yine bunun için de özgür düşünen; sorgulayan; okuyan; yazan; araştıran; farkına vararak yaşayan; kendi düşünce; değer sistemi olan; beğenileri; zevkleri gelişmiş biri olmamız gerekir. Bunu başarmak zordur ama olanaksız değildir. Yeter ki isteyin ve KENDİNİZ OLUN… (Kaçak Gelin filmi ve Kurabiye metaforu)

Hiçbir konuda asla fark etmez demeyin. İsteklerinizi; tercihlerinizi her zaman belirtin. Eğer siz sürekli her konuda fark etmez derseniz çevrenizdeki insanlar da sizin fikirlerinize; düşüncelerinize değer vermez; sizin fikrinizi almaz ve sizin adınıza karar verebilirler. Eğer siz sürekli her konuda fark etmez derseniz dünya da sizi fark etmez. Öylesine yaşar gidersiniz.

KENDİN OLMAK
“SENİ DİĞERLERİNDEN FARKSIZ YAPMAYA
BÜTÜN GÜCÜYLE GECE GÜNDÜZ ÇALIŞAN BİR
DÜNYADA ;
KENDİN OLARAK KALABİLMEK;
DÜNYANIN EN ZOR SAVAŞINI VERMEK DEMEKTİR.
BU SAVAŞ BİR KERE BAŞLADI MI;
ARTIK HİÇ BİTMEZ.
e.e.Cummings
Hepinize bu savaşta başarılar dilerim. Başaracağınızdan eminim. Yeter ki isteyin.



KENDİNİ TANIMA KRİTERLERİ:
· İsteklerimiz;
· İlgilerimiz;
· Beğenilerimiz;
· Kişilik yapımız;
· Özelliklerimiz;
· Alışkanlıklarımız;
· Yeteneklerimiz;
· Tutumlarımız;
· Değerlerimiz;
· Ailemizin istekleri;
· Ailemizin beklentileri;
· Ailemizin koşulları;
· Koşullarımız;
· Arkadaşlarımız;
· Akademik başarımız;
· Hayata bakış açımız;
· Hayattan beklentilerimiz;
· Gelecek Planlarımız; Hayalleriniz;
· Çeşitli test;envanter ve anket sonuçları (Çoklu Zeka Kuramı-Öğrenme Biçimleri- Sağ beyin sol beyin –Kendini Değerlendirme Envanteri;Temel Yetenekler Testi) vb.
*Bu kriterlerden hiçbiri tek başına karar veremiz için yeterli değildir. Ancak çoğunluğun işaret ettiği alan doğru alandır. Bütün bunları düşünerek gerçekçi bir biçimde karar vermeliyiz.

KENDİMİZİ HANGİ YÖNLERDEN TANIYABİLİRİZ?

1. Fiziksel özellikler:
· Yaş; boy; ağırlık; cinsiyet
· Bedensel özellikleri; engel (özür) durumu
· Sağlık durumu (geçirdiği belirgin hastalıklar; psikolojik sağlığı vb.)
· Görünüşü; ses tonu
2. Kişilik özellikler:
· Genel yetenek (veya zekâ) düzeyi; akademik yeteneği; farklı yetenekleri
· Alışkanlıkları; tutumları; değer yargıları
· İlgileri; psikolojik ihtiyaçları; inançları
· İletişim becerileri
· Duygusal ve heyecansal durumu
3. Akademik özellikler:
· Okuldaki genel başarı durumu; akademik başarısı
· Çalışma durumu; alışkanlıkları; iş tecrübesi
· Güçlü ve zayıf olduğu alanlar
· Boş zaman etkinlikleri ( tiyatro; müzik; spor; vb.)
· Güdülenme durumu
4. Sosyolojik özellikler:
· Ailesinin sosyo-ekonomik durumu
· Okul ve arkadaş çevresi ve ilişkileri
· İşle ilgili yaşantı ve tecrübeleri
5. Eğitsel-meslekî plânları ve amaçlar:
· Yönelmeyi düşündüğü alanlar ve okullar
· İş; meslek ve gelecekle ile ilgili plânları
· Hayattan beklentileri
Kuzgun (2000)


2.SEÇENEKLER HAKKINDA BİLGİ SAHİBİ OLMA:

Karar verirken seçenekler hakkında derinlemesine bilgi sahibi olmalıyız. Önümüzdeki seçeneklerin ne olduğunu bilmezsek yaptığımız seçim hiçbir zaman doğru olmayacaktır.


Öncelikle seçeceğimiz alanla veya bölüm hakkında bilgi toplamamız gerekir. Bunlar:

· Hangi alanlar var?

· Hangi alanda hangi dersler var?

• Alan Seçme Koşulları nedir?

· Alan Değiştirme Koşulları nedir?

· Ortak alan nedir?

· Alanlarda hangi meslekler var?

· Hangi okullar ve bölümler var?

• Hangi eğitim Programları var?
• Çift dal; yan dal demek?
• Sertifika programları neler?

· Mesleklerin Özellikleri;

· Nasıl bir eğitim gerektirdiği;
· Gereken özel yetenekler;
· Gereken kişilik özellikleri;
· Eğitim süresi;
· Hangi üniversitelerde olduğu;
· Giriş koşulları;
· Sınav şekli;
· Puanı;
· Özel koşulları; (Staj vb..)
Daha sonra üniversite veya diğer eğitim olanakları hakkında da bilgi edinmemiz gerekir. Bunlar:
· Üniversiteler; Bölümler;

· Üniversite Sınav Sistemi;

· Meslekler; Koşulları;

· Yurt; Burs Koşulları;

· Yurtdışında Eğitim olanakları;

· Sertifika programları;
· Çeşitli meslek edindirme kursları;
· Gençlik Organizasyonları ( Afs -Interrail; Work and Travel; Genç Tur; Çalışma Kampları vb.)



· Rehber öğretmen;
· İlgili müdür yardımcısı;
· Sınıf öğretmeni;
· Tanıtım ve yönlendirme ders notları;
· İlgili Yönetmelikler;
· ÖSS kılavuzu;
· Üst sınıflar;
· Üniversiteler;
· Üniversite Öğrencileri;(En az 3 kişi olmalı)
· Üniversitelerin tanıtım Günleri;
· Meslek kişileri; (En az 3 kişi olmalı)
· Meslek odaları;
· İş ve İşçi bulma Kurumu-Meslek Danışma Merkezi;
· ÖSYM meslekler Kılavuzu;
· Çeşitli yurtiçi ve yurtdışı organizasyonların tanıtım büroları; İnternet; gazete ve dergiler vb.




Genel liselerde 4 tane alan vardır. Bunlar:

• FEN BİLİMLERİ ALANI.

Fen Bilimleri alanına kaynaklık eden dersler: Matematik; Fizik; Kimya; Biyoloji
Fen Bilimleri Alanında güçlü olan öğrencinin özellikleri:
· Sayılarla çalışmayı ve hesaplamayı çok sever.
· Nesneleri kategoriye ayırmayı veya olayları belli bir mantıksal ilişki içinde düzenlemeyi çok sever.
· Matematik; fizik; kimya dersini çok sever.
· Deney yapmayı ve yeni şeyler yapmayı çok sever.
Fen Bilimleri Alanındaki Meslekler: Fen Bilimleri Alanında hangi mesleklerin olduğuna ilişkin en doğru bilgi 2008-ÖSYM başvuru kılavuzunda Tablo 3-A ’da verilmiştir. Lütfen bu tabloyu dikkatlice inceleyiniz. Ortak alana giren bölümleri de göz ardı etmeyiniz.

• TÜRKÇE-MATEMATİK ALANI

Türkçe-Matematik alanına kaynaklık eden dersler: Matematik; Türk Edebiyatı.
Türkçe-Matematik Alanında güçlü olan öğrencinin özellikleri:
· İsimler; yerler ve tarihler hakkında iyi bir hafızaya sahiptir.
· Başkaları ile yüksek düzeyde sözel iletişime girer.
· Kitap okumayı ve dinleyerek öğrenmeyi sever.
· Matematiksel hesaplama oyunlarını çok sever.
Türkçe-Matematik Alanındaki Meslekler: Türkçe Matematik Alanında hangi bölümlerin olduğuna ilişkin en doğru bilgi 2008-ÖSYM başvuru kılavuzunda Tablo 3-A ’da verilmiştir. Lütfen bu tabloyu dikkatlice inceleyiniz. Ortak alana giren bölümleri de göz ardı etmeyiniz.

• YABANCI DİL ALANI

Yabancı Dil alanına kaynaklık eden dersler: İngilizce;Türk Edebiyatı.
Yabancı Dil Alanındagüçlü olan öğrencinin özellikleri:
· Kelimelerin telaffuzlarına; vurgularına ve anlamlarına duyarlıdır.
· Dilin gramer yapısına ve fonksiyonlarına karşı duyarlıdır.
Öğrendiği yeni kelimeleri anlamlarına uygun olarak konuşma ve yazı dilinde kullanır.
Yabancı Dil Alanındaki Meslekler: Yabancı Dil Alanında hangi bölümlerin olduğuna ilişkin en doğru bilgi 2008-ÖSYM başvuru kılavuzunda Tablo 3-A ’da verilmiştir. Lütfen bu tabloyu dikkatlice inceleyiniz. Ortak alana giren bölümleri de göz ardı etmeyiniz.

• SOSYAL BİLİMLER ALANINDA

Sosyal Bilimler alanına kaynaklık eden dersler: Tarih; Coğrafya;Türk Edebiyatı.
Sosyal Bilimler Alanındagüçlü olan öğrencinin özellikleri neler olabilir?
· Kitap okumayı; araştırmayı çok sever.
· İsimler; yerler ve tarihler hakkında iyi bir hafızaya sahiptir.
· Kavramlarla ve kelimelerle çok iyi düşünür ve yazar.
· Bir şeyi başkalarıyla işbirliği yaparak; onlarla paylaşarak ve onlara öğreterek öğrenmeyi sever.
Sosyal Bilimler Alanındaki Meslekler: Sosyal Bilimler Alanında hangi bölümlerin olduğuna ilişkin en doğru bilgi 2008-ÖSYM başvuru kılavuzunda Tablo 3-A ’da verilmiştir. Lütfen bu tabloyu dikkatlice inceleyiniz. Ortak alana giren bölümleri de gözardı etmeyiniz.






· İnsan ancak dört yıllık bir üniversite eğitimi görürse güvenceli ve saygın bir meslek edinebilir;
· İnsan girdiği meslekte hayatı boyunca çalışır;
· İyi meslek; yüksek mevki ve çok kazanç sağlayan meslektir;
· Önce iyi bir üniversiteye girmeli; hangi bölüm olduğu önemli değil;
· Küçük üniversiteleri bitiren iş bulamaz;
· Başarılı öğrenci Fen alanı seçmelidir;
· Ülkemizde insanlar istedikleri mesleklere giremiyorlar;
· Üniversiteye bir girsem gerisi kolay;
· Meslek liselerine başarısız öğrenciler gider;
· Meslek liselerinde iyi bir eğitim yok;
· Meslek lisesine giden üniversiteye gidemez;
· Sayısal alanda daha çok para var; daha çok iş var;
· Sayısal alanı seçen az olduğundan ÖSS ye giren çok;
· Sözel alanında seçilecek fazla bölüm yok;
· Sözel alanda iyi meslek yok;
· Yabancı Dil alanında seçilecek fazla bölüm yok;
· Sözel alana başarısızlar gider;
· Dershaneye gitmeyen sınavı kazanamaz;
· İki yıllık bölümlerden mezun olanlar iş bulamaz; para kazanamaz;
· Açık öğretimden mezun olanlar iş bulamaz; para kazanamaz;
· Torpilin yoksa iş de yok;
· Gelecekte hangi mesleğin geçerli olacağını şimdiden bilmek çok önemlidir;
· … en rahat meslek;
· ….bölümünü yazarsan işin hazır;
· …bölümünü yazarsan iş bulamazsın;
· …bölümünü yazma para kazanamazsın;
· …bölümünde okumak çok zor;
· …bölümünde sadece zengin çocukları okuyabilir;
· …mesleğindeki kişiler çok paragözdür;
· …mesleğindeki kişilerin düzgün hayatları olmaz vb.
Kendinize önyargılarla ilgili aşağıdakine benzer sorular sorun ve dürüstçe cevaplayın:
· Hayatınızda önyargı ve klişelere ne kadar yer veriyorsunuz?
· Kararlarınızı etkileyen önyargılar oldu mu?
· Kimlerden etkilendiniz?
· Çevrenizde mesleğini seçerken bu tür önyargılarla hareket eden insanlar var mı?
· Mesleğini seçerken önyargılarla hareket etmek nasıl sonuçlar doğurur?
· Önyargılardan uzak durmak için ne yapılabilir? Vb.
(23 üniversitede yapılan bir araştırma-%83’ isteyerek girmemiş.)
İLK HEDEF ÜNİVERSİTE OLMAMALI-ÖNCE BİR HEDEFİNİZ OLMALI-ÜNİVERSİTE BU HEDEFE GİDEN YOLLARDAN SADECE BİRİDİR. DİĞER YOLLARI YOK SAYMAYIN-ARAŞTIRIN. Hedefine ulaşmak için aşkla çalışan; çabalayan kişiyi hiç bir şey engelleyemez.

ALAN SEÇİMİNİN ÜNİVERSİTEYE GİRİŞTEKİ ÖNEMİ:

• Kendi alanınız dışındaki bölümleri de yazabilirsiniz. Bu imkansız değildir ama çok zordur.
• Kendi alanınızda tercih yaptığınızda AOBP 0.8 katsayı ile; alan dışı tercih yaptığınızda ise 0.3 ile çarpılır.
• AOBP ‘nın 100 ile 50 arasında değiştiği düşünülürse puan farkının 25 ile 50 puan arasında değişme göstereceği gerçektir.
• Kendi alanı dışında da yazılabilen ve ortaöğretim başarı puanı düşmeyen bazı bölümler vardır. Bu ortak alanlar dikkatle incelenmelidir.

MESLEKİ GELİŞİM EVRELERİ

İnsan; her canlı gibi; yaşamı boyunca bazı takım gelişim evrelerinden geçer. Kişilik gelişimi insanın toplumsallaşması; içinde yaşadığı toplumun beklentilerini yerine getirebilmesi için gerekli tutumları ve iletişim becerilerini kazanması sürecidir. Bu gelişim süreci zihinsel ve duygusal gelişim başlıkları altında bilimsel olarak incelenmektedir. 20. asrın ortasından itibaren buna mesleki gelişim adı verilen bir boyut eklenmiştir. Mesleki gelişim bireyin giderek karmaşıklaşan çalışma yaşamında kendine uygun bir yer edinmesi ve o ortamda kendini gerçekleştirebilmesi için gerekli davranışları gerçekleştirme süreci olarak tanımlanabilir.

Mesleki gelişim süreci okul öncesi dönemden başlayıp meslek ömrünün sonuna kadar devam eden bir süreçtir. Bu süreç boyunca bireyin şu istendik davranışları gerçekleştirmesi beklenir:
· Hangi işleri ne derece yapabildiğinin farkında olma; çeşitli konulardaki yeteneklerini doğru olarak değerlendirebilme;
· Bir eğitim ortamından; bir çalışma alanından; kısaca bir meslekten ne beklediğini açık ve net bir biçimde ifade edebilme;
· Mevcut seçenekleri inceleme; başka seçenekler olup olmadığını araştırma;
· Seçeneklerin her birini; istek ve beklentileri karşılama; var olan yeteneklerle ve ekonomik olanaklarla erişebilme olasılığı bakımından değerlendirme;
· İstekleri karşılama olasılığı en yüksek görünen ve erişme olasılığı olanlara yönelme kararını verebilme.

İnsanın yaşamı boyunca yerine getireceği gelişim görevleri içinde en önemlisi ve en zor gerçekleştirilebileni ne istediği ve neleri ne ölçüde yapıp neleri yapamayacağı konusunda net ve kararlı bir benlik algısı geliştirmesidir. İnsanların kendini tanımasını engelleyen en önemli etmen; başkaları tarafından beğenilme; kabul görme arzusudur. Kendini başkalarının ölçütlerine göre değerlendiren kişi; kendi gerçeğinden uzaklaşacak; kendi özüne uymayan bir öz kavramı geliştirecek; doğasına yabancılaşacak ve gizilgüçlerini kullanamamaktan ileri gelen bir uyumsuzluk yaşayacaktır

Meslek seçimi ne yazık ki birçok problemin yaşandığı ergenlik dönemine rastlamaktadır. Bu dönemde genç kendini tanımaya; kendinde olan değişikliklere alışmaya çalışmaktadır. Kısaca genç kendi kimlik arayışını tamamlamadan meslek seçimi yapmak zorunda kalmaktadır. Bu karar aşamasında bocalarken bir de okul; aile ve çevrenin baskısı bir de sınav stresi de eklenince gençler panik yaşamaktalar ve sağlıklı seçim yapamamaktalar.
Meslek seçimini tesadüflere bırakmamak ve sağlıklı seçim yapmak için ilk adım kendini tanımaktır. Çocukluğundan itibaren kendini tanıma yönünde bilgi birikimi olan gençlerin işi; tanımayanlara göre daha kolay olacaktır. Kendini tanımak için: