Laparoskopi; karın içini; optik bir cihaz kullanarak gözlemlemektir. Bu cihaz 1 cm.lik göbek altı küçük bir kesiden karın içine yerleştirilir. Karın içini aydınlatarak; rahim; yumurtalık ve tüpleri ilgilendiren hastalık veya problemleri doğrudan gözlemleme ve de gerekirse aynı anda karın alt bölgesinde açılan 3 - 5 mm lik deliklerden içeri sokulan yardımcı aletler ile tedavi olanağı da verir. Halk arasında kansız ya da bıçaksız ameliyat olarak da bilinir.

Endoskopi terimi ise bu tür kamera ile içe bakma ve aynı şekilde ameliyat kesisi yapmadan tedavi uygulama işlemlerine verilen genel isimdir. Kadın Hastalıkları alanında uygulanan iki temel endoskopi yöntemi laparoskopi ve histeroskopidir.

Laparoskopi Ne Zaman Yapılır?

Aslında Laparoskopi genel cerrahide ve diğer bazı cerrahi branşlarda da kullanılmasına karşın burada verilecek olan bilgiler Kadın Hastalıklarını ilgilendirmektedir.

Laparoskopi; jinekolojide; pek çok farklı amaçla yapılabilir. Hatta denilebilir ki kanser ameliyatları da dahil olmak üzere her türlü jinekolojik cerrahi girişimi yapma olanağı vardır. En sık olarak; jinekologlar tarafından gebe kalmada güçlük çeken infertil hastaların takip ve tedavileri esnasında gebe kalmalarına engel olacak bir problemin var olup olmadığını araştırmak amacıyla yapılır. Özellikle de rahim filmi çekilerek bir problem tespit edildiğinde ; kanallar tıkalı çıktığında gerçekten bir tıkanıklık olup olmadığının tespiti için laparoskopi yapılmaktadır.

Ayrıca karın içersinde oluşan ve kadının tüplerinin fonksiyon görmesine engel olan yapışıklıklar; önceki bir ameliyattan; geçirilmiş bir iltihabi hastalıktan veya endometriozis hastalığından kaynaklanmış olabilir. Yapışıklıklar; tüp-yumurtalık ilişkisini; tüpün rahat hareket ederek atılan yumurtayı yakalamasını engeller. Bu nedenle de laparoskoik olarak tedavi edilmelidir.

Bunun dışında karın içersinde yer aldığı düşünülen kist; myom; dış gebelik gibi değişik problemlerin kesin tanısında ve de tedavisinde rahatlıkla kullanılmaktadır. Yine ailesini tamamlamış ve başka gebelik arzulamayan bayanlarda tüplerin (kanalların) bağlanması amacıyla da sıklıkla uygulanmaktadır.

Laparoskopi; genel anestezi altında ve ameliyathanede yapılır. Kullanılan aletler ise bu amaç için özel olarak hazırlanmış cihazlardır. Lokal anestezi altında yapılması da mümkün olduğu söylense de karın içersine gaz verilerek görüntüleme sağlandığından dolayı hastanın uyutulmaması durumunda rahatsızlık olmakta ve bu yüzden pek çok hekim genel anesteziyi tercih etmektedir.

Laparoskopik işlemlerin en büyük faydalarından birisi operasyon sonrası günlük yaşama kısa sürede dönebilmektir. Hasta genellikle aynı gün taburcu olur. Açık ameliyata kıyasla çok daha kısa sürede iyileşme; daha az ağrı ve daha az enfeksiyon (iltihaplanma) riski gibi avantajları vardır.

Laparoskopi işlemi ne kadar sürer?

Laparoskopi; tanısal amaçlı yapılmış ise oldukça kısa bir sürede yaklaşık olarak 20-25 dakikada sonuçlanır. Fakat hastanın operasyon için hazırlanması; uyutulup; uyandırılması ortalama 30-35 dakikalık bir süreyi gerektirecektir. eğer tedavi edici bir işlem uygulanacak ise tedavinin şekline göre; saatlerce süren laparoskopiler de olabilir.

Örneğin laparoskopi ile myom çıkarılması operasyonu ortalama 45 dakika sürmesine karşın; rahim alınması operasyonu; yapan kişinin tecrübesine göre 1-2;5 saat kadar sürebilir.

Eğer gerekirse; birçok kez laparoskopi olunabilir. Özellikle; laparoskopi sırasında tedavi uygulanmışsa tedavinin ne kadar etkili olduğunu görmek amacıyla; altı ay ara ile ikinci veya üçüncü kez laparoskopi de yapılabilir.

Gelecekte muhtemelen jinekolojik operasyonların çok büyük çoğunluğu laparoskopik olarak yapılacaktır.

Elbette her cerrahi girişim gibi laparoskopinin de kendine özgü komplikasyonları olabilir. Komşu organ zedelenmeleri; kanama ve enfeksiyon (iltihaplanma) riski söz konusudur. Ancak tecrübeli ve dikkatli ellerde; bu tür problemler % 1 den daha az oranda görülecektir.

Histeroskopi Nedir?

Histeroskopi rahim ağzı ve rahim boşluğunun vajinal yoldan rahim içerisine optik bir cihaz yerleştirilerek izlenmesidir. Bu işlem yapılırken kullanılan alet veya aletlere histeroskop denir.

Kısırlık nedenlerinin araştırılması; anormal vaginal kanama nedenlerinin araştırılması; doğumsal anormalliklerin tanısı gibi tanısal amaçlarla ya da daha önceden varlığı tespit edilen myomların ya da poliplerin çıkarılması; doğumsal şekil bozukluklarının operasyonu gibi tedavi edici amaçlarla da histeroskopi yapılabilir.

İşlemin uygulanması

Hastaya sadece tanısal amaçlı histeroskopi yapılacaksa ameliyathane koşullarına ve genel anesteziye de gerek olmayabilir. İşlem için hasta jinekolojik muayene masasına yatar ve vajen ve rahim ağzı antiseptik sıvılarla temizlendikten sonra lokal anestezi uygulanır.

Ardından genellikle rahim ağzının genişletilmesine gerek duyulmadan 0;5 cm çapında bir optik cihaz rahim içerisine yavaşça yerleştirilir ve aynı zamanda içeriye karbondioksit gazı veya sıvı verilerek rahim içerisi monitörden izlenir.

Anormal görülen dokulardan doku örneği de alınarak tanı için patolojik incelemeye gönderilir.

Hastalar genellikle işlemi yarıda bırakacak kadar ağrı duymazlar ve histeroskopi 5-10 dakika içerisinde tamamlanır.

Operatif (cerrahi) histeroskopi ise laparoskopi ile benzer koşullarda yapılır. Burada kullanılan optik alet ve cihaz daha kalın olduğu için rahim ağzı genişletilerek içeriye yerleştirildikten sonra uygun cerrahi işlem yapılır. Yapılan işlemin özelliğine göre 15 dakika ile 1 saat arasında sürebilir.

Histeroskopinin Riskleri Var mıdır ?

Tanısal histeroskopide çok az komplikasyon görülür ve hayatı tehdit edici bir sorun hemen hemen hiçbir zaman yaratmaz.

Operatif histeroskopiler biraz daha deneyim gerektiren daha zor işlemler olduğundan 1 - 2 / 100 oranında komplikasyon meydana gelir.

İşlem esnasında rahim delinmesi (uterin perforasyon) en sık görülen komplikasyondur; ancak oluşan delikler çoğunlukla başka ek bir cerrahi girişime ihtiyaç olmadan izlem ve ilaç tedavileriyle kendi kendine iyileşir.

Operatif histeroskopi yapılacağı zaman sıklıkla aynı anda rahmin dış yapısını da görmek ve oluşabilecek komplikasyonlara engel olmak için laparoskopi de uygulanabilir. Bu konu yapılacak işlemin zorluğuna ve kendisinin deneyimine göre hekimin vereceği bir karardır.

Diğer bazı komplikasyonlar da işlem esnasında rahmi genişletmede kullanılan sıvılara bağlı olarak oluşabilir. Ciddi allerjik reaksiyonlar; vücut ısısında düşme; pıhtılaşma problemleri; solunum güçlüğü; akciğerde sıvı birikimi (pulmoner ödem) bunlar arasındadır. Ancak işlem süresinin çok uzatılmaması; alınan sıvı miktarının cerrah tarafından sıkı kontrolü ve deneyim ile bu tür bir problem de nadiren görülmektedir.

Histeroskopi Sonrası..

Histeroskopiyi takip eden birkaç günde bir miktar vajinal akıntı ve kramplar hissedilmesi normaldir. Bunun için basit ağrı kesici ilaçlar kullanılabilir.

Histeroskopinin yapılabilmesi için rahim ağzı genişletildiğinden enfeksiyon gelişmemesi açısından cinsel ilişkiden birkaç gün kadar kaçınılmalıdır.

Genellikle bir gün içinde normal aktivitelere dönülebilir.

Merkezimizde histeroskopi işlemi değişik amaçlarla çok sıkça uygulanmaktadır.

Saygılarımla
Doç. Dr. Selman Laçin