Yemek Borusu (Ösofagus) Kanseri
Yemek borusu ağızdan başlayıp midede sonlanan kastan yapılmış özel bir tüptür. Görevi yutulan gıda ve içecekleri mideye ulaştırmaktır.
Günümüzdeki bir çok kanser türü gibi yemek borusu kanseri de çevresel etkenlerle yakından ilişkilidir. Bunların başında sigara içmek yer alır. Bu ve özellikle yanında alkol alınması yemek borusu kanseri riskini artırmaktadır. Ayrıca aşırı sıcak içecekler; sebze ve meyveden fakir yağlı öğünler; gastroösofageal reflü denilen mide asit sıvısının yukarı geriye kaçarak oluşturduğu yemek borusu hasarı da kanser oluşumunu artırmaktadır.
Yemek borusu kanseri iki farklı tipte; yassı hücreli (genelde üst kısımda) ve adenokarsinom (genelde alt kısımda) tipinde olabilir. Fakat belirtiler her ikisinde de aynıdır; değişmez. İlk başlarda kanser dokusu küçük olduğu için her hangi bir belirti yoktur. Ancak ilerledikçe bazı belirtiler ortaya çıkar. Bunların içinde en önemlisi yutma güçlüğüdür. Bu durum kanser ilerledikçe yemek borusunun geçişini tıkamasından kaynaklanır. Sanki kursakta yemek takılmış hissi oluşur. Diğer belirtiler arasında yemek sonrası kusma (özellikle sindirilmemiş gıda); yemek sırası veya sonrasında artan göğüste veya sırtta ağrı; kilo kaybı; kanlı kusma; yutma ile birlikte öksürük; ses kısıklığı ve hazımsızlık sayılabilir. Bu belirtiler başka bir çok hastalıkta da olabileceği için bu yakınmalarınız olursa mutlaka doktorunuza başvurun; ek bazı testler ve tetkikler yapılacaktır. Kanser ilerledikçe kanseri oluşturan hücreler bulundukları dokuyu terk eder. Lenf sıvısı (özel bir çeşit kan sıvısı) organ yakınındaki lenf düğümlerine ve kan yolu ile bedenin başka yerlerine yayılabilir.
Kan testleri yanında tanıda en çok kullanılan tetkikler ilaçlı grafi (baryumlu Ösofagus grafisi) ve endoskopi (içbakı) tetkikidir. Endoskopide tıkayan kitle saptanıp doku tanısını doğrulamak için parça (biyopsi) alınır. Bu parça mikroskop altında değerlendirilir ve kesin tanı netleştirilir. Hastalığın yaygınlığının derecesini değerlendirmek için endoskopi ile ultrason yapılabilir. Bunda tümörün derinliği ölçülür. Bilgisayarlı tomografi ile hastalığın başka yerlere atlayıp atlamadığı saptanmaya çalışılır. Başka yeni yöntemler de (PET; MRG) hastalığın durumunu değerlendirmek için kullanılabilir.
Tedavi hastalığın yaygınlık derecesi kadar genel sağlık durumunuzla da ilgilidir. Kanser erken aşamalarda yakalanabilirse ve genel sağlığınız iyiyse ameliyat; öncelikle düşünülmesi gereken tedavi yöntemidir. Ancak tersi bir durum varsa belirtileri kontrol etmek ve hastalığın ilerlemesini durdurmak amaçlı destek tedaviler uygulanabilir.
Güç kaybı ve zayıflama belirginse ameliyat öncesi bir süre damardan beslenme destek tedavisi gerekebilir. Mümkünse geride hiç tümör bırakmadan ameliyat yapılır. Kanserin yerine ve seviyesine göre göğüs; karın ve boyun açılabilir. Bazı cerrahlar göğsün açılarak lenf bezlerinin geniş olarak çıkarılmasını savunmakta; diğerleri ise göğsün açılmasının ek bir yarar sağlamadığını; sadece karın ve boyun açılarak yapılan ameliyatın yeterli olabileceğini belirtmektedir. Etkilenen yemek borusunun genelde hepsi ve çevre lenf düğümleri çıkartılır. Bu çıkarma işleminden sonra genelde mide karından serbestleştirilerek yemek borusunun olduğu yatağa; boyuna doğru çekilir. Midenin üst ucu boyunda ağız tabanı ile birleştirilir; böylece gıda alımı ağızdan olabilir. Midenin kullanılamadığı durumlarda yemek borusu yerine sırasıyla kalın barsak ve ince barsak kullanılır.
Işın tedavisinde (radyoterapi) dışardan veya içerden güçlü X-ışınları kanserin bulunduğu alana gönderilir. Genellikle ameliyat ve ilaç tedavisiyle (kemoterapi) birlikte uygulanır. Kemoterapide kanser hücrelerini öldüren veya çoğalmasını durduran bazı ilaçlar kullanılır. Bu da ışın tedavisi gibi genellikle cerrahiye ek olarak kullanılır.
Bu hastalığın tedavisi zor; bazı durumlarda da mümkün değildir. Bu nedenle oluşmaması için önlem almak; ilk olarak sigara içmemek; en iyi seçenektir.
Günümüzdeki bir çok kanser türü gibi yemek borusu kanseri de çevresel etkenlerle yakından ilişkilidir. Bunların başında sigara içmek yer alır. Bu ve özellikle yanında alkol alınması yemek borusu kanseri riskini artırmaktadır. Ayrıca aşırı sıcak içecekler; sebze ve meyveden fakir yağlı öğünler; gastroösofageal reflü denilen mide asit sıvısının yukarı geriye kaçarak oluşturduğu yemek borusu hasarı da kanser oluşumunu artırmaktadır.
Yemek borusu kanseri iki farklı tipte; yassı hücreli (genelde üst kısımda) ve adenokarsinom (genelde alt kısımda) tipinde olabilir. Fakat belirtiler her ikisinde de aynıdır; değişmez. İlk başlarda kanser dokusu küçük olduğu için her hangi bir belirti yoktur. Ancak ilerledikçe bazı belirtiler ortaya çıkar. Bunların içinde en önemlisi yutma güçlüğüdür. Bu durum kanser ilerledikçe yemek borusunun geçişini tıkamasından kaynaklanır. Sanki kursakta yemek takılmış hissi oluşur. Diğer belirtiler arasında yemek sonrası kusma (özellikle sindirilmemiş gıda); yemek sırası veya sonrasında artan göğüste veya sırtta ağrı; kilo kaybı; kanlı kusma; yutma ile birlikte öksürük; ses kısıklığı ve hazımsızlık sayılabilir. Bu belirtiler başka bir çok hastalıkta da olabileceği için bu yakınmalarınız olursa mutlaka doktorunuza başvurun; ek bazı testler ve tetkikler yapılacaktır. Kanser ilerledikçe kanseri oluşturan hücreler bulundukları dokuyu terk eder. Lenf sıvısı (özel bir çeşit kan sıvısı) organ yakınındaki lenf düğümlerine ve kan yolu ile bedenin başka yerlerine yayılabilir.
Kan testleri yanında tanıda en çok kullanılan tetkikler ilaçlı grafi (baryumlu Ösofagus grafisi) ve endoskopi (içbakı) tetkikidir. Endoskopide tıkayan kitle saptanıp doku tanısını doğrulamak için parça (biyopsi) alınır. Bu parça mikroskop altında değerlendirilir ve kesin tanı netleştirilir. Hastalığın yaygınlığının derecesini değerlendirmek için endoskopi ile ultrason yapılabilir. Bunda tümörün derinliği ölçülür. Bilgisayarlı tomografi ile hastalığın başka yerlere atlayıp atlamadığı saptanmaya çalışılır. Başka yeni yöntemler de (PET; MRG) hastalığın durumunu değerlendirmek için kullanılabilir.
Tedavi hastalığın yaygınlık derecesi kadar genel sağlık durumunuzla da ilgilidir. Kanser erken aşamalarda yakalanabilirse ve genel sağlığınız iyiyse ameliyat; öncelikle düşünülmesi gereken tedavi yöntemidir. Ancak tersi bir durum varsa belirtileri kontrol etmek ve hastalığın ilerlemesini durdurmak amaçlı destek tedaviler uygulanabilir.
Güç kaybı ve zayıflama belirginse ameliyat öncesi bir süre damardan beslenme destek tedavisi gerekebilir. Mümkünse geride hiç tümör bırakmadan ameliyat yapılır. Kanserin yerine ve seviyesine göre göğüs; karın ve boyun açılabilir. Bazı cerrahlar göğsün açılarak lenf bezlerinin geniş olarak çıkarılmasını savunmakta; diğerleri ise göğsün açılmasının ek bir yarar sağlamadığını; sadece karın ve boyun açılarak yapılan ameliyatın yeterli olabileceğini belirtmektedir. Etkilenen yemek borusunun genelde hepsi ve çevre lenf düğümleri çıkartılır. Bu çıkarma işleminden sonra genelde mide karından serbestleştirilerek yemek borusunun olduğu yatağa; boyuna doğru çekilir. Midenin üst ucu boyunda ağız tabanı ile birleştirilir; böylece gıda alımı ağızdan olabilir. Midenin kullanılamadığı durumlarda yemek borusu yerine sırasıyla kalın barsak ve ince barsak kullanılır.
Işın tedavisinde (radyoterapi) dışardan veya içerden güçlü X-ışınları kanserin bulunduğu alana gönderilir. Genellikle ameliyat ve ilaç tedavisiyle (kemoterapi) birlikte uygulanır. Kemoterapide kanser hücrelerini öldüren veya çoğalmasını durduran bazı ilaçlar kullanılır. Bu da ışın tedavisi gibi genellikle cerrahiye ek olarak kullanılır.
Bu hastalığın tedavisi zor; bazı durumlarda da mümkün değildir. Bu nedenle oluşmaması için önlem almak; ilk olarak sigara içmemek; en iyi seçenektir.