Kuş Gribi Hastalığı
KUŞ GRİBİ HASTALIĞI
Kuş gribi tavuk;kaz;ördek gibi kanatlı hayvanlardan kitlesel ölümlere sebep olan bir zoonozdur.Yani;hayvandan insanlara bulaşabilen bir hastalıktır.Hayvan hastalığı etkeni olan H5N1 virüsünün insanlarda ortaya çıkardığı bir hastalıktır.1957’de antijen yapısını değiştirmiş H2N2 virüsü şeklinde Asya virüsü pandemisine yol açmıştır.1968’de tekrar değişime uğruyor ve H3N2 virüsü şeklinde Hong Kong gribi pandemisini yaratmıştır.1977’de dünyaya yayılan Rus gribi etkeni influenza A virüsü ile aynı antijen yapısında H1N1 virüsüdür. Etken her ülkede farklı formlara dönüşerek insanlarda ölümlere neden olmaktadır.Ülkemiz de göçmen kuşların göç yolları üzerinde olması durumun ciddiyetini daha da artırmaktadır.Bunun yanında hala tavukların açıkta beslenmeleri riski daha artırmaktadır.Kapalı kümeslerde;entegre olarak tavukçuluğun
yaygınlaşması hastalığın kontrolünü kolaylaştıracaktır.
Hastalığın yayılmasında göçmen kuşların yeri:
Kuş gribi virüsünün kaynağı göçmen su kuşlarıdır.Bu göçmen kuşlar ;hastalık etkeninin
bir yerden bir yere taşınmasında önemli işlevleri vardır.Bu kuşların virüsleri ;evcil bir kanatlıya bulaştırması durumunda hastalık oluştururlar ve hastalık evcil kanatlılar arasında dolaşmaya başlar.Hastalık göç yolları üzerinde ortaya çıkmıştır. Kuş alanları bakımından ülkemiz zengindir.Yaklaşık 100 civarında kuş alanı bulunmaktadır.Hastalığın yayılmasında göç etmeyen kuşlarda rol oynamaktadır.Ülkemiz göçmen kuşların göç yolları üzerindedir.
Kuş gribi virüsü dış ortamda ne kadar zaman yaşar?
Pişirme sıcaklığında kolaylıkla ölürler.(70 derece de 1-2saniyede). Dışkısında 40 derecede 30-35 gün;20 derecede 7 gün etken canlılığını korurlar. Özellikle serin ve nemli ortamda uzun süre canlılıklarını korurlar.
Kuş gribi hangi hayvanlarda hastalığa sebep olur? Taşıyıcıları hangileridir?
Tavuk ve hindilerde influenzaya bağlı hastalık problemleri yaşarken ;göç eden kuşlarda belirgin bir hastalık tablosu görülmeyebilir.Göç eden kuşlardan ördek daha fazla virüs saçar.A ipi;insan;domuz;at;balina;mink;fok ve kedigillerde enfeksiyon oluşturur. Göç eden su kuşları arasında ördekler; diğerlerinden daha fazla virüs saçarlar. İnfluenza virüsları ayrıca kafes kuşlarından da tespit edilmiştir (muhabbet kuşu; kanarya; papağan vs).
Evcil hayvanlara bulaşma nasıl olur?
Göçmen kuşları ana taşıyıcı olarak bilinir.Bulaşmada en önemli role sahiptirler.Dışkıyla direkt temas bulaşmada önemlidir. Evcil hayvanlar arasında bulaşık yem;su;ekipman ve elbiselerle ve enfeksiyona yakalanmış kanatlı ve kanatlı ürünleriyle bulaşma olur.
İnsanlar ve onların aktiviteleriyle bulaşır.Rüzgarla yayılma sınırlıdır;yakın kümeslerle ilgili problem yaratır.
Kuş gribinin kuluçka süresi ne kadardır?
Hastalığın kanatlılardaki kuluçka süresi 3 gündür.Hastalık 24-36 saatleri arasında kendini gösterir.Hastalar çoğunlukla 24-48 saatleri içerisinde ölürler.
Kuş gribinin klinik belirtileri.
Hasta hayvanda vücut ısısı yükselir;tüyler kabarır;iştahtan kesilme;depresyon ve
şiddetli ishal görülür. Hasta hayvanların göz kapakları kapanabilir.Konjuktiva şişmiş;kırmızı renktedir. Sakal;ibik ve göz çevresinde ödem ve siyanoz şekillenir.Ödem boyuna ;göğüs bölgesine yayılır.Solunum güçlüğü;burun deliklerinden grimsi;kanlı bir eksudat gelir. Yumurta verimi azalır ve durur. Kitlesel ani ölümler görülür.Hasta hayvanlar 1-7 gün arasında çoğunlukla iki gün içerisinde ölür.Ölümü atlatan hayvanlarda sinirsel belirtiler;inkoordinasyon bozukluğu yürüyememe ve ayakta duramama gibi klinik bulgular gözlenir
Hastalık kanatlı hayvanlardan insanlara bulaşır mı?
Hastalık bugüne kadar yalnızca; hasta kanatlılarla doğrudan ve yoğun ilişkide olan insanlara (çiftlik çalışanları; tavuk bakıcıları; horoz dövüşçüleri vb.) bulaşmıştır. Yoğun nüfusu olan yerlerde görülmüş olmasına rağmen; hastalıktan son on yılda 80 dolayında insanın ölmesi bunun önemli bir göstergesidir. Ülkemizde görülen insan vakaların tamamında hasta kanatlı ile direkt/yakın temas olması; bulaşmada hasta hayvanın önemin in ortaya koymaktadır.
Hastalıklı tavuk eti veya yumurtasını yiyen insanlara hastalık bulaşır mı?
İyi pişmemiş et veya yumurta mikroorganizmalar açısından her zaman bir risk unsurudur. Buna karşılık iyi pişmiş tavuk eti veya yumurtadan insana virüs bulaşması mümkün değildir. Hastalıklı bile olsa; pişirilmiş bir tavuk eti veya yumurtasından bulaşan hiçbir vaka günümüze kadar rapor edilmemiştir.
Açıkta yetiştirilen kanatlıların hastalığın yayılmasında önemli bir etken olduğu doğru mu?
Kuş Gribi’nin tüm ülkelerde genellikle ilk görüldüğü evcil kanatlılar; açıkta beslenen veya köy tavukçuluğu olarak tanımlanan yetiştiricilikte beslenen sürülerdir. Bu nedenle; hastalığın kontrol altına alınmasında; serbest yaşayan kanatlıların kümeslerde tutulması önemlidir. Bu işlem ayrıca insan sağlığı açısından da büyük önem taşımaktadır.
Evimizde beslenen kanarya; muhabbet kuşu; papağan türü kuşlara hastalık bulaşır mı veya bunlardan insana hastalık geçer mi?
Evde beslenen kuşlara hastalık bulaşmaz; çünkü bulaşma çoğunlukla enfekte (bulaşık) hayvan; yem; su ve eşyalarla temasla olmaktadır. Bu nedenle gerekli özen gösterilen ev kuşları hastalığa yakalanmadığı gibi insana da bulaştırması söz konusu değildir.
Hastalık görülen sürüler ve çevresinde sağlıklı hayvanlar neden itlaf edilmektedir?
Hastalığın hızlı yayılması nedeniyle; hastalık çıkan yerlerde hastalık etkeninin bulaşma riski olan kanatlılar itlaf edilmektedir. Bu işlem tüm ülkelerde aynı şekilde yapılmaktadır. Bu işlemde temel olan konu virüsun kanatlılar arasında yayılmasını engellemek ve dolayısıyla insan sağlığını korumaktır.
Tüketici tavuk ve yumurta yemeye devam edebilir mi?
Şu ana kadar yapılan kontrollerde; tüketime sunulan tavuklarda ve yumurtalarda hastalık görülmediğinden dolayı; tüketici açısından herhangi bir risk bulunmamaktadır. Ayrıca hastalığın çıktığı bölgede; tavuk eti ve yumurta tüketimi kanatlı ürünlerinin pişirme esas ve usullerine uyulduğu taktirde herhangi bir risk oluşturmaz.
Grip aşısı; Kuş Gribi’ni önlemede yeterli bir önlem olabilir mi?
Şu anda insanlara yönelik olarak hali hazırda uygulanmakta olan grip aşılarının Kuş Gribi virüsü H5N1’i önleyici herhangi bir etkisi bulunmamaktadır. Ancak aşı geliştirme çalışmaları devam etmektedir.
Kuş gribi hastalığıyla ilgili olarak önemli gördüğümüz noktalar aşağıda sıralanmıştır:
· Tavuk vebası olarak da bilinen hastalık; kuş gribi virüslerinin sebep olduğu kanatlı hayvanların çok bulaşıcı ve öldürücü bir hastalığıdır.
· Kuş gribi; evcil kanatlı hayvanları daha çok etkilemekle beraber; bütün kanatlı hayvanlarda ve domuzlarda da görülebilir. Bunların yanı sıra; hastalık insanlara; atlara; kedilere; balina ve fok balığı gibi deniz memelilerine de bulaşabilir.
· Kuş gribi Dünya’da salgınlara yol açan ve ülke sınırlarını aşan pandemik karekterli zoonoz hastalıktır.
· Hastalığın tedavisi yoktur.Hastalıkla mücadelede koruyucu hekimlik kuralları geçerlidir
· Virüs 56°C’de 3 saatte; 60°C’de 30 dakikada etkinliğini yitirmektedir. Formalin ve iyot içeren dezenfektanlar virüse karşı etkilidir.
İ.SERDAR SAYAR Vet.hekim
Denizpet veteriner klinik 0 322 226 43 04
www.denizpetvet.com
Yararlanılan kaynak:AB VETERİNER HEKİM PLATFORMU
Kuş gribi tavuk;kaz;ördek gibi kanatlı hayvanlardan kitlesel ölümlere sebep olan bir zoonozdur.Yani;hayvandan insanlara bulaşabilen bir hastalıktır.Hayvan hastalığı etkeni olan H5N1 virüsünün insanlarda ortaya çıkardığı bir hastalıktır.1957’de antijen yapısını değiştirmiş H2N2 virüsü şeklinde Asya virüsü pandemisine yol açmıştır.1968’de tekrar değişime uğruyor ve H3N2 virüsü şeklinde Hong Kong gribi pandemisini yaratmıştır.1977’de dünyaya yayılan Rus gribi etkeni influenza A virüsü ile aynı antijen yapısında H1N1 virüsüdür. Etken her ülkede farklı formlara dönüşerek insanlarda ölümlere neden olmaktadır.Ülkemiz de göçmen kuşların göç yolları üzerinde olması durumun ciddiyetini daha da artırmaktadır.Bunun yanında hala tavukların açıkta beslenmeleri riski daha artırmaktadır.Kapalı kümeslerde;entegre olarak tavukçuluğun
yaygınlaşması hastalığın kontrolünü kolaylaştıracaktır.
Hastalığın yayılmasında göçmen kuşların yeri:
Kuş gribi virüsünün kaynağı göçmen su kuşlarıdır.Bu göçmen kuşlar ;hastalık etkeninin
bir yerden bir yere taşınmasında önemli işlevleri vardır.Bu kuşların virüsleri ;evcil bir kanatlıya bulaştırması durumunda hastalık oluştururlar ve hastalık evcil kanatlılar arasında dolaşmaya başlar.Hastalık göç yolları üzerinde ortaya çıkmıştır. Kuş alanları bakımından ülkemiz zengindir.Yaklaşık 100 civarında kuş alanı bulunmaktadır.Hastalığın yayılmasında göç etmeyen kuşlarda rol oynamaktadır.Ülkemiz göçmen kuşların göç yolları üzerindedir.
Kuş gribi virüsü dış ortamda ne kadar zaman yaşar?
Pişirme sıcaklığında kolaylıkla ölürler.(70 derece de 1-2saniyede). Dışkısında 40 derecede 30-35 gün;20 derecede 7 gün etken canlılığını korurlar. Özellikle serin ve nemli ortamda uzun süre canlılıklarını korurlar.
Kuş gribi hangi hayvanlarda hastalığa sebep olur? Taşıyıcıları hangileridir?
Tavuk ve hindilerde influenzaya bağlı hastalık problemleri yaşarken ;göç eden kuşlarda belirgin bir hastalık tablosu görülmeyebilir.Göç eden kuşlardan ördek daha fazla virüs saçar.A ipi;insan;domuz;at;balina;mink;fok ve kedigillerde enfeksiyon oluşturur. Göç eden su kuşları arasında ördekler; diğerlerinden daha fazla virüs saçarlar. İnfluenza virüsları ayrıca kafes kuşlarından da tespit edilmiştir (muhabbet kuşu; kanarya; papağan vs).
Evcil hayvanlara bulaşma nasıl olur?
Göçmen kuşları ana taşıyıcı olarak bilinir.Bulaşmada en önemli role sahiptirler.Dışkıyla direkt temas bulaşmada önemlidir. Evcil hayvanlar arasında bulaşık yem;su;ekipman ve elbiselerle ve enfeksiyona yakalanmış kanatlı ve kanatlı ürünleriyle bulaşma olur.
İnsanlar ve onların aktiviteleriyle bulaşır.Rüzgarla yayılma sınırlıdır;yakın kümeslerle ilgili problem yaratır.
Kuş gribinin kuluçka süresi ne kadardır?
Hastalığın kanatlılardaki kuluçka süresi 3 gündür.Hastalık 24-36 saatleri arasında kendini gösterir.Hastalar çoğunlukla 24-48 saatleri içerisinde ölürler.
Kuş gribinin klinik belirtileri.
Hasta hayvanda vücut ısısı yükselir;tüyler kabarır;iştahtan kesilme;depresyon ve
şiddetli ishal görülür. Hasta hayvanların göz kapakları kapanabilir.Konjuktiva şişmiş;kırmızı renktedir. Sakal;ibik ve göz çevresinde ödem ve siyanoz şekillenir.Ödem boyuna ;göğüs bölgesine yayılır.Solunum güçlüğü;burun deliklerinden grimsi;kanlı bir eksudat gelir. Yumurta verimi azalır ve durur. Kitlesel ani ölümler görülür.Hasta hayvanlar 1-7 gün arasında çoğunlukla iki gün içerisinde ölür.Ölümü atlatan hayvanlarda sinirsel belirtiler;inkoordinasyon bozukluğu yürüyememe ve ayakta duramama gibi klinik bulgular gözlenir
Hastalık kanatlı hayvanlardan insanlara bulaşır mı?
Hastalık bugüne kadar yalnızca; hasta kanatlılarla doğrudan ve yoğun ilişkide olan insanlara (çiftlik çalışanları; tavuk bakıcıları; horoz dövüşçüleri vb.) bulaşmıştır. Yoğun nüfusu olan yerlerde görülmüş olmasına rağmen; hastalıktan son on yılda 80 dolayında insanın ölmesi bunun önemli bir göstergesidir. Ülkemizde görülen insan vakaların tamamında hasta kanatlı ile direkt/yakın temas olması; bulaşmada hasta hayvanın önemin in ortaya koymaktadır.
Hastalıklı tavuk eti veya yumurtasını yiyen insanlara hastalık bulaşır mı?
İyi pişmemiş et veya yumurta mikroorganizmalar açısından her zaman bir risk unsurudur. Buna karşılık iyi pişmiş tavuk eti veya yumurtadan insana virüs bulaşması mümkün değildir. Hastalıklı bile olsa; pişirilmiş bir tavuk eti veya yumurtasından bulaşan hiçbir vaka günümüze kadar rapor edilmemiştir.
Açıkta yetiştirilen kanatlıların hastalığın yayılmasında önemli bir etken olduğu doğru mu?
Kuş Gribi’nin tüm ülkelerde genellikle ilk görüldüğü evcil kanatlılar; açıkta beslenen veya köy tavukçuluğu olarak tanımlanan yetiştiricilikte beslenen sürülerdir. Bu nedenle; hastalığın kontrol altına alınmasında; serbest yaşayan kanatlıların kümeslerde tutulması önemlidir. Bu işlem ayrıca insan sağlığı açısından da büyük önem taşımaktadır.
Evimizde beslenen kanarya; muhabbet kuşu; papağan türü kuşlara hastalık bulaşır mı veya bunlardan insana hastalık geçer mi?
Evde beslenen kuşlara hastalık bulaşmaz; çünkü bulaşma çoğunlukla enfekte (bulaşık) hayvan; yem; su ve eşyalarla temasla olmaktadır. Bu nedenle gerekli özen gösterilen ev kuşları hastalığa yakalanmadığı gibi insana da bulaştırması söz konusu değildir.
Hastalık görülen sürüler ve çevresinde sağlıklı hayvanlar neden itlaf edilmektedir?
Hastalığın hızlı yayılması nedeniyle; hastalık çıkan yerlerde hastalık etkeninin bulaşma riski olan kanatlılar itlaf edilmektedir. Bu işlem tüm ülkelerde aynı şekilde yapılmaktadır. Bu işlemde temel olan konu virüsun kanatlılar arasında yayılmasını engellemek ve dolayısıyla insan sağlığını korumaktır.
Tüketici tavuk ve yumurta yemeye devam edebilir mi?
Şu ana kadar yapılan kontrollerde; tüketime sunulan tavuklarda ve yumurtalarda hastalık görülmediğinden dolayı; tüketici açısından herhangi bir risk bulunmamaktadır. Ayrıca hastalığın çıktığı bölgede; tavuk eti ve yumurta tüketimi kanatlı ürünlerinin pişirme esas ve usullerine uyulduğu taktirde herhangi bir risk oluşturmaz.
Grip aşısı; Kuş Gribi’ni önlemede yeterli bir önlem olabilir mi?
Şu anda insanlara yönelik olarak hali hazırda uygulanmakta olan grip aşılarının Kuş Gribi virüsü H5N1’i önleyici herhangi bir etkisi bulunmamaktadır. Ancak aşı geliştirme çalışmaları devam etmektedir.
Kuş gribi hastalığıyla ilgili olarak önemli gördüğümüz noktalar aşağıda sıralanmıştır:
· Tavuk vebası olarak da bilinen hastalık; kuş gribi virüslerinin sebep olduğu kanatlı hayvanların çok bulaşıcı ve öldürücü bir hastalığıdır.
· Kuş gribi; evcil kanatlı hayvanları daha çok etkilemekle beraber; bütün kanatlı hayvanlarda ve domuzlarda da görülebilir. Bunların yanı sıra; hastalık insanlara; atlara; kedilere; balina ve fok balığı gibi deniz memelilerine de bulaşabilir.
· Kuş gribi Dünya’da salgınlara yol açan ve ülke sınırlarını aşan pandemik karekterli zoonoz hastalıktır.
· Hastalığın tedavisi yoktur.Hastalıkla mücadelede koruyucu hekimlik kuralları geçerlidir
· Virüs 56°C’de 3 saatte; 60°C’de 30 dakikada etkinliğini yitirmektedir. Formalin ve iyot içeren dezenfektanlar virüse karşı etkilidir.
- Hastalığın kesin teşhisi virüs izolasyonu ile yapılır. Bu işlem 24 saat ile bir hafta zaman alabilir. Ancak hastalığın ön tanı olarak hızlı teşhisi 15 dakikada yapılabilen hızlı teşhis teknikleri de bu gün için mevcuttur ve kullanılmaktadır.
- Halk sağlığı açısından çok ciddi ve öldürücü hastalık olması sebebi ile hasta veya hastalıktan şüpheli kanatlı hayvanlar ile insanların temastan kaçınmaları son derece önemlidir.
- Hastalık hava ile taşınmaz. Bulaşmada direk ve endirek bulaşma ve doğrudan hastalık etkeni ile temas etme son derece önemlidir.
- Mücadelede görevli kişilerin koruyucu elbise giymeleri; maske takmaları; eldiven kullanmaları kendi sağlıkları açısından son derece önemlidir.
- Hastalıkla mücadelede Tarım Bakanlığı; Sağlık Bakanlığı; İçişleri Bakanlığı; Çevre ve Orman Bakanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığının koordineli ve işbirliği yapması ve vatandaşlarımızın çalışmalara katılımının sağlanması etkin mücadelede için gereklidir.
- Hastalıkta mücadele edecek kamu ve özel sektöre ait; sağlık; teknik ve yardımcı hizmetlerde görev alan personelin hastalıkla mücadele konularında sürekli hizmet içi eğitimlerinin yapılması; halkın hastalık hakkında yeterince bilgilendirilmesi gereklidir.
- Kuş avcılığının yasaklanması ve yasağa titizlikle uyulmasının sağlanması konusunda yeni mevzuat düzenlemeleri yapılmalıdır.
- Hastalıkla mücadelede iyi yetişmiş; deneyimli personel; biyogüvenlik düzeyi yüksek ve alt yapısı iyi donatılmış laboratuvarların varlığına ihtiyaç vardır.
- Hastalıkla mücadelede görev alan veteriner hekimlerin ve yardımcı personelin; bilgi birikimleri; hızlı karar verebilme ve uygulayabilme yetkinliklerinin olması şarttır. Bu nedenle; bağımsız il ve ilçe Veteriner Teşkilatlarının; AB normlarında yeniden kurulması öncelikli ve son derece önemli bir konudur. Ayrıca; kamuda boş durumda olan veteriner hekim ve veteriner sağlık teknisyeni kadrolarına açıktan yeni atamalar yapılarak; eksiklikler hızla giderilmelidir.
- Teşkilatta ve laboratuvarlarda çalışan veteriner sağlık çalışanlarının özlük hakları son derece kötü durumdadır. Yaşam koşullarının ağırlaştığı günümüzde ciddi geçim sıkıntısı içindedirler. Mağduriyetlerin giderilmesi; moral ve motivasyonlarının yükseltilmesi için özlük haklarının bir an önce düzeltilmesi gereklidir.
- Hastalıkla mücadele bir zaman diliminde olmayacaktır. Yani hastalık hiçbir zaman son bulmayacaktır. O nedenle yıllarca sürecek mücadele için çok uzun vadeli ulusal ve uluslar arası mücadele stratejilerinin geliştirilmesi zorunluluktur ve planlamaların uzun süreli yapılması gereklidir.
- İnsanlar arasında yaşanacak büyük salgınların meydana çıkması olasılığı yüksektir. Acil eylem planlarının sürekli güncellenmesi ve kağıt üzerinde bırakılmadan her yıl sivil savunma örgütlerinin de görev alacağı tatbikatların yapılmasında yarar vardır.
- Her türlü yabani ve evcil kanatlı ölümleri görüldüğünde ihmal edilmeden en yakın kurumlara iletilerek bölge laboratuvarına muayene için gönderilmelidir.
- Köy tavukçuluğunda hayvanların açıkta (salma) beslenmeleri engellenmelidir. Hastalığın görüldüğü yerlerdeki köy yumurtaları hiçbir şekilde tüketilmemelidir.
- Hastalık görülen mahallerde her türlü nakliye aracı ve tavukçulukta kullanılan alet/ ekipmanın temizlik ve dezenfeksiyonu yapılmalıdır.
- Hastalıktan ölen veya ölü bulunan kanatlı hayvanlar gelişigüzel etrafa atılmamalı; uygun şekilde imha edilmelidir. Kedi ve köpek gibi hayvanların ölü kanatlıları yemelerine izin verilmemelidir. Hastalık kedilerde ölümler yapmaktadır.
- Semt ve canlı hayvan pazarlarında kanatlı hayvan (çıkma tavuk; civciv vb.) satışlarına izin verilmemelidir. Kanatlı hayvan ve hayvansal ürünlerinin kontrollerinin yapılmasında titiz davranılmalıdır. Tüm faaliyetler kayıt; denetim ve kontrol altında tutulmalı ve Bakanlığın hazırladığı/hazırlayacağı yönetmelik ve talimatlara uymayanlar hakkında yasal işlem yapılmalıdır.
İ.SERDAR SAYAR Vet.hekim
Denizpet veteriner klinik 0 322 226 43 04
www.denizpetvet.com
Yararlanılan kaynak:AB VETERİNER HEKİM PLATFORMU