İnfertilitede (Kısırlıkta) Erkek Faktörü
İNFERTİLİTEDE (Kısırlıkta) ERKEK FAKTÖRÜ
Erkek Faktörü:
Spermiogram testi ile tanı konur. Sperm 2-5 gün dinlendikten sonra genellikle masturbasyonla verilir.Toksik olmayan özel prezervatifler kullanarak ilişkiyle verilmesi de mümkündür. Laboratuvarda veya evde verilen spermin 1 saat içinde değerlendirilmesi gerekir.
Normal değerler:
Volum…………...1;5-5 ml
Konsantrasyon…..> 20 milyon/ml
Toplam sperm…..> 40 milyon/ ejakulat
Hareketlilik……...>%50
Şekil……………..>14 normal (Strict kriter)
Şekil değerlendirmesi kruger’in strict kriterlerine göre yapıldığında %4’ün altı mikroenjeksiyonu zorunlu kılacak ölçüde ciddi şekil bozukluğu anlamına gelir.Ancak pratikde kendiliğinden gebelikler bile olabilmektedir.Bu muhtemelen değerlendiren kişilerin eğitimsizliğine bazen de sperm miktarının yetersiz olmasına bağlıdır.
Sperm;beyinden gelen hormonal uyarılarla testisde yapılıp kanallar vasıtası ile dışarıya taşınır.Buna göre erkek faktörüne bağlı problemleri 3 ana bölümde düşünebiliriz.
1)Hormonal bozukluklar.
2)Testislerde sperm yapımının bozuk olması.
3)Yapılan spermin taşınamaması;kanallardaki tıkanıklıklar.
-Hormonal bozukluklara çok sık rastlamayız. “Hypogonadotropik Hypogonadizm” adını verdiğimiz tabloda hipofiz bezinden salgılanması gereken FSH ve LH hormonları çok düşük düzeydedir. Bu erkeklerin hemen hemen tamamında 6 ay 1 yıl gibi uzun sürelerle kullanılan iğnelerle mikroenjeksiyon yapacak kadar sperm üretilebilmektedir.
Vücut geliştirmek veya doping amacı ile dışardan alınan ve testesteron içeren ilaçlar da sperm yapımını hormonal yollarla bozar. Bu etki uzun süreli veya kalıcı olabilir.
-Testisde sperm yapımı genetik bozuklarlar;inmemiş testis (kriptoorşidizm); enfeksiyon(kabakulak orşiti); ağır esrar-alkol-sigara kullanımı;radyasyon;kemoterapi-radyoterapi;uzun süreli ısıya maruz kalma ve çeşitli ilaçlarla bozulabilir.
İnfertil erkeklerde kromozomal anomali sıklığı %7’dir. Normal sperm parametreleri olan erkeklerde bu oran %1 den azdır. Sperm miktarı azaldıkça oran artar. Mililitrede 5 milyondan az spermi olan erkeklerde genetik analiz önermekteyiz.
Azoospermik erkeklerde genetik anormallik olasılığı %10-15’dir. En sık rastlananı kleinfelter sendromudur.Y kromozomu delesyonu; translokasyon; inversiyon infertil erkeklerde rastlanabilen diğer kromozomal anomalilerdir. Kleinfelterli azoospermik erkeklerin yarısında TESE ile sperm bulabilmekteyiz.Bu tabloda sperm kalitesi normale yakındır.Translokasyonlu olgularda sperm sayı ve hareketi ciddi oranda etkilenmemesine rağmen embriyoların genetik yapısı bozuk olmaktadır.Bu olgularda PGT(Preimplantasyon Genetk Tanı) ile sağlam embryo seçmekteyiz. İnversiyonda PGT faydasızdır.Düşük olasılığı yükselmekle birlikte canlı doğum olasılığı vardır.
Varikosel infertil erkeklerin %40 kadarında rastlanan bir durumdur. Normal erkeklerdeki sıklığı da % 15 dir. İnfertilitede varikosel oparasyonlarının faydası tartışmalıdır ve önceden kestirmek zordur.Bu nedenle kime yapılacağına dikkatli karar vermek gerekir.Sperm parametreleri çok bozuk değilse;kadında bir problem yoksa;çift gençse ve evlilik süreleri çok uzun değilse denenebilir.
-Sperm yollarındaki tıkanıklık doğumsal veya kazanılmış olabilir. Operasyonla kanalları açma girişimi genellikle başarılı olmadığından TESE-MESA gibi yöntemlerle sperm elde edilip mikroenjeksiyon uygulanır.
Erkek faktörünü genel olarak değerlendirirsek olguların büyük çoğunluğunda bir sebep bulunamadığını görürüz.Sebebi tespit edilenlerin ancak %10 dan daha az bir kısmı ilaçla veya operasyonla düzebilir.Bu nedenle genellikle eldeki mevcut spermle ne yapabileceğimize karar vermek zorunda kalırız.Bu da sorunun ciddiyetine göre aşılama veya mikroenjeksiyon olmaktadır.
Erkek Faktörü:
Spermiogram testi ile tanı konur. Sperm 2-5 gün dinlendikten sonra genellikle masturbasyonla verilir.Toksik olmayan özel prezervatifler kullanarak ilişkiyle verilmesi de mümkündür. Laboratuvarda veya evde verilen spermin 1 saat içinde değerlendirilmesi gerekir.
Normal değerler:
Volum…………...1;5-5 ml
Konsantrasyon…..> 20 milyon/ml
Toplam sperm…..> 40 milyon/ ejakulat
Hareketlilik……...>%50
Şekil……………..>14 normal (Strict kriter)
Şekil değerlendirmesi kruger’in strict kriterlerine göre yapıldığında %4’ün altı mikroenjeksiyonu zorunlu kılacak ölçüde ciddi şekil bozukluğu anlamına gelir.Ancak pratikde kendiliğinden gebelikler bile olabilmektedir.Bu muhtemelen değerlendiren kişilerin eğitimsizliğine bazen de sperm miktarının yetersiz olmasına bağlıdır.
Sperm;beyinden gelen hormonal uyarılarla testisde yapılıp kanallar vasıtası ile dışarıya taşınır.Buna göre erkek faktörüne bağlı problemleri 3 ana bölümde düşünebiliriz.
1)Hormonal bozukluklar.
2)Testislerde sperm yapımının bozuk olması.
3)Yapılan spermin taşınamaması;kanallardaki tıkanıklıklar.
-Hormonal bozukluklara çok sık rastlamayız. “Hypogonadotropik Hypogonadizm” adını verdiğimiz tabloda hipofiz bezinden salgılanması gereken FSH ve LH hormonları çok düşük düzeydedir. Bu erkeklerin hemen hemen tamamında 6 ay 1 yıl gibi uzun sürelerle kullanılan iğnelerle mikroenjeksiyon yapacak kadar sperm üretilebilmektedir.
Vücut geliştirmek veya doping amacı ile dışardan alınan ve testesteron içeren ilaçlar da sperm yapımını hormonal yollarla bozar. Bu etki uzun süreli veya kalıcı olabilir.
-Testisde sperm yapımı genetik bozuklarlar;inmemiş testis (kriptoorşidizm); enfeksiyon(kabakulak orşiti); ağır esrar-alkol-sigara kullanımı;radyasyon;kemoterapi-radyoterapi;uzun süreli ısıya maruz kalma ve çeşitli ilaçlarla bozulabilir.
İnfertil erkeklerde kromozomal anomali sıklığı %7’dir. Normal sperm parametreleri olan erkeklerde bu oran %1 den azdır. Sperm miktarı azaldıkça oran artar. Mililitrede 5 milyondan az spermi olan erkeklerde genetik analiz önermekteyiz.
Azoospermik erkeklerde genetik anormallik olasılığı %10-15’dir. En sık rastlananı kleinfelter sendromudur.Y kromozomu delesyonu; translokasyon; inversiyon infertil erkeklerde rastlanabilen diğer kromozomal anomalilerdir. Kleinfelterli azoospermik erkeklerin yarısında TESE ile sperm bulabilmekteyiz.Bu tabloda sperm kalitesi normale yakındır.Translokasyonlu olgularda sperm sayı ve hareketi ciddi oranda etkilenmemesine rağmen embriyoların genetik yapısı bozuk olmaktadır.Bu olgularda PGT(Preimplantasyon Genetk Tanı) ile sağlam embryo seçmekteyiz. İnversiyonda PGT faydasızdır.Düşük olasılığı yükselmekle birlikte canlı doğum olasılığı vardır.
Varikosel infertil erkeklerin %40 kadarında rastlanan bir durumdur. Normal erkeklerdeki sıklığı da % 15 dir. İnfertilitede varikosel oparasyonlarının faydası tartışmalıdır ve önceden kestirmek zordur.Bu nedenle kime yapılacağına dikkatli karar vermek gerekir.Sperm parametreleri çok bozuk değilse;kadında bir problem yoksa;çift gençse ve evlilik süreleri çok uzun değilse denenebilir.
-Sperm yollarındaki tıkanıklık doğumsal veya kazanılmış olabilir. Operasyonla kanalları açma girişimi genellikle başarılı olmadığından TESE-MESA gibi yöntemlerle sperm elde edilip mikroenjeksiyon uygulanır.
Erkek faktörünü genel olarak değerlendirirsek olguların büyük çoğunluğunda bir sebep bulunamadığını görürüz.Sebebi tespit edilenlerin ancak %10 dan daha az bir kısmı ilaçla veya operasyonla düzebilir.Bu nedenle genellikle eldeki mevcut spermle ne yapabileceğimize karar vermek zorunda kalırız.Bu da sorunun ciddiyetine göre aşılama veya mikroenjeksiyon olmaktadır.